جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مستشرقان در مواجهه با مسائل تاریخ قرآن، دو رویکرد کلی- مثبت و منفی- داشته‌اند. این نوشتار بر آن است دیدگاه‌های مستشرقان را با استفاده از روش تحلیل محتوا و با بهره گیری از ابزار طول معنایی مورد واکاوی قرار داده و به این پرسش که: فرآیند نتیجه­گیری مستشرقان در مسائل تاریخ قرآن چگونه است؟ پاسخ دهد. پژوهش حاضر نشان می‌دهد غالب مستشرقان، علی رغم طرح دیدگاه‌های مثبت، از تایید رسالت و شریعت اسلامی خودداری می‌نمایند. لکن برخی، انصاف بیشتری به خرج داده و قرآن را در جایگاه خود که کتاب هدایت و بخشی از یک رسالت است، مورد توجه قرار داده‌اند. تحلیل رویکردهای منفی مستشرقان نیز بیانگر این نکته است که با گذشت زمان، نوع شبهه افکنی ایشان در موضوعات تاریخ قرآن پیچیده‌تر و به صورت ضمنی و غیر صریح بیان شده است. بر این اساس تقطیع آثار مستشرقان و خوشنودی از ظاهر کلام ایشان، بدون نظرداشت بار معنایی آن، امری پرمخاطره است.

درجهان بینی اسلامی ، جامعه و فرهنگ اسلامی در برگیرنده اعتقادات ، ارزشها ، اخلاقیات و رفتارها بوده و منبعث از وحی الهی و جهت دهنده و محتوا بخش تاروپود جامعه است . باورها و ارزشهای اسلامی در اعماق اندیشه و تفکر و کردار و رفتار فردی و اجتماعی مسلمانان تنیده شده و جامعه را به پیش می برد . آینده جوامع بشری و فرآیند کشف آنچه پیش روی جوامع قرار خواهد گرفت به برنامه ریزیها و سیاست گذاریهای کلان جامعه جهت و شکل مناسب را داده و پی ریزی مطلوب ترین آینده وامید بخش ترین روزگاررا ممکن می سازد . این تلاش به جهت اتصال جامعه مسلمانان و شریعت الهی اسلام به منبع واقع نمای وحی با استفاده از آیات و روایات معصومین علیهم السلام امکانپذیر است . قرآن و روایات آینده و جامعه ای که ترسیم می کند متعلق به صالحین امت رسول الله خواهد بود ووعده می دهد فرهنگ صالحین برسراسر جامعه انسانی مستولی خواهد شد وبه همین دلیل است که حضرت یوسف علیه السلام با علم به این موضوع از خداوند ملحق شدن به صالحین را در آخرالزمان طلب می کند . در نتیجه شناخت چنین جامعه ای که بسیاری از انبیا در آرزوی ملحق شدن به آن بودند بسیار با اهمیت بوده و لازم است با استفاده از آیات قرآن و روایات شناخت کافی از آن جامعه پیدا کرد و رویکرد ورفتار و جهت گیری هایمان بگونه ای باشد که ویژگیهای آنرا در جامعه پیاده کنیم . در روایات معصومین علیهم السلام در خصوص جامعه صالحین بسیار صحبت شده و احادیث فراوانی در این خصوص وجود دارد ولی به آیات قرآن کمتر پرداخته شده لذا در این پایان نامه بروش تحلیل محتوای مضمونی سعی شده فقط به آیات قرآن پرداخته و نگاه ویژه ای به سخنان و تفسیر علامه طباطبائی از آنها و دیدگاهی که ایشان ارائه می دهند بشود . تلاش شده تا با کنکاشی در مفهوم صالحین از مدخل عمل صالح ، صفات ، ویژگیها ، ارزشهای حاکم بر جامعه صالحین ، منطق ، تفکر و مختصات والیان و حاکمین و مدیران جامعه صالحین و شرایط اقتصادی ، سیاسی ، امنیت و علم و دانش بررسی و تبیین گردد .

