مرور الفبایی | کتابخانه مجازی الفبا

رساله اي است كلامي در پنج اصل و هراصل نيز داراي پنج مقام بدين ترتيب مي باشد : اول: توحيد است كه آن كمال واجب الوجود است در ذات او دوم : عدل است كه آن كمال واجب الوجود است در افعال او سوم :‌نبوت است كه آن رياست الهيه است بالإصالة از براي بشر معصوم اعلم از تمامي مكلفين يا برخي در امر دنيا و دين چهارم :‌امامت است كه آن رياست الهيه است عامه بر وجه نيابت خاصه از براي بشر معصوم منصوص اعلم بعد از رسول اكرم از جانب خدا و خاتم النبيين بر جميع مكلفين در امر دنيا و دين پنجم : معاد است كه زمان اجزاي عباد است و عود ارواح و حشر اجساد است . بخشهاي بسياري از اين رساله با كتاب اصل الأصول فارسي از مؤلف همخواني دارد و ضمناً اين كتاب را با فلك المشحون اثر ديگر مؤلف كه به آب حيات كبير مشهور است نبايستي يكي دانست بلكه غير آن است . اين رساله از سوي يكي از شاگردان شريعتمدار استرآبادي به نظم نيز كشيده شده است. « سيد محمود مرعشي» مؤلف داراي پنج گفتار دراين باره است بزرگترين آنها <فلک مشحون> و سپس <آب حيات> است و کوچکترين آن ها <اصل الاصول> است. دوگفتار ديگر به عربي است که هر دو با مميزه تفصيل و اختصار برگرفته از <فلک مشحون> است. در فهرستواره منزوي (10/83) آب حيات را فقط منظوم فرض كرده و آن را از استرآبادي دانسته كه به نظر مي رسد كه دو اثر است و منظوم آن از شاگرد اوست. آغاز كتاب: بسمله الحمدلله الواجب الوجود بالذات. اما بعد پس مي گويد خادم بساتين مذهب جعفري و شرع محمدي محمدجعفر استرآبادي كه اين رساله ايست مسماة به آب حيات در بيان معاني اصول دين انجام كتاب: شفاعت مي کنند از براي هفتاد هزار همسايگان و خويشان خود نجاناالله من عذاب القبر و البرزخ و النار و حشرنا مع النبيين و الصديقين و الصالحين الهي آمين

منظومه اي است در يكصد و بيست و شش بیت در اصول دین پنجگانه . بنا به گفته ذريعه 1/1 اين منظومه از يكي از شاگردان شريعتمدار استر آبادي است كه «آب حيات» استاد خود را به نظم در اورده است (سيد احمد حسيني اشكوري) در فهرستواره منزوي 10/83 آب حيات منظوم نيز همان آب حيات منثور فرض شده و نسخه هاي معرفي شده نيز مخلوط از منثور و منظوم است؛ و از استرآبادي دانسته شده كه ظاهرا دو اثر است و منظوم آن از شاگرد او داعي است. گر چه در صفحه بعد از آب حيات داعي دزفولي نام مي برد و «داعي» را به معناي آن حمل كرده و از استرآبادي مي داند. «درايتي» منظومه اي است در بيان اصول دين و اصول مذهي جعفري كه تعداد ابيات آن متغير بين 116تا 126 بيت مي باشد. به گفته الذريعه 1/1 ابن منظومه توسط يكي از شاگردان محمد جعفر استرآبادي نوشته شده است كه خلاصه اي از كتاب آب حيات خود (محمد جعفر استرآبادي) را به رشته نظم در آورده و در اشعار پاياني به نام استاد اشاره نموده است با: «نسخه آب حيات اين است گر جوئي به كام رشحه اي از قلزم تاليف نولانا بود * از جلال و علم و فضل و رافت حق نام وي چار حرف آمد كه جيم و عين و فاء و راء بود »(حبيب الله عظيمي ) منظومه اي است در بيان اصول دين يا اصول خمسه (توحيد ، عدل ، نبوت، امامت ، معاد) و تعداد ابيات آن در نسخه هاي مختلف بين 116 تا 126 بيت متغير است. بنا به گفته مولف ذريعه اين منظومه را يكي از شاگردان محمد جعفر استرآبادي سروده و خلاصه اي از كتاب آب حيات استاد خود را به رشته نظم درآورده و در اشعار پاياني به نام استاد اشاره نموده است: نسخه آب حيواه اين است اگر جويي به كام ** رشحه اي از قلزم تاليف مولانا بود / از جلال و علم و فضل و رافت حق نام وي ** چار حرف آمد كه جيم و عين وفا را بود (كرم رضايي ، پريسا) آغاز كتاب: هر كه را در سر هواي لؤلؤ لالا بود بايد اين سلك گهر را طالب و جويا بود انجام كتاب: قاريا چون زين مراتب بهر ور گردي بگو جاي داعي در رياض جنة المأوي بود

کتاب آب حیات این شاعر ترک زبان، منظومه‌ای است به زبان ترکی که در ۹۸۹ق/۱۵۸۱م آن را پدید آورده است. این اثر جنبه پندآمیز دارد و در زمینه‌های اخلاقی است.