محمد بن حنفيه | کتابخانه مجازی الفبا

محمد حنفيه چه نسبتي با حضرت علي(ع) دارد و در مورد مکتب حنفي توضيح دهيد؟

محمد بن حنفيه يكي از فرزندان حضرت علي عليه السلام است .مادرش زني است به نام خوله. خوله از طايفه بني حنيفه بود و اين طايفه از طوايفي بودند كه حضرت علي عليه السلام را حق مي دانستند و به ابوبكر اعتقاد نداشتند.

پس از وفات پيامبر مامور ابوبكر براي جمع آوري زكات به ميان اين طايفه رفت و اينها به او زكات ندادند. خالد برگشت و گفت: آنان زكات ندادند و از دين برگشته اند .ابوبكر خالد را به همراه نيروهاي جنگي به سوي آنان فرستاد . خالد آنهارا فريب داد , خلع سلاح كرد , شبانه همه مردانشان را كشت , زنانشان را اسير گرفت و به مدينه آورد . در همان شب كه رئيس اين طايفه را كشت, به زن او تعدي كرد و عمر بن خطاب اصرار داشت كه خالد را بكشند ولي ابوبكر مانع شد.

پس از آنكه زنان و دختران را به مدينه آوردند , مسلمانان پيرو ابوبكر تصميم گرفتند كه دختران و كنيزان را بخرند. طلحه و زبير براي خريد يكي از دختران كه خوله نام داشت جلو آمدند ولكن آن دختر نپذيرفت و پس از اتفاقاتي حضرت علي عليه السلام آن دختر را به عقد خود درآورد و به اين وسيله آن دختر مظلوم از دست ديگران نجات يافت و به بزرگترين آرزو رسيد. حضرت علي عليه السلام خوله را به عنوان برده نخريد بلكه او را به عنوان دختر آزاد عقد كرد .
طايفه بني حنيفه از طوايف يمني است و چون خوله از بني حنيفه است به اين جهت او را حنفيه مي گويند و اگر مرد باشد حنفي مي گويند. محمد بن حنفيه در سال پانزدهم هجري قمري به دنيا آمد و در سال 81 هم از دنيا رفت . محمد جزو خواص حضرت علي عليه السلام به شمار مي رفت و در همه جنگها همراه پدر بود و علي عليه السلام او را بسيار دوست مي داشت .

او از ديدگاه علماي شيعه جزو شخصيتهاي ارزشمند است .(منابع :سفينه البحار چاپ جديد ج 2 ص 380 ؛ ماهيت قيام مختار بن ابي عبيد ثقفي ص 162 ؛ معجم رجال الحديث ج 16 ص 48 , شماره 10662.محمد بن الحنفيه , حيدر جعفر الساعدي؛ محمد بن الحنفيه , علي بن الحسين الهاشمي ؛ دائره المعارف تشيع ج7، ص 342 ستون اول؛ چهره ها در حماسه کربلا.(. (تنقیح المقال، ج2، ص388).
لازم به ذكر است بعد از مرگ محمد حنفيه گروهي ( كه بعدا به نام كيسانيه مشهور شدند) اعتقاد به زنده ماندن او پيدا كردند و محل غيبت محمد حنفيه را كوه رضوي دانستند . (اين مطلب مي تواند تأييد اين باشد كه ارتباطي بين اين مكان و امام زمان وجود دارد چرا كه به احتمال قوي كيسانيه رواياتي كه دلالت بر غيبت امام زمان در اين مكان داشته را بر محمد بن حنفيه تطبيق كرده اند.

يعني احتمالا اصل مطلب صحيح بوده و از پيامبر يا ديگر معصومين روايتي بوده در مورد غيبت امام زمان در اين مكان و آنها در تعيين مصداق آن تحريف ايجاد كرده اند.)
اما در مذهب حنفي بايد گفت كه اين مذهب يكي از مذاهب چهار گانه اهل سنت است و هيچ ربطي به محمدبن حنفيه ندارد.
ريس اين مكتب فقهي يعني ابوحنيفه در نزد امام صادق(ع) رفت و آمد مى‏نمود و بسيارى از مسائل را با ادب و احترام از آن حضرت مى‏پرسيد و ايشان را مخاطب قرار نمى‏داد مگر با جعلت فداك يابن رسول اللّه فدايت شوم اى فرزند رسول خدا (الامام الصادق والمذاهب الاربعه، ج 1، ص 317) در هر حال ابوحنيفه با اهل‏بيت پيوند داشته و بنا بر اقوالي در پاره اي موارد آنان را يارى نموده و احيانا با آنان همكارى داشته است.

ابوحنيفه سخنانى درباره مولى على و نيز اهل ‏بيت رسول اللَّه(ص) دارد: 1- على(ع) با كسى قتال نكرد مگر اين كه على اولى به حق بود. 2- على(ع) در جنگ جمل به عدل رفتار كرد و اعلم مسلمين در قتال اهل بغى بود. 3- اگر در جنگ صفين بوديم، با على همراه مى‏گشتيم. 4- ما اهل‏بيت رسول اللَّه را دوست داريم و به فضايل آنان اقرار مى‏كنيم، (همان، ج 1، ص 318). در تاريخ آمده است به قتل رساندن ابوحنيفه و سم خوراندن به او، احتمالاً به خاطر يارى نمودن او به اهل‏بيت(ع) بوده باشد، (همان، ج 1، ص 319). ابوحنيفه درباره امام صادق(ع) مى‏گفت: هو جعفر الصادق لانه هو الامام الحق‏؛ جعفر صادق(ع) امام حق است‏ (همان، ج 1، ص 54) او درباره امام صادق مى‏گويد: مدت زمانى به نزد جعفر بن محمد(ع) رفت و آمد مى‏نمودم و او را نديدم مگر در يكى از سه حال: يا نماز مى‏گذارد، يا روزه بود و يا قرآن تلاوت مى‏نمود و هيچ چشمى نديده و هيچ گوشى نشنيده و بر قلب هيچ بشرى خطور نكرده است كه از جعفر بن محمد صادق از نظر علم و عبادت و ورع و پارسايى افضل باشد»، همان، ج 1، ص 53)
البته در مورد ابوحنيفه روايات و ديدگاههاي ديگري نيز وجود دارد كه در اين مختصر قابل ذكر نيست .

پرسمان دانشجویی