جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معرفت بشری در مسیر تکامل خود، منزل‌گاه‌های متفاوتی را اختیار کرده است. امروزه بر سر این نکته اختلاف چندانی وجود ندارد که درباره‌ی خاستگاه معرفت، نمی‌توان به‌طور قطع اظهار نظر کرد. در آثار تاریخیِ بر‌جای-مانده از دوران‌های قدیم و اندک اطلاعات موجود، می‌توان نقش حوزه‌های جغرافیایی مختلفی را همچون چین باستان، بین‌النهرین و شمال آفریقا، در گسترش زمینه‌های مختلف معرفت بشری و تقویت بنیان‌های اساسی آن، پر رنگ دید. سیر حکمت از این حوزه‌های جغرافیایی به یونان باستان در همراهی با شرایط مختلف جامعه‌ی آن روزگار یونانساختمان جدیدی از دانش و معرفت را در زمینه‌های متنوعی بنا نهاد و نوابغ یونان سهم خود را در حرکت تکاملی دانش بشری به‌خوبی ایفا کردند. بعد از افول ستاره‌ی یونان در اندیشه‌ورزی و تنگ‌شدن عرصه بر اندیشمندان آن دیار، کاروان دانش در جستجوی منزل‌گاهی جدید برای نوزایی، جان‌های تشنه‌ی معرفتِ مسلمانان را رصد کرد و قلب‌های آکنده از شوقِ به دانستن آنان را که با آیات و روایات به حرکت درآمده بود مأمن مناسبی برای رشد و شکوفایی یافت.بنابراین سیر حکمت و معرفت در گذر زمان به دنیای اسلام نیز رسید و بر اساس مدارک موجود، نقش دانشمندان مسلمان در پیش‌برد علم و دانش، انکارناپذیر است. پیشرفت مغرب زمین در حوزه‌های مختلف در طول دو قرن اخیر و دست‌یابی به توانائی‌های متنوع علمی، فنی و مهندسی، صنعتی، مالی، سیاسی، نظامی و ... که یک شکاف عمیق میان آن‌ها و دیگر مناطق به‌وجود آورده است، زمینه-ی شکل‌گیری این تصور را در اذهان مردم مغرب‌زمین فراهم کرده است که فرهنگ خود را حائز مشخصه‌هایی بدانند که مبنای این رشد چشم‌گیر قرار گرفته‌اند و بالتبع دیگران را فاقد این ویژگی قلمداد می‌کنند. از نظر آن‌ها، استقراء و کاربردِ منطق، متعلق به خودشان است و مشرقیان از این عناصر بی‌بهره‌اند و درعوض اهل مکاشفه و شهودند.از طرفی می‌توان ادعا کرد که میان روش پژوهش هر شاخه از معرفت بشری با همان شاخه، همبستگی متقابل وجود دارد. البته این همبستگی به‌گونه‌ای نیست که نتوان به صراحت بر این نکته پای فشرد که روش پژوهش هر علم بر خود آن علم مقدم است. حال پرسش این است که اگر دانشمندان مسلمان توانستند در طول چند قرن حاکم بلامنازع قلمرو معرفت‌های بشری باشند و افق‌های جدیدی در عرصه‌های مختلف علمی پدیدار سازند به چه روش‌های علمی استناد جسته‌اند و آیا اصولاً روش‌شناسی و روش‌های پژوهشی که بتوان به کمک آن بر معتبر بودن یافته‌هایشان مهر تأیید زد، به‌کار گرفته‌اند؟ و این‌که از این رهگذر آیا می‌توان خط‌مشیِ علمی و پژوهشی آنان‌را با دست‌آوردها و معیارهای امروز بشر در عرصه‌های پژوهشی سنجید و قالبی مستدل و مستند برای گزینش و اختصاص ایشان به هر کدام از آن‌ها پایه‌ریزی نمود؟ بر این اساس فهم و اطلاع از روش‌شناسی و روش‌های پژوهشی که دانشمندان مشهور مسلمان ایرانی در دوره‌ی طلایی نهضت علمی دنیای اسلام مورد استفاده قرار داده‌اند، هدف اصلی پژوهش قرار گرفت. این هدف به‌ویژه از آن‌رو حائز اهمیت است که تقریباً در اکثر منابع مربوط به روش‌های پژوهش، نام و نشانی از تلاش‌های دانشمندان مسلمان در این زمینه دیده نمی‌شود. در این میان با توجه به نقش بارز ابوریحان بیرونی و ابن سینا در گسترش مرزهای دانش، بررسی موضوع پژوهش بر تعدادی از آثار ایشان متمرکز گردید.