برای اینکه «نقد» و «انتقاد» به نتایج مثبت دست یابد باید مبتنی بر اصول و روشهای صحیح انجام شود.برای دست یافتن به این اصول و روشهای صحیح می توانیم به قرآن مجید که کتاب هدایت بشر است مراجعه کنیم.در آیات فراوانی از قرآن عقاید،اندیشع عا و اعمال افراد مورد نقد قرارگرفته است.در کلام و خطبه های امام علی علیه السلام نیز نقدهای فراوانی وجود دارد.پس از بررسی اصول و روشهای انتقادات قرآن و نهج البلاغه،هشت اصل و پنج روش استخراج شد؛از جمله:اصل اول-هدف از نقد هدایت و اصلاح است. اصل دوم-نقد باید همراه با علم و اشراف به موضوع باشد. اصل سوم-نقد را از خود شروع کنیم. اصل چهارم-هیچ کس از نقد مبرا نیست.و... .روش اول-نقد به شیوه ی حکیمانه، موعظه ی حسنه و جدال احسن.روش دوم-انتقاد با ارائه ی راه حل. روش سوم-نقد در غالب تشبیه و تمثیل.و ... . انتقادات مقام معظم رهبری نیز مبتنی بر همین اصول و روشهاست.

راحت‌طلبی امروزه به عنوان یکی از ناهنجاری‌های فرهنگی تلقی می‌شود که دین اسلام همواره مسلمانان را از آن برحذر داشته و آنان را به سعی و تلاش در جهت کسب سعادت اخروی همراه با اراده قوی در جهت حل مشکلات تشویق نموده است.

امنیت یکی از مقولات برجسته نظریه‌پردازی معاصر ذیل عنوان «قدرت و امنیت نرم» مطرح است. این رساله با پرسش اصلی «آموزه‌های امیرالمومنین (ع) چه چشم‌انداز توصیفی و تحلیلی از امنیت دارد؟» با روش تحلیل محتوا، به نظریه امنیت جامع‌‌نگر می‌پردازد تا نظریه‌های گوناگون درباره ابعاد، مولفه‌ها و شاخصه‌های امنیت را، متناظر با فرآیند پیشرفت، تفکیک و بازتحلیل نماید. مبتنی بر این تناظر، نظر به دو بعد فردی و اجتماعی فرآیند تغییر و پیشرفت می‌توان دریافت که آموزه‌های علوی در دو سطح امنیت فردی و اجتماعی با محوریت انسان‌شناختی آن به مسئله توجه نموده است. این رساله نشان داده است که امنیت مبتنی بر آموزه‌های علوی دارای سه سطح امنیت هستی-شناخت، امنیت فردی(امنیت روان‌شناخت ‌ـ‌ انسان‌شناخت) و امنیت جامعه‌شناخت می‌باشد. بر همین اساس مباحث این رساله در چهار فصل به سامان آمده است: فصل اول مفهوم‌شناسی؛ فصل دوم امنیت هستی‌شناخت؛ فصل سوم امنیت انسان‌شناخت ـ روان‌شناخت؛ فصل چهارم امنیت جامعه-شناختی

مهارت‌های زندگی، توانایی‌هایی است که موجب رفتارهای مثبت و سازگارانه می‌شود و موجب می-شود فرد برخوردی مناسب و مثبت با مسائل زندگی داشته باشد. اگرچه باید آغاز پیدایش مهارت-های زندگی را همزمان با آغاز زندگی بشر بر روی زمین دانست، اما به هر حال، مهارت‌های زندگی به صورت مدون و تعریف شده از سوی سازمان جهانی بهداشت در سال 1993 مطرح شده است.در عصر جدید با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی و سرعت بالای تغییرات و سردرگمی افراد و فاصله گرفتن انسان از اخلاق و معنویت وکم شدن رفت و آمدهای فامیلی ضرورت ارائه برنامه‌ای با عنوان آموزش مهارت‌های زندگی به وضوح دیده می‌شود. از میان برنامه‌های ارائه شده برای زندگی سالم، مهارت‌های موجود در قرآن و سیره ائمه علیهم السلام قابل اعتمادتر است و تأثیر بیشتری دارد. سیره امام علی (ع) نیز در این جرگه قرار می‌گیرد که در این نوشتار مورد توجه ماست و به خاطر آنکه ایشان معصوم بوده‌اند و قول و فعل و تقریر ایشان حجت است و با توجه به اینکه ایشان الگوی کامل انسانیت است و اعتماد به ایشان در حد عالی است، استخراج مهارت‌های زندگی در سیره ایشان مفید و ارزنده است. در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی، به شش مهارت مهم در سیره امام علی (ع) در دو بعد درون‌فردی و برون‌فردی که مورد نیاز اقشار مختلف جامعه است پرداخته شده است که عبارت از: 1- مهارت‌های درون‌فردی: تحمل و غلبه برفقرمالی فردی، تحمل مرگ عزیزان و غلبه بر حسادت 2- مهارت‌های برون فردی: ارتباط کلامی میان‌فردی، تحکیم رابطه دوستی و تربیت فرزند می‌باشند. در مهارت‌های درون‌فردی با توجه به آنچه در سیره امام علی در این زمینه موجود بود، ازمهارت‌های سه‌گانه شناختی، رفتاری و معنوی و در مهارت‌های برون‌فردی نیز با توجه به سیره امام علی از مهارت‌های رفتاری و معنوی برای مقابله با مشکلات استفاده شده است.

