جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این ترجمان، بازگردانی است دقیق از قرآن به­گونه‌ای که برای مقلدان حجتی است ربانی و برای صاحب‌نظران و مجتهدان برهانی است روشنگر. این ترجمه قرآن با دو چاپ نسبتاً متفاوت وجود دارد. ترجمان وحی از جمله ترجمه‌های اجتهادی عصر ما به­شمار می­آید که مترجم گرامی بر اساس نگاه تفسیری خویش، آن­را به زبان فارسی عرضه داشته­است. لذا اگر تفاوت چشم­گیری از جهاتی با ترجمه‌های دیگر در آن دیده­می‌شود، مربوط به نگاه خاص اجتهادی و تفسیری مترجم است.

کتاب جریان‌های فهم قرآن کریم در ایران معاصر جدیدترین اثر احمد پاکتچی، عضو گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع) است. این کتاب ششمین جلد از مجموعه آثار قرآنی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده­است. این کتاب توانسته­است تا گوشه‌ای مهم از جریان‌شناسی فکری ایران معاصر را تکمیل کند. ضرورت جریان‌شناسی فکری از آن­جا ناشی می‌شود که شناخت خود نیازمند شناخت دیگری است و یک جریان فکری نیازمند است با ارائه جریان‌شناسی فکری، جای خود را مشخص کند.

اَبان­ بن­تغلب، یکی از این ستاره ­های پُرفروغ دانش و فرزانگی است. شخصیت اَبان و منزلت او نزد امام باقر(ع) و امام صادق(ع)، از متون مختلف روایی و تاریخی، مشهود است. ابان از آغازگران مکتب حدیثی شیعه در کوفه است؛ چرا­که او شاید اوّلین کسی است که از شیعه، تعریف خاصّی را ارائه کرد. ابان­ بن­ تغلب، راوی بزرگ کوفی است؛ امّا به­ دلیل سفرهای فراوان به مدینه و کسب دانش از امامان معصوم علیهم­السلام، می­توان او را تربیت­ شده امام صادق(ع)، میراث­دار حدیثیِ مدینه و نماینده اهل ­بیت علیه م­السلام در کوفه به­ شمار آورد.

یکی از اقسام قرائات شاذ قرآن، قرائت منسوب به برخی از صحابه است که حاوی افزوده­ هایی در کلمات قرآنی بودند که در بخش میانی یا فرجامین آیات، حرف، کلمه یا جمله ­ای را در مصاحف خود کتابت کرده بودند که در مصحف رسمی قرآن نبود؛ سه دیدگاه در تعیین نوع و ماهیت این افزوده ­ها مطرح است: قرآن و احرف سبعه، سنّت و قول صحابی، توقف در قرآنیت و عدم آن. بر پایه دو دیدگاه اول و سوم این افزوده­ها در عرضه نهایی قرآن بر رسول خدا، منسوخ اعلام شد و در­نهایت نشانه­ ها و آثار آن­ها در تدوین مصحف امام از سوی عثمان محو گردید. دیدگاه دوم بر حدیث­ بودن این افزوده­ ها تأکید داشته و کارکرد تفسیری برای آن­ها قائل است که بر آرای مفسران، اولویت و ترجیح دارند. مبتنی بر دیدگاه دوم دکتر قثامی در کتاب القراءه المدرجه: مفهومها و أثرها تلاش دارد تقریری متفاوت از این افزوده ­های مصاحف صحابه ارائه نموده و عنوان قرائت مدرجه را برای آن­ها نهاده ­است. در نگاه وی قرائات مدرجه از نوع حدیث مدرج است، زیرا حدیث نبوی یا قول صحابی در­میان آیات درج شده­ است. این دیدگاه به­ رغم امتیازاتی که در تبیین و دفاع از این نوع قرائات ارائه دارد، با مناقشات جدی در مبانی حدیثی، تاریخی و روش ­شناسی روبه ­روست که این مقاله به تحلیل آن­ ها پرداخته­ است.

این کتاب تحت نظر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نگاشته شده است. پیش از این کتاب، کتابی با عنوانِ روش­شناسی تفسیر نگاشته شده بود که نگارنده در این کتاب سعی کرده است با تکمیل مباحث قبلی به بازگشایی باب­های جدیدی با موضوع روش­های تفسیری اقدام کند. به زعم نگارنده کتاب، قواعد تفسیری قرآن به ما این امکان را می­دهد که بتوانبم به ارزیابی تفسیرهای دیگران بپردازیم و هم قواعدی را برای تفسیر قرآن و شناخت بهتر آیات الهی در اختیار پژوهشگران قرار دهیم.

در کتاب حاضر سعی شده تا بار دیگر با آیات قرآن کریم و سنت نبی اسلام در حوزه زن، حقوق و جایگاه خود مطالعه هدفمند انجام گیرد. در این کتاب هم مفهوم والای زن از دیدگاه اسلام و قرآن بیان می‌شود و هم با ایجاد مقایسه‌ای میان دیدگاه اسلام آن­چه اکنون مسلمانان به نام اسلام در حق زن انجام می‌دهد، مقاومتی صورت می‌گیرد. در این کتاب بیان می‌شود که جایگاهی که قرآن برای زن تعریف می‌کند مختص دوران صدر اسلام و یا قبل از ورود بشر به دوره مدرنیته نیست. بلکه قرآن فرمول کلی را در مورد جایگاه زن در جامعه بیان می‌کند.

