جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع رنج که محصول مشقت و سختیهای انسانی در قالب ناکامی است در آموزه های دینی و علوم تجربی از جمله علم روانشناسی به گونه ای است که نوع نگرش و برداشت و تفسیر از این واژه می تواند در نوع برخورد انسان در فهم این مفهوم و موضع گیری مناسب در مقابل مسائل رنج آور، موثر واقع گردد. این پایان نامه با بهره گیری از آموزه های دینی و همچنین یافته های علمی بشر در علم روانشناسی، به طرح این موضوع پرداخته و سعی نموده است که با توجه به آن یافته ها و منقح نمودن و جداکردن وجوه مشترک و غیرمشترک، برداشت ها و استنباط های غلط که در بسیاری از موارد منجر به تجلی اموری ناشایست گردیده است، جلوگیری کرده تا از این مسیر فرد را به یک زندگی بهتر و ایده آل در سایه درایت و شناخت کافی راهنمایی نماید. پیام مکتب وحی اینست که یک جامعه زمانی پویاست که نگاه به موضوع رنج یک نگاه واقع بینانه بوده و آنرا پایه ای برای رشد و ترقی به سوی کمال بداند. ولی در صورتیکه نگاه واقع بینانه نبوده و یا به تعبیری با روبرو شدن رنجی و یا سختی، به دنبال رفع آسیب ها بر آید، قطعاً این روش نمی تواند جامعه و یا انسان را از انواع سختی ها برهاند. مگر در صورتیکه انسان در صدد شناسایی سبب و علل رنج ها باشد که در آن موقع می تواند آن جامعه ی پویای ایده آل، که آرزوی هر بشری است بوجود آورد. و همچنین روش تحقیق در این پایان نامه بصورت جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای است و روش تحلیل استنباطی قرآن به قرآن که همان سبک علامه طباطبایی در تفسیر المیزان است، می باشد.

رزق و روزی از جمله مسائل مهمی است که جای بحث بسیار دارد و نمی توان از اهمیت و جایگاه آن چشم پوشی کرد، تا آنجا که خداوند متعال که رزاق همه عالمیان است در آیات متعددی از قرآن کریم به این مسأله اشاره فرموده و نیز روایات متعددی از پیشوایان معصوم(ع) در این باب وارد شده است. در این نوشتار، سعی بر آن بوده تا در حد توان و با استعانت از آیات و روایات شریفه، ابعاد مختلف این موضوع مورد بررسی قرار گیرد. مطالب پایان نامه در پنج فصل به قرار ذیل تنظیم گردیده است: فصل اول مباحث مقدماتی شامل تبیین موضوع، اهمیت، هدف و پیشینه، سؤالهای اصلی و فرعی، فرضیه ها، روش تحقیق، محدودیتها و مباحثی پیرامون مفهوم رزق، سنت و بداء و واژه های مرتبط به رزق می باشد. در فصل دوم انواع رزق و ویژگی های آن مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم شامل حکمت های تفاوت روزی می باشد. در فصل چهارم اسباب گشایش روزی و در فصل پنجم اسباب فقر و تنگی روزی بیان شده است.

این مقاله به نقد و بررسی دیدگاه‌های ذهبی در زمینه وضع در تفسیر می‌پردازد. ذهبی در این باره چهار نکته را طرح می‌کند. وی معتقد است آغاز وضع حدیث از سال41 هجری است، این ادعا ناصواب است. چرا که شواهد متعددی مبنی بر شروع وضع از زمان پیامبر اکرم(ص) وجود دارد. البته سال 41 هجری به بعد که زمان حاکمیت و امارت معاویه است وضع حدیث گسترش یافته و نهادینه شده است. دومین بحث ذهبی در مورد اسباب و عوامل وضع است. وی بدون استدلال خاصی شیعه را آغازگر وضع در فضائل می‌داند. این ادعا توسط برخی دیگر از دانشمندان اهل سنت مانند ابن‌جوزی نیز ذکر شده، در این مقاله به نقد این دیدگاه نیز پرداخته شده است. سومین بحثی که در این مقاله مورد بررسی و نقد قرار گرفته، پیرامون اثر وضع در تفسیر است. چهارمین نکته؛ بحث ایشان درباره ارزش تفسیر موضوعی است وی کلمات جعلی را قطع نظر از انتساب به معصوم دارای اعتبار دانسته و از ارزش اجمالی برخوردار می‌داند این سخن نیز با مبانی برخاسته از قرآن و سنت منطبق نمی‌باشد.