‫‫ف‍ارس‍ی‌ - ان‍گ‍ل‍ی‍س‍ی‌ ه‍دف‌ پ‍ژوه‍ش‌: آش‍ن‍ای‍ی‌ ه‍ر چ‍ه‌ ب‍ی‍ش‍ت‍ر ب‍ا ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ س‍ی‍اس‍ی‌ ارس‍طو، و زدودن‌ غ‍ب‍ار ف‍رام‍وس‍ی‌ و ن‍اآگ‍اه‍ی‌ ن‍س‍ب‍ت‌ ب‍ه‌ ای‍ن‌ ف‍ی‍ل‍س‍وف‌ ص‍اح‍ب‌ ان‍دی‍ش‍ه‌ م‍ی‌ ب‍اش‍د روش‌ پ‍ژوه‍ش‌ ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه‌ای‌ اس‍ت‌ ن‍ت‍ی‍ج‍ه‌ ک‍ل‍ی‌: ارس‍طو از پ‍ی‍ش‍گ‍ام‍ان‌ ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ س‍ی‍اس‍ی‌ م‍ی‌ب‍اش‍د و از ج‍م‍ل‍ه‌ ان‍دی‍ش‍م‍ن‍دان‍ی‌ اس‍ت‌ ک‍ه‌ ب‍ه‌ ن‍ح‍و ج‍ام‍ع‍ی‌ ب‍ه‌ ای‍ن‌ ح‍وزه‌ از م‍ع‍رف‍ت‌ پ‍رداخ‍ت‍ه‌ اس‍ت‌.

‫در اين پاياننامه وجوه مشترك قرآن و سنت و تورات و تلمود مورد بررسى قرار گرفته است. مطالب اين پاياننامه عبارتند از: 1) مقايسه موضوعات مختلف دو متن كتاب مقدس تورات و قرآن و استخراج وجوه مشترك آنها. 2) اثبات بىپايه بودن بعضى از نظريات تورات و مقبول بودن آيات قرآن در مقايسه با علم روز به جهت بيان برترى قرآن مجيد. 3)) بيان خلاصه نظر قرآن درباره توحيد. 4) نظرى بر تورات موجود، تورات از نظر محققين و مقايسه عهد عتيق با علم. 5) اصالت قرآن و تاريخ تدون آن. موضوعات مقايسه شده عبارتند از: الله و يهود، فرشتگان، پيدايش آدم، نوح، ابراهيم، يعقوب، قوم لوط، يوسف و يعقوب، موسى، قارون، داود، سليمان، ايوب، يونس و اليسع.