اکثریت سالاری به حکومت کردن اکثریت مردم اطلاق می گردد، حال این اکثریت بخواهند حکومت انتخاب کنند و یا هرچیز دیگر. با بررسی در قرآن کریم و سیره امام علی (ع) در یافتیم اکثریت در حوزه های مختلف منقسم است. گاهی خداوند به اوصاف اکثریت می پردازد، گاهی آن را در سیاست و حکومت بررسی می کند. وگاهی هم در احکام و شریعت رأی اکثریت، مورد بررسی قرار می گیرد، سیره امام علی (ع) هم به همین منوال است. با بررسی در این دو منبع گرانبها در یافتیم رأی اکثریت در حوزه معرفت و اخلاق و در تعیین حاکم به عنوان اجماع اعتبار ندارد. اما در دو حوزه احکام و شریعت و سیاست و حکومت، رأی اکثریت اعتبار دارد. در این پایان نامه با واژه هایی از قبیل بیعت، شوری، تعاون، اجماع، عرف نیز روبرو گشتیم که هر کدام در حوزه های مربوط به خودش بررسی شده اند.

قرآن کریم یکی از اصلی‌ترین کتاب‌ها در زندگی هر شخص می‌باشد که به نظر می‌رسد در بعضی زمینه‌ها کمتر مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است، یکی از این زمینه‌ها علوم ارتباطات است. دانستن مفاهیم و انس گرفتن با نکات این کتاب آسمانی می‌تواند ما را در نحوه برقراری ارتباط یاری کند، لذا بررسی اصول ارتباط موثر مخصوصاً در محیط خانواده می‌تواند به استحکام و ثبات زندگی خانوادگی منجر شود.این مقاله از روش تحلیل محتوا بهره برده و از یک روش کل‌شماری در نمونه‌گیری خود استفاده کرده است. در این تحقیق، انواع ارتباط در خانواده که شامل ارتباط بین زن و شوهر، ارتباط والدین با فرزندان، ارتباط فرزندان با والدین، مسائل مربوط به طلاق و زندگی پس از مرگ و قیامت بررسی شده است.در این تحقیق به این نتیجه کلی می‌توان رسید که علی رغم تأکید قرآن کریم بر اهمیت زندگی خانوادگی، حمایت از زندگی مشترک، تربیت فرزند و انواع ارتباط و ... خداوند بین خودش و انسان یک رابطه شخصی قائل است و خانواده و اموال جهت آزمایش انسان قرار داده شده‌اند.

