جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محمدعلی‌شاه، پس از به توپ بستن مجلس، قدرت مطلقه‌ عرصه سیاسی کشور شد و در پی آن، فضای مطبوعاتی کشور بسته و محدود گشت. مطبوعات فارسی‌زبان خارج از کشور، به دلیل پراکندگی و تعطیلی مطبوعات داخلی در این دوره، انتشار اخبار را بر عهده داشتند. تنها نشریه‌ فارسی‌زبانی که در بیشتر بازه زمانی استبداد صغیر به چاپ رسیده، حبل‌المتین کلکته بود. بنابراین، بررسی شماره‌های منتشره این نشریه در زمان استبداد صغیر، می‌تواند راهگشای پژوهشگران باشد. ناشران حبل‌المتین با انتشار 49 شماره از آن، علاوه بر نشر اخبار استبداد صغیر بر اساس منابع خبری داخلی و خارجی، با چاپ سرمقاله‌ها و ارائه تحلیل از رویدادهای ایران و جهان مرتبط با استبداد صغیر، سعی در روشن‌ کردن اذهان عمومی داشتند. این مقاله، با روش توصیفی ‌ـ ‌تحلیلی و مطالعه آماری اخبار حبل‌المتین از رویدادهای استبداد صغیر، به تحلیل چگونگی اطلاع‌رسانی حبل‌المتین و موانع بر سر راه آن و چگونگی اثرگذاری نشریه در آن دوران پرداخته است. نتایج این پژوهش، حاکی از آن است که با وجود موانعی چون بُعد مسافت میان منشأ اخبار و کلکته (محل چاپ نشریه) و وضعیت سیاسی شهرهای مختلف، از جمله محاصره شهرها توسط نیروهای دولتی که مخلّ جریان آزاد اطلاعات بود، این نشریه بر مبنای آمارهای به‌دست‌آمده، از عهده اطلاع‌رسانی اخبار استبداد صغیر به‌خوبی برآمده و از نتایج اثرگذاری آن، می‌توان به تهییج افکار عمومی ایرانیان داخل و خارج از کشور که سبب یاری رساندن به مشروطه‌خواهان داخلی به شکل کمک مالی و یا همراهی و قیام علیه مستبدان بوده، اشاره کرد.