این مطالعه در نظر دارد تا با بکارگیری شرق شناسی ادواردسعید به بررسی باز نمایی غیر واقعی نژادهای غیر غربی در سریال تلویزیونی گمشده بپردازد. این مطالعه از طریق تجزیه و تحلیل تعدادی از شخصیت های غیر غربی به بررسی یک سری خاص از باز نمایی های غیر واقعی می پردازد تا نشان دهد که این مجموعه هالیوودی به نحوی داستان غیر غربی ها را می گوید که می توان گفت از بسیاری جهات مثالی از یک فرم خاص از شرق شناسی است.گمشده به باز نمایی غیر واقعی نژادهای غیرغربی می پردازد و به برتری اروپایی ها در مقایسه با هر نژاد دیگری تاکید می کند. به زبان ساده این سریال تلویزیونی تلاش می کند تا به تقسیم نژادی بر اساس مفهوم " ما و انها " بپردازد.این مطالعه روشن می سازد که: انچه که رسانه تولید می کند نه خود به خودی استو نه کاملا ازاد و مستقل. اخبار لحظه ای اتفاق نمی افتند تصاویر و ایده ها صر فا از واقعیت به چشم و ذهن ما سرازیر نمی شوند و حقیقت به طور مستقیم در دسترس نیست. بنابراین هدف از این مطالعه این است که روشن سازد چگونه گمشده یک مثال خاص از شرق شناسی است که به بازنمایی غیر واقعی شرقیها می پردازد و باعث تفسیرهای نادرست درباره شرقی ها می شود. از منظر شرق شناسی گمشده تلاش می کند تا ویژگی های مصنوعی مرتبط با شر قی ها یا غیر غربی ها را تعمیم دهد و یک تصویر غیر انسانی خاص در مورد انها در صفحه نمایش هاللیوود ایجاد کند. و با انجام این کار به تداوم یک تصویرتوهین امیز از انها پرداخته به نحوی که این تصویر در ایجاد بسیاری تصورات غلط فرهنگی درباره شرقی ها موثر است. به عنوان مثال اعراب به عنوان مردم غیر متمدن تعیین می شوند و اسلام به عنوان دین تروریست ها دیده می شود.

بررسی الگوی تعامل دین و دولت در ایران عهد آل بویهمحمد بشردوست اطاقوردر سال های اخیر بواسطه تلاش هایی که بمنظور درک مناسب تر جایگاه دین در ارتباط با دولت و نیز گستره حضور و یا عدم حضور آن در ساخت سیاسی دولت صورت گرفته است، طیف های مختلفی از متفکرین این دو حوزه وارد عرصه مجادلات و مباحث نظری و غالباً چالش برانگیز گردیده اند. از این رهگذر، مطالعه سوابق و نحوه ارتباط این دو حوزه با هدف رهگیری مناسب تر سیر تحولات مطرح در روابط دین و دولت بمنظور دستیابی به یک ساخت منطقی نظری برای دنیای امروز، جایگاه و اهمیت خاصی می یابد. تحقیق حاضر نیز کوششی است در بررسی الگو های رابطه دین و دولت در ایران عهد آل بویه. این پژوهش بر این فرضیه استوار می باشد که الگوی تعامل دین و دولت در ایران عهد آل بویه حالت اراستیانیستی (دولت سالاری) داشته است. در این پروژه روش تحقیق موردی- تاریخیِ مبتنی بر مطالعه اسنادی منابع دست اول و دوم و تحلیل روایت آنها بکار گرفته شده و چهارچوب نظری این پژوهش نیز بر گرفته از الگوی پنجگانه دین و دولت شجاعی زند می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که تعامل دین و دولت تابع پاره ای متغیرها نظیر؛ لزوم درک الزامات عمومی سیاست، ثبات یا بی ثباتی دستگاه سیاسی، وجود رقبای سیاسی در عرصه قدرت و تردید حوزه دین در همکاری یا عدم همکاری با حکومت و از طرفی درک امکانات و امتناعات دین در ارتباط با سیاست بر اساس آموزه های درونی هر مذهب می باشد. این یافته ها نشان می دهند که با درک همه این عوامل، ارتباطی معنا دار بین ثبات و صلابت دستگاه سیاسی و فراهم شدن بستر همکاری نهاد دین با آن وجود دارد. بدین معنی که در هر جا شاهان آل بویه از اقتدار و ثبات بیشتری برخوردار بوده اند، به مدیریت نهاد دین و بهره گیری از توان سامان بخش آن در اداره حکومت و جامعه بهره برده اند و در مواقع ضعف و وجود رقبای سیاسی، نهاد دین یا دچار آشوب و درگیری های مذهبی گشته و یا در همکاری با دولت دچار تردید و بگونه ای عافیت