جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نويسنده در كتاب حاضر بر آن است كه انسان را در آينه آثار صوفيانه نظم و نثر پارسي بشناساند و سير صعودي و نزولي شخصيت وي را كه گاه در قالب خليفه الهي و گاه در مقام اسفل‌السافلين جلوه مي‌كند، معرفي كند و در اين راه از نيروهاي تحريك‌كننده و نيز بازدارنده انسان در اين مسير نيز ياد كند. بر اين اساس براي بهتر شناختن ماهيت عالي وجود او به بررسي آثار صوفيه و طريق تصوف پرداخته و در اين راه مستنداتي از بزرگان اين طريق را ذكر كرده است.

‫پژوهش حاضر در پاسخ به مسأله عدالت تمام صحابه پيامبر اسلام(، با روش توصيفي ـ تحليلي، اوصاف و ويژگي‌هاي مذکور درباره صحابه را بررسي کرده، و اين فرضيه را پي‌گيري مي‌کند که بر اساس ديدگاه قرآن، صحابه همگي عادل نيستند. اهل سنت با معيارهاي متفاوت، تعاريف گوناگوني را از صحابه ارائه داده‌اند. برخي از اين علما ملازمت کوتاه‌مدت با پيامبر، و حتي يک ساعت را در صدق معناي صحابي کافي دانسته‌اند؛ اما از نظر شيعه، صحابي به کساني اطلاق مي‌شود که پيامبر اسلام( را ملاقات نموده، به او ايمان آورده و با ايمان از دنيا رفته باشند. ماده "صحب" 107 مرتبه در قرآن به‌کار رفته است، که 78 مرتبه آن به‌صورت اصحاب‌النار، اصحاب‌الجنه و امثال آن است. قرآن در بيانات خود به طبقات مختلفي از اصحاب مانند پيشگامان نخستين، بيعت‌کنندگان زير درخت، تنگ‌دستان مهاجر، اصحاب فتح، منافقان شناخته‌شده، منافقان پنهان، جاسوسان دشمن، فاسقان، افراد سست‌ايمان، تسليم‌شوندگان غيرمؤمن و مؤلفه القلوب، اشاره کرده است. علماي اهل سنت نيز طبقه‌بندي‌هاي مختلفي را از اصحاب ارائه کرده‌اند، که همين مسأله نشان‌دهنده اعتراف ضمني آنان بر وجود تفاوت و اختلاف درجات ميان صحابه است، که ادعاي آنان مبني بر عدالت تمام صحابه را زير سؤال مي‌برد. اما از نظر شيعه، صحابي بودن و درک محضر پيامبر، به‌تنهايي براي کسي مصونيت نمي‌آورد؛ بلکه درجات آنان بر حسب اعمالشان متفاوت است. بنابر اين، صحابه شامل دو گروه برجستگان و ساير صحابه مي‌شود، که گروه دوم منافقان و طعن‌زنندگان را در بر مي‌گيرد. صفات مثبت صحابه در قرآن شامل ايمان، بيعت، خلوص، هجرت، اقدامات اجتماعي صحابه همچون انفاق و صفه‌نشيني، ايثار و فداکاري مي‌شود. ارتداد، نفاق، فسق، ماجراي احد و نزول آيه در مذمت برخي صحابه با مصاديق مختلف نيز از صفات منفي برخي صحابه است. در نتيجه، آن‌چه علماي اهل سنت درباره عدالت صحابه گفته‌اند با منطق قرآن و روايات صحيح اسلامي سازگاري ندارد.

---

---