بررسی صفت مهرورزی و در عین حال بغض و نفرت در وجود مؤمنین از دیدگاه قرآن است. نویسنده در ضمن پنج فصل، پس از بیان کلیات تحقیق، جایگاه حب و مهرورزی در قرآن و انواع تعامل و برخورد را در قرآن توضح داده و رابطه تساهل و تسامح و خشونت را با مهرورزی و نفرت تبیین نموده و حدود و میزان مدارا و تحمل مخالفان در اسلام را تشریح کرده است. سپس به معرفی کسانی که از دیدگاه قرآن، عداوت و دشمنی با آنها مورد تأکید قرار گرفته، مانند: شیطان، مشرکان، یهود و منافقان، پرداخته و آنگاه امکان و تلازم حب و بغض مؤمنین را با توجه به آیات قرآن بررسی نموده و به انواع اجتماع محتمل اشاره کرده است. وی در پایان به همراه خلاصه مباحث رساله، پیشنهادهایی را برای تحقیق بیشتر در موضوع ارائه داده است

چکیدهانسان موجودی کمال طلب و افزون خواه است که هیچ حدی را برای خود نمی‌شناسد. اگربه دنبال دنیا برود، بهترین آن را برای خود می‌خواهد و اگربه فکر کمالات معنوی باشد، نیز هیچ گاه به پایان راه نخواهد رسید. البته عوامل و زمینه‌هایی وجود دارند که به بالندگی انسان کمک می‌کنند، همچنان که اسباب و زمینه‌هایی نیز وجود دارند که سبب سقوط و انحراف وی می‌شوند و او را از سیر به سوی اوج کمالات باز می‌دارند. با توجه به بروز انحرافات گوناگون در جوامع و ظهور مشکلات فراوان در این زمینه و رشد بی‌رویه جرایم و دور شدن از سنتها و احساس نیاز به بازگشت به دوره دین محوری رساله حاضر باعنوان عوامل انحراف بینشی و راه‌های درمان آن از نگاه امام علی (ع) و با هدف شناساندن عوامل انحراف به مردم و جوانان به منظور جلوگیری از آن و بیان دیدگاه امیر المومنین، و نیز شناخت زمینه‌های شکل گیری و گسترش انحراف در اجتماع، موانع و بررسی عوامل انحرافات بینشی در جامعه شروع به کار کرد و در انتها به بیان راهکارهای جلوگیری از انحراف پرداخت. این تحقیق از چهار فصل تشکیل شده که. فصل اول باعنوان کلیات به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی انحراف، بینش، انحراف بینشی، انواع بینش می‌پردازد. فصل دوم باعنوان شاخصه‌های بینش به بررسی شاخصه های بینش انحرافی مانند، ریاست طلبی، منفعت طلبی، سطحی نگری، سستی در کار، شتابزدگی، و... پرداخته می شود. همچنین به تبیین شاخصه های بینش صحیح از جمله تفکر و تدبر، تشخیص حق از باطل، مشورت، امام شناسی،، دشمن شناسی، دور اندیشی، تیزهوشی، نگاه عبرت آموز و... می‌پردازد. در فصل سوم که با عنوان عوامل انحراف بینشی است؛ عواملی مانند هواپرستی، دنیازدگی، لقمه حرام، شیطان، ظلم، جهل، غفلت، نفاق، تعصب و... را بررسی کرده و به بیان ارتباط آنها با انحراف می‌پردازد. فصل چهارم نیز که آخرین فصل این تحقیق است باعنوان درمان انحراف سعی در نشان دادن راههای درمان انحراف پس از پیدایش آن می‌باشد که در مرحله نخست قرآن، ارتباط با خدا، زهد، عبرت آموزی، توبه، رعایت تقوای الهی، ایمان به خدا و... . را به عنوان راه درمان معرفی کرده است. در ضمن لازم به ذکر است که‌این تحقیق به شیوه تتبع روایی و فیش برداری، و به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از نرم‌فزارهای موجود بوده است. از کتب روایی و شروح وتعدادی از کتب اخلاقی استفاده شده است.