طلبی گشته و انزوایی ناخواسته در پیش گرفته است. نیز می بایست بین باور به آموزه های مذهبی در نزد شخص حاکم و ملزومات ایجابی و سلبی عمومی سیاست در اداره جامعه تفاوت قائل شد. در این مطالعه با تقسیم حکومت آل بویه به سه دوره برادران مؤسس، جانشینان عضدالدوله و شاهان دوره پایانی، فرض وجود الگوی حکومتی دولت سالاری در دوره مؤسسین تأیید، در دوره جانشینان عضدالدوله دارای سیر نزولی از حالت دولت سالاری به استبدادی فردی و در دوره شاهان پایانی این سلسله، حکومت ها کم دوام و متزلزل و حاکمیت فرض مورد نظر رد گردیده است.کلید واژها: دین، دولت، آل بویه، پاپ- قیصریسم، اراستیانیسم، روحانی سالاری، دین سالاری

گفتمان رهایی به مثابه بخش مهمی از بحث تحول اجتماعی، جایگاه ویژه ای درتفکرسیاسی معاصر یافته است. پیوند بحث تحول اجتماعی با فلسفه تاریخ دردوسده اخیرکه فصل مهمی از آن به خط سیرفکری آغازشده ازهگل بازمی گردد، موجب شده است که گفتمان رهایی ارتباط تنگاتنگی با محورهای اصلی این سنت فکری بیابد. به نظر میرسد "دیالکتیک" با وجوه هستی شناختی، شناخت شناسانه و روش شناختی خود محوراصلی پیوند یاد شده است که درعین پیشبرد مباحث مطرح درباره ی تحول اجتماعی، کاستیهای خود را نیز در آن واردکرده است. "پلی لکتیک" بدیلی است برای نسبت هستی شناسی و شناخت شناسی دیالکتیکی که هم نافی هستی شناسی سنتی و پیشادیالکتیکی و هم دربرگیرنده ی مولفه هایی برای جبران نارسایی دیالکتیک است. این جایگزینی درمبانی فلسفی بحث تحول اجتماعی، می تواند برگفتمان رهایی تاثیر بگذارد. پژوهش پیش رو کوششی است برای بررسی این تاثیرگذاری و امکانات حاصل از آن برای فراروی از نظریه های موجود در گفتمان رهایی

‫اين پژوهش، ديدگاه هاي فقهي شيعه اماميه و مذاهب اربعه اهل سنت را در باره چيزهايي که سجده بر آنها صحيح و جايز است، واکاوي مي‌کند و مواضع اختلاف و اتفاق نظرشان را که منجر به يک نتيجه مورد قبول همه آن ها باشد، فراروي مخاطبان مي‌نهد. تحقيق حاضر در سه فصل تدوين شده است. نويسنده در فصل اول به بيان تعريف لغوي، اصطلاحي و فقهي سجده پرداخته و منشأ و موارد اختلاف ديدگاه‌هاي فقهاي شيعه و اهل سنت را در باره کيفيت وقوع سجده بررسي مي‌کند. وي مستندات و مصادر شرعي آنان را از روايات و سيره پيامبر اسلام استخراج کرده و کشف سنت عملي پيامبراسلام( در انجام سجده را دليل و حل کننده اختلاف مکتب هاي فقهي شيعه و اهل سنت برمي شمارد. نگارنده پس از استقراي احاديث و سنت رسول اکرم( سجده برزمين را به شهادت بسياري از صحابه پيامبر( مفهوم اصلي سجده دانسته و از اين منظر اختلافي بين فقهاي شيعه و اهل سنت قايل نمي‌باشد. آن گاه با اشاره به مصاديق سجده بر زمين و مقدار واجب از گذاشتن مواضع آن خصوصاً پيشاني را از ديدگاه آنان بيان کرده و موارد استجاب و کراهت سجده بر برخي اشيا را نيز بررسي مي‌کند. در فصل دوم پس از تبيين ضابطه هاي فقيهان اماميه و اهل سنّت در صدق سجود و تحقّق آن، به اختلاف نظر آنان مي‌پردازد. در فصل سوم نيز ثمرات فقهي مترتب بر سجده صحيح از جمله: پاک بودن و غصبي نبودن محل سجده، همراه با اختلاف نظرو وحدت نظر فقهاي حنفي، شافعي، حنبلي، مالکي و امامي درج گرديده است. در همين زمينه نويسنده به تحليل و بررسي فقهي جواز يا عدم جواز بر منسوجات، فرش، سفال، آجر، سنگ، چوب، عمامه، برگ درختان و... پرداخته و ضمن بيان ادله روايي و قرآني مذاهب اربعه و مذهب فقه اماميه، آراي فقهي آنان را در اين زمينه به صورت مجزّا منعکس مي‌سازد. وي در پايان پيشنهاد مي‌کند: که مباحث عميق فقهي از اين قبيل، بايد بين فقهاي شيعه و مذاهب اربعه اهل سنت رايج شود تا موجب نزديکي ديدگاه‌هاي فقهي، کلامي، تفسيري و اصولي ميان آن ها شده و اختلاف‌نظرها به حداقل کاهش يابد.