کتاب حاضر اثری میان‌رشته‌ای است که سعی دارد یک نگاه زبان‌شناسانه، کاربردشناسانه و تحلیل گفتمانی به موضوع قدیمی ارتباط میان آیات قرآن داشته باشد. موضوعی که نزد دانش­مندان مسلمان، با استناد به احادیث و روایات اسلامی تا حدود زیادی حل شده و به سرانجام رسیده ­است. اما نزد برخی دانشمندان غربی گاهی جای بحث دارد و همین تفاوت نگاه و روش تحقیق ایجاب می‌کند پژوهش‌هایی صورت پذیرند که بتوانند مسائل قرآنی را با استدلال‌های غیرمذهبی تبیین کنند. این کتاب تحولی جدید در مطالعات قرآنی است که با ارائه یک تحلیل نظام‌مند از سوره‌های قرآنی، دستاوردهای زبان‌شناختی و مطالعه علمیِ زبان انسانی را به موضوع مطالعات قرآنی پیوند می‌زند. مطالعه این کتاب برای علاقه‌مندان به پژوهش در زمینه مطالعات اسلامی یا قرآنی، علاقه‌مندان به برنامه‌های زبان‌شناختی یا نظریه ربط و نیز زبان‌شناسی عربی ضروری است.

کتاب روش­شناسی تاریخی در علوم قرآن و حدیث توسط انتشارات دانشگاه قم با تقریظ استاد دکتر صادق آئینه­وند و با مقدمه پرفسور نویورت در 344 صفحه به چاپ رسیده است. این کتاب در چهار بخش تنظیم شده است. بخش اول به تبیین مسئله اصلی می‌پردازد و سعی می‌کند اهمیت و ضرورت موضوع را به‌خوبی روشن کند و ویژگی‌های تاریخ مضاف مورد بحث را در پنج شاخصه کلی تبیین کند. بخش دوم، نگاهی به منابع متداول تاریخی در این حوزه می‌پردازد و این منابع را در سه قسمت آیات تاریخی قرآن کریم، کتاب مقدس و اسرائیلیات بررسی می‌کند. در بخش سوم، به مفهوم‌شناسی استدلال تاریخی پرداخته می‌شود و در ادامه، روش‌های این استدلال از قبیل مسئله‌شناسی، تعمیم، طبقه‌بندی و تاریخ‌گذاری به تفصیل مورد دقت قرار می‌گیرد و استدلال‌های تاریخی در چهار حوزه تفسیر تاریخی، تاریخ تفسیر، تاریخ قرآن و تاریخ حدیث بررسی می‌شود. بالاخره در بخش چهارم به مسئله ارزش‌یابی تاریخی پرداخته می‌شود. در این بخش، مفهوم تحریف و جعل و مفهوم ارزش‌یابی در تاریخ‌نگاری اسلامی تبیین می‌شود و در ادامه دو منبع تاریخی؛ یعنی کتاب مقدس و اسرائیلیات به‌صورت تفصیلی، ارزش‌یابی می‌شوند.

کتاب به تبیین چیستی معنایی و مفهومی غرر، زمینه­ های پدیداری آیات غرر، انواع ره­یافت ­ها، اکتشاف و الگوی طبقه­ بندی این آیات اختصاص یافته­ است. غرر قرآنی ریشه در سنّت و عترت دارد و به عبارات تام قرآنی اطلاق می­شود که در موضوع خود در مجموع آیات قرآنی، برجستگی خاص بیانی و محتوایی داشته و در تبیین موضوع و پاسخ­گویی به مسائل آن منحصر­به­ فرد و کارآمد باشند. اکتشاف غرر قرآنی بر پایۀ روش­های نقلی، اجتهادی و تراثی ممکن است و طبقه­ بندی آن­ها بر پایه نظریۀ معرفت دینی در ساحت­ های پنج­ گانۀ اصلی آن، الگوی جامع و معیار می­باشد. تفسیر آیات غرر از معارف متنوع قرآنی مورد بحث قرار گرفته ­است؛ غرر منتخب قرآنی از معارف انسان­ شناسی، فرجام ­شناسی، فقهی، اعتقادی و اخلاقی گلچین­ شده و به تفسیر اجتهادی جامع آن­ها بر پایۀ تفاسیر شیعه و اهل ­سنت پرداخته شده­است.

کتاب مهندسی فهم و تفسیر قرآن بنا بر عنوان فرعی خود در پی تحقیقی جدید در روش‌شناسی تفسیر و بر اساس آنچه در مقدمه آن آمده است درصدد گزینش روشی صحیح برای فهم قرآن است و ازاین‌رو، مخاطب را مشتاق به گشایش افقی جدید در تفسیر و ارائه نکاتی بدیع و تازه در کتاب، وارد مباحث می‌کند. در این جستار بر آنیم پس از ارائه گزارشی از ساختار کتاب به بررسی و تحلیل کتاب و درنهایت سنجش میزان تحقق اهداف مؤلّف بپردازیم.