تفسیر قرآن کریم بر اساس روایات، مقوله‌ای است که به زمان نزول وحی در عصر پیامبر گرامی اسلام( بازمی‌گردد. تبیین و تفسیر آیات قرآن، وظیفه‌ای است که از سوی خدا بر عهده پیامبر نهاده شده، و در قرآن کریم نیز به آن تصریح شده است. رسول خدا( نیز قسمت‌هایی از قرآن را به‌صورت عمومی، و تمام آن را برای عده‌ای خاص، تفسیر نمود. پس از رحلت آن حضرت، اهل بیت( و اصحاب پیامبر به تفسیر قرآن اقدام کردند، که در این میان، شیعیان تفسیر اهل بیت( را برگزیدند و اهل سنت تفسیر صحابه را حجت دانستند. شیعیان برای حجیت سخن و تفسیر اهل بیت، به آیات قرآن مانند آیه تطهیر، صادقین و اولوا الامر، و همچنین حدیث ثقلین و حدیث معیت با قرآن، استناد کرده‌اند. اهل سنت نیز مستنداتی مانند آیات امت وسط، وعده حسنی، بیعت رضوان، و همچنین برخی از روایات را مطرح کرده‌اند، که پژوهش حاضر تمام نبودن این دلایل را اثبات کرده است. اهل سنت همچنین حجیت خبر واحد معتبر را در تفسیر پذیرفته‌اند؛ اما علمای شیعه در این زمینه دارای دیدگاه‌های مختلف هستند؛ عده‌ای خبر واحد را مطلقاً حجت نمی‌دانند؛ گروهی آن را فقط در فقه حجت می‌دانند؛ جمعی دیگر، حجیت خبر واحد را در تفسیر پذیرفته‌اند، اما آن را در معارف اصول دین حجت نمی‌دانند؛ و عده‌ای نیز حجیت خبر واحد را در تفسیر به‌صورت مطلق پذیرفته‌اند. از سوی دیگر، علمای فریقین بر این باور هستند که بررسی صحت سند و متن روایت، و ارایه آن بر قرآن، سنت قطعی، علم قطعی، عقل و تاریخ قطعی، ضوابطی است که می‌تواند روایات اصل را از بدل، و مأثور را از موضوع جدا کند. روایات تفسیری می‌تواند ما را به مبانی تفسیری اهل بیت( و صحابه رهنمون گردد. همچنین شیوه تفسیر آیات را در چگونگی استخراج قواعد و استخدام منابع و بهره‌وری از ابزارها به ما می‌آموزد.

چکیده ندارد.