در این پژوهش استعاره‌های مفهومی حوز? مرگ در زبان فارسی از نظر زبان-شناسی شناختی بررسی شده است. بدین منظوراستعاره‌های مفهومی شامل استعاره‌های جهت‌گیرانه، هستی‌شناسانه و جان‌بخشی را در شعرهای هفت شاعر فارسی‌زبان دربار? مرگ نظیر «فردوسی»، «مولانا»، «سپهری»، «امین‌پور»، «فرّخ‌زاد»، «تولّلی»، «شاملو» و نیز گفتار «عامّ? مردم» مورد بررسی قرار گرفته است. سرانجام مشخّص گردید که برای بیان مفهوم مرگ، در اشعار و گفتار مردم مفاهیم استعاری مورداستفاده قرار گرفته است که بالا، پایین، نزدیک، دور، جلو، درون، بیرون، تکامل، دارندگی، خوراک، نور و روشنایی، شادی،انسان مهربان، دزد و ... از ان جمله است.

امروز الگوی حکومتی دموکراسی یا مردم سالاری، جذبه و مشروعیت جهانی داشته و آرمان های را که در باب حقوق بشر، صلح، آزادی و توسعه مطرح شده اند در معنای فراگیر دموکراسی درج نموده اند. اصطلاح مردم سالاری دینی، اصطلاح تازه ای در گفتمان سیاسی دنیا می باشد که -بر خلاف واژه های همانند جمهوری اسلامی، پارلمان اسلامی و ... که تماما ترکیب هایی از یک مفهوم غربی به علاوه یک قید اسلامی هستند- در بستر مبانی سیاسی اسلام رشد یافته و بر آنند تا ضمن پاسداشت حقوق مردم در حوزه سیاست و اداره امور جامعه و پرهیز از الگوهای حکومتی استبدادی، رعایت اصول و مبانی ارزشی را بکند و به این ترتیب نظام اسلامی را از الگوهای سکولار غربی تمییز بدهد. پرسش اساسی که در این تحقیق مطرح است این است که نقش مردم در نظارت و مهار قدرت سیاسی از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی و حقوق افغانستان چیست. پژوهش حاضر در پاسخ به این سوال، با روش توصیفی-تحلیلی از طریق جمع آوری مطالب از منابع فقه مذاهب اسلامی و حقوق افغانستان به شیوه کتابخانه ای، به یافته های زیر رسیده است: مردم‌سالاری دینی‌، راقی‌ترین نوع مردم‌سالاری‌ای است؛ زیرا انتخاب مردم است، اما انتخابی در چارچوب احکام و هدایت الهی. مردم سالاری دینی موافقان و مخالفان خود را دارد. عده موافقان آن را جز جدا نشدنی نظریه حکومت اسلامی می دانند و عده دیگر حکومت اسلامی را با روش های گوناگون قابل تحقق می دانند که یکی از آنها مردم سالاری دینی می باشد. گروهی ترکیب مردم سالاری دینی را ناسازگار می دانند؛ زیرا متضمن دو عنصری می باشد که نمی توان هیچ گونه مفهومی بین آنها برقرار کرد. با وجود موافقین و مخالفان مردم سالاری دینی، یک سری از اصول و ویژگی ها را می توان بر آن شمرد؛ از جمله: عدالت و عدالت محوری؛ قانون محوری؛ تنوع سیاسی مبتنی بر آزادی مثبت؛ رضایت و قبول عامه؛ حاکمیت الهی ارزش مداری، التزام به آرمان های دینی؛ مشارکت مردمی و اتکا به آراء عمومی؛ پاسخگویی به مردم و حق نظارت از ناحیه آنان؛ و پذیرش اصل امامت و رهبری مستمر. جمهوری اسلامی افغانستان، نام دولت افغانستان است که مطابق قانون اساسی 1382 ه.ش بر مبنای جمهوریت و اسلامیت بنا نهاده شده است. جمهوری ناظر به شکل حکومت و قید اسلامی مربوط به محتوای آن است. در قانون اساسی افغانستان، از یک طرف نظام دموکراسی یا مردم سالاری تسجیل گردیده و توسعه آن را از وظایف دولت دانسته است و از طرف دیگر در بر احکام دین مقدس اسلامی نیز تاکید به عمل آمده است؛ یعنی همان مردم سالاری دینی.

