جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آینده انقلاب اسلامی موضوع مهم و پیچیده ای است که تامل پیرامون آن، به گفتگویی ضروری میان هواخواهان و مخالفان انقلاب اسلامی مبدل شده است. این پرسش که آینده انقلاب اسلامی چگونه می شود؟ و بر اثر چه علل و عواملی به انسداد یا بسط باطن خود می رسد؟ آنچنان اهمیت یافته که بخش زیادی از مطالعات و مناقشات، پیرامون انقلاب اسلامی را به خود اختصاص داده است. معمولا در پاسخ به این پرسش ها، سه دیدگاه عام وجود دارد که بر حسب استدلالی قیاسی و تحلیلی می کوشند از فرجام انقلاب اسلامی سخن بگویند، تداوم لابشرط انقلاب اسلامی، استحاله لابشرط انقلاب اسلامی و تداوم مشروط انقلاب اسلامی، سه رویکرد موجود در این باره اند که معمولا معطوف به آنچه در جمهوری اسلامی در حال رخ دادن است سامان می یابند. این مقاله ضمن نقد و تحلیل هر یک از این سه دیدگاه، می کوشد با تمایز نهادن میان حقیقت انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی، بر تداوم لابشرط انقلاب اسلامی و تداوم مشروط جمهوری اسلامی تاکید کند.

این مقاله در صدد است تا با استفاده از رهیافت چندعلتی به تبیین انقلاب اسلامی ایران بپردازد. این مدل در سه سطح عوامل ساختاری غیرمستقیم، عوامل ارادی مستقیم و عوامل واسطه ای به واکاوی انقلاب اسلامی ایران می پردازد؛ بدین بیان که در سطح اول بر مؤلفه های ساختاری وضعیت اجتماعی که شرایط یا موانع غیرعادی ایجاد کرده، تاکید می شود؛ زیرا در انقلاب ایران فرایند نوسازی در ایجاد چنین وضعیت اجتماعی نقش محوری داشته است. در سطح عوامل ارادی نیز نقش کارگزاران انقلاب و قدرت بسیج آنها و اینکه چرا و چگونه افراد و گروه هایی به کنش های انقلابی جذب می شوند، مورد بررسی قرار می گیرد و سرانجام در سطح عوامل واسطه ای به احساس محرومیت نسبی ـ به عنوان عامل روانشناسی اجتماعی و واسطه دو سطح قبل ـ پرداخته خواهد شد.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

این مقاله با تاکید بر مصر به عنوان دروازه تحولات جهان عرب، تحولات منطقه در سال 2011 را موج جدیدی از بیداری اسلامی می شمرد. جهان اسلام برای بیش از دو قرن، شاهد یک بحران طولانی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روحی بوده است. میان بحران های اجتماعی و ظهور انواع جنبش های دینی رابطه علی و معلولی وجود دارد. بحران اقتصادی که ناشی از سوء مدیریت نخبگان حاکم بوده است، می تواند به همراه دیگر عناصر بحران (بحران هویت، مشروعیت و فرهنگ) به اسلام سیاسی به عنوان جایگزینی مطمئن میدان دهد. مردم مصر همچون ایران قبل از انقلاب تجربه ناموفق روی کار آمدن ناسیونالیسم و حاکمیت لیبرالی وابسته به ابرقدرت ها با داشتن روابط بسیار حسنه با اسرائیل را به خود دیده اند. از این رو، بازگشت به هویت دینی و ارائه نظمی جدید مبتنی بر اسلام با الهام از الگوی ایران بهترین جایگزین برای حاکمیت سیاسی در مصر به شمار می آید.