یکی از سنتهای الهی که قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) بر آن تاکید دارد ، قانون پژواک عمل انسان‌ها در دنیا یا همان مکافات عمل و پاداش و جزای دنیوی اعمال خیر و شرّ است.با بررسی موردی و مطالعه تفصیلی مطالب مربوط به مکافات عمل در آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع)، می‌توان چند اصل را که به نوعی پایه و اساس مکافات عمل را تشکیل می‌دهند، استخراج کرد: اصل عدالت، اصل حکمت، اصل شمول و اصل جبران . البته روش پژوهش در این رساله « توصیفی تحلیلی » است و اصول استخراج شده به منزله ضوابطی است که با توجّه به مسلمات اعتقادی مسلمانان، بر کلیت جریان مکافات عمل حاکم است و مصادیق مکافات عمل از این چهارچوب خارج نیست؛ اما به طریق لمّی و با استدلال به اوصاف الهی، می توان به طور اجمالی، اجرای این اصول در مصادیق مکافات عمل را پذیرفت.بعد از بررسی مفهوم مکافات عمل، آیات قرآن و روایات مربوط به آن در فصل اوّل رساله، چهار اصل مذکور به طور تفصیل در فصل دوم توضیح داده می شود:برای پی بردن به اصل عدالت در مکافات دنیوی اعمال بر اساس قرآن و روایات اهل بیت(ع)، ابتدا به مفهوم عدل و ادلّه عدالت الهی و در ادامه، به اقسام عدالت و نسبت مکافات عمل با آن می‌پردازیم. دادگری خداوند اقتضا می کند به افراد نیکوکار و گنه‌کار یکسان نگاه نکند؛ به عبارت دیگر با عدالت خویش آنها را به مکافات اعمالشان برساند. بدین ترتیب تمام اعمال نیک و بد انسان‌ها با عدالت محض الهی جزا داده شده، اثر آن را در دنیا و آخرت به صاحب عمل نشان می دهد.اصل حکمت الهی نیز می‌گوید: خداوند حکیم است و نظام هستی و خلقت نیز حکیمانه است و هیچ چیزی بیهوده آفریده نشده است و یکی از مواضعی که می توان دست حکمت الهی را به وضوح در آن مشاهده کرد، مکافات عمل انسان‌ها است که با تدبّر در آیات قرآن و اهل بیت(ع) می توان به وجود اصل حکمت خداوند در پاداش و مجازات دنیوی و اخروی افراد دست یافت که در این رساله بعد از شناخت مفهوم حکمت و مطرح شدن حکیمانه بودن مکافات عمل، در ادامه، انواع حکمت های مکافات عمل را بررسی نموده، به اشکالاتی که در مورد نسبت حکمت و عدالت الهی در باب مکافات عمل وارد شده است، پاسخ می دهیم؛ سپس غالب بودن جنبه اجتماعی مکافات عمل و رابطه مکافات عمل با توان و ظرفیت افراد را پی می گیریم. با اصل شمول در مکافات عمل، ادعای کسانی که مکافات عمل را فقط در اعمال شرّ می دانند، نقض می‌شودزیرا، با تدبر در آیات قرآن و احادیث، همچنین با استناد به بررسی های موردی، شمولیت مکافات عمل که یکی از اصول حاکم بر آن است، اثبات می گردد. با جستجو در آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع) می‌توان به موارد زیادی از مکافات اعمال خیر و شر دست یافت که در این مبحث از رساله، ابتدا مکافات بعضی اعمال خیر را و سپس مکافات بعضی اعمال شر را که صریحاً در متون دینی بدان پرداخته شده است؛ بیان می کنیم.اصل جبران در مکافات عمل می گوید: بلاهایی که از طرف خداوند به انسان‌ها می‏رسد [آن هم بلای ابتدایی نه مجازاتی‏] باید دارای عوض و منفعت سرشاری باشند تا جبران مشقّت و سختی هایی که به واسطه بلاها به ایشان رسیده است، بشود؛ زیرا رنجور ساختن و عذاب کردن موجود زنده، بدون گناه یا فایده‏ای که از آن رنجدیده باشد، ستم است و ظلم بر خداوند محال می‏باشد. در این مبحث نیز ابتدا مفهوم جبران و سپس اقسام پاداش خدا را در متون متکلمین اسلامی بررسی کرده، به موجبات جبران می پردازیم؛ در ادامه جبران ظلم، بیماری، ضعف و ناتوانی، نقص و زیان و در آخر جبران خون امام حسین(ع) و حضرت یحیی(ع) را بر اساس قرآن و روایات اهل بیت(ع)بیان می کنیم.با توجّه به اهمّیت تبیین این سنت مهم (مکافات عمل)، کارکرد و تأثیر مثبتی که در اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی انسان در راستای احکام و مقررات دینی (شرعی) دارد؛ اگر اینسنت و اصول آن به خوبی شناخته و شناسانده شود و افراد جامعه به آن باور یقینی داشته باشند، می تواند تأثیر بسزایی در اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی انسان‌ها و به تبع آن اصلاح جامعه اسلامی داشته باشد که در فصل سوم به این مهم پرداخته شده است.

یکی از مشکلات امروزه انسان این است که همواره در معرض فراموشی قرار دارد و این البته برایش زیان آور است و در بسیاری موارد مانع فایق آمدن او بر مشکلات زندگی می شود. قرآن کریم در آیات متعددی این مسأله را ذکر کرده است. بر همین اساس رساله ای با موضوع نسیان و آثار آن تنظیم شده است که متشکل از مقدمه و دو بخش می باشد. بخش اول که شامل پنج فصل می باشد: در فصل اول به معنای نسیان(لغوی و اصطلاحی) و تبیین مرز میان نسیان سهوی و عمدی و همچنین نگاهی کلی به نسیان از منظر آیات و روایات، اشاره شده و در فصل دوم زیر مجموعة نسیان عمدی، یعنی نسیان مذموم و ممدوح که هر کدام نیز مواردی را شامل می شود، آورده شده است. در فصل سوم به نسیان انبیاء اشاره شده که آیات وارده در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم به ریشه یابی نسیان پرداخته و علل و عوامل نسیان از دیدگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل پایانی از بخش اول نیز به عوامل نسیان زدا و راههای مقابله با نسیان و درمان آن پرداخته شده است. اما در بخش دوم این رساله، به آثار نسیان و تبعات آن اشاره شده، که برای هر کدام از انواع نسیان طی فصل های جداگانه، آثاری بر شمرده شده است و در نهایت به جمع بندی مطالب و نتیجه گیری اشاره شده است.