مساله مهمی که در فرآیند مطالعات و پژوهش در حوزه جرم‌انگاری، مورد غفلت قرار گرفته است، رویکرد مبناگرایی معرفت‌شناختی و بازگشت به مبانی بنیادین حقوق کیفری است. به اعتقاد بسیاری از حقوقدانان، حقوق کیفری - از جمله جرم‌انگاری- گرایشی است مستقل که مفاهیم و مبانی خود را خود تبیین و تعریف می‌کند؛ حال آنکه برخی دیگر بر این باورند که حقوق کیفری و جرم‌انگاری علیرغم استقلال روشی، در تعریف و تبیین مبانی و مفاهیم بنیادین خود، به ناچار ملتزم به تبعیت از تعاریف ارائه شده از سوی سایر علوم است. این رویکرد اخیر، منبعث از اندیشه‌ی مبناگرایی معرفت‌شناختی است که گزاره‌های تعیین‌کننده در حوزه جرم‌انگاری را، در یک ساختارِ دقیق، به معارفی خارج از منظومه حقوق کیفری مرتبط می‌سازد. نظریه‌ی جرم‌انگاری به جهت آنکه متکفل حمایت از ارزشهای اساسی جامعه و تنظیم رابطه قهرآمیز دولت و انسان است، ناگزیر از تعریف این ارزشها و تقدم و تأخر آنهاست. اما مسأله آنجاست که حقوق کیفری در مقام «تحدید» یا «حمایت» از «آزادی»های افراد از طریق استفاده از «قدرت» و «اعمال قوه قاهره»، فاقد معیارهای مستقلی است و به ناگزیر برای ارائه معیاری دقیق از«آزادی» و «قدرت» و «اصالت فرد/جمع»، دست به دامان اندیشه‌های سیاسی است. در نتیجه، نظریه‌های جرم‌انگاری به عنوان یک دانش محدود و جزئی نسبت به فلسفه و اندیشه‌ی سیاسی، ملزم خواهد بود تا در حیطه اندیشه سیاسی حاکم بر جامعه، به تئوری‌پردازی بپردازد. به عبارت دیگر، نخستین و اساسی‌ترین عامل در شکل‌گیری نظریه‌‌ی جرم‌انگاری، چارچوبی است که اندیشه‌ی سیاسی برای آن ترسیم می‌کند. بدین ترتیب، انواع جرم‌انگاری به تبع انواع اندیشه‌های سیاسی قابل تقسیم‌اند: جرم‌انگاری لیبرال، جرم‌انگاری اجتماع‌گرایانه،... . در دولت اسلامی (با قرائت جمهوری اسلامی) نیز با توجه به پذیرش تئوری ولایت فقیه به عنوان اندیشه سیاسی حاکم بر کشور، می‌توان از جرم‌انگاری ویژه‌ای یاد کرد که به تبع تعریف آن از قدرت و آزادی، دارای مولفه های خاص خود است. با این اوصاف می‌توان گفت این رساله، «رساله‌ی حقوقی» نیست، بلکه «رساله‌ای درباره‌ی حقوق» است که از بیرون از منظومه‌ی حقوقی، به آن نگریسته و آن‌را توصیف می‌کند.