شادی و نشاط از جمله نیازهای روحی و روانی انسان است که در جنبه‌های مختلف حیات وی ایفای نقش می‌کند. با این حال، همیشه سؤالاتی در این رابطه ذهن انسان‌های معتقد را به خود مشغول داشته که آیا محتوا و قالب شادی با روح دین و فطرت انسانی سازگار است و آیا هر نوع شادی و نشاطی مورد موافقت شرع می‌باشد و آیا ادیان آسمانی در این رابطه به نیازهای روانی انسان نیز توجه کرده‌اند یا خیر؟ نگاه اجمالی به ادیان الهی بیانگر این مطلب است که ادیان آسمانی هم به نیازهای روحی و هم به نیازهای جسمی انسان توجه داشته و به خصوص از طرح موضوع شادی و نشاط غافل نبوده­اند. وجود آیات متعدد در قرآن کریم و عهدین حاکی از اهمیت این موضوع در ادیان آسمانی است. مقاله حاضر تلاش دارد با روش مطالعه تطبیقی، عوامل شادی و انواع آن را از منظر قرآن و عهدین مورد بررسی قرار دهد. بر اساس تعالیم ادیان آسمانی، در زندگی جاودان و ابدی انسان، شادی مطلوب جز در پرتو دین داری، تحقق نخواهد یافت. در این ادیان دین داری مصداق شادی مطلوب بیان شده، با این تفاوت که در قرآن کریم این موضوع به صورت دقیق، جامع و کامل، هماهنگ با تمام ابعاد زندگی انسان و منطبق با خواسته‌های فطری او جهت نیل به سعادت دنیا و آخرت طراحی شده است.

دین تأمین کننده سعادت دنیوی و اخروی انسان است و ادیان داعیه دار تأمین این سعادت برای انسان می باشند. عالمان ادیان نیز انسان را به دینی که خود معتقدند دعوت می کنند. از طرف دیگر و با تهاجم پیروان سایر ادیان به اعتقادات جامعه اسلامی، اندیشمندان مسلمان باید معرفتی را نسبت به سایر ادیان در جامعه اسلامی نهادینه کنند که این معرفتِ همراهِ شخص حافظ اعتقادات او در مواجهه با تبلیغات سایر ادیان باشد. لذا شناخت سایر ادیان امری لازم به نظر می رسد. معتبر ترین و مهم ترین منبأ شناخت برای دین داران ، کتب مقدس می باشد و قرآن برای مسلمانان سند اصلی و تام به شمار می رود. از آنجا که بهترین روش فهم قرآن، تفسیر قرآن به قرآن می باشد و تفسیر المیزان بهترین نمونه اجرا شده آن می باشد لذا با موضوع ادیان در نگاه المیزان، به استخراج دیدگاه علامه طباطبایی (ره) در خصوص ادیان و شناساندن دیدگاه شیعی در این خصوص به جامعه علمی کشور و ایجاد زیر ساخت برای سیاست گذاری و برنامه ریزی در حوزه ادیان و مذاهب مصرّح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می پردازیم.یافته های تحقیق:علامه (ره) معتقد به ادیان نیستند بلکه ایشان دین واحد الهی و شرایع پنج گانه الهی که هر کدام وظیفه تبیین بخشی از دین واحد الهی را بر عهده داشتند را مطرح می کند. نتیجه گیری:شرایع الهی و ادیان دارای نکات اشتراک و افتراق می باشند. نکات اشتراک ذیل دو عنوان معارف و احکام دسته بندی می شوند. افتراق شرایع نیز در نوع عبادت است چون عبادت امت های گذشته به امت دیگر منتقل نمی شد و افتراق ادیان در اعتقاد به فرزندی خدا، تثلیث، کشته شدن عیسی (ع) و تفدیه می باشد. اگر دین را مستند به وحی الهی بدانیم، ورود به مبحث ادیان نخواهیم داشت. چون فقط یک دین واحد الهی تشریع شده است که از ابتدای تشریعرو به کمال داشت. اما اگر استناد به وحی الهی را از دین بگیریم وارد مبحث ادیان می شویم. ادیان هرچند در ابتدای شروع مستند به وحی الهی و دربرگیرنده بعضی معارف الهیه بوده اند، اما در ادامه حیاتشان و با خروجشان از سیر تکاملی دین توسط علمای شرایع و با کتمان معارف، تحریف معارف و ورود معارف و اعتقادات باطل، دیگر مستند به وحی الهی نخواهند بود. لذا دین و ادیان را می توان به دین واحد الهی(اسلام)، ادیان تحریف شده الهی(یهودیت، مسیحیت، مجوسیت و صابئیت) و ادیان غیر الهی(وثنیت) تقسیم بندی نمود. صلاح و سعادت زندگی دنیوی، وسیله تربیت مردم، سعادت حقیقی انسان، کمال اخروی و زندگی دائمی، کارکردهای دین در نگاه المیزان می باشند.