جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫قرآن براي ابلاغ پيام خود به مخاطبان، از شيوههاي متفاوتي متناسب با ماهيت مخاطبانش سخن رانده است. اين پژوهش در سه بخش، به تحليل و دستهبندي مخاطبان و گونههاي خطابهاي قرآني پرداخته است. نويسنده نخست به خطابهاي قرآني پرداخته است. خطابها در قرآن مختلف است و نويسنده انواع آنها را در قرآن با نگاه کلي، براساس آغاز سورهها، به اعتبار شنونده، به اعتبار انواع ندا، و رايجترين خطابهاي قرآني را ارائه نموده است. رايجترين خطابهاي قرآني عبارتاند از: خطاب جمع به صورت تئنيه، خطاب به مخاطب معدوم، خطاب به کل و اراد? جزء، خطاب خاص و حکم عام، خطاب مستقيم و غير مستقيم، و خطابهاي ارشادي. همچنين گونههاي خطاب به پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و خطاب به پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم با اوصاف خاص را بيان کرده است و پس از آن، مراتب خطاب از جهت قرب و بُعد مخاطب و به اعتبار عناوين بيان شده است. بخش دوم، به بررسي مخاطبان قرآن اختصاص دارد. دستهبندي گروههاي مخاطبان قرآن به نظر نگارنده عبارت است از: مؤمنين، عموم انسانها و بني آدم، اهل کتاب، بندگان خداوند، پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، جن و انس، زنان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، بني اسرائيل، بعضي از پيامبران و افراد خاص، نفس مطمئنه، و جمادات و حيوانات. سپس واکنش مخاطبان عصر نزول در برابر قرآن، يعني مشرکان، اهل کتاب، منافقان و مؤمنان بيان شده و پس از آن، واکنش مخاطبان نسبت به وحي در طول تاريخ بيان شده است. در پايان، به ديدگاه برخي از مفسران شيعه و اهل سنت درباره قلمرو خطابهاي قرآني اشاره شده است. آنها به عام بودن مخاطبان قرآن و مختص نبودن کلام الهي به قوم و قبيله خاصي باور دارند. همچنين سه شبهه مردانه بودن گفتمان قرآني، مذکر بودن ضمايري که در قرآن به خداوند باز ميگردد، و اختصاص هدايت قرآن به مخاطبان خاص، پاسخ داده شده است.