جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫قصه‌هاي قرآن بخش بزرگی از قرآن را تشکیل می‌دهد که دارای اهدافی چند از جمله تثبیت قلب،‌ پیامبر، تربیت، عبرت‌گیری، وحدت ادیان در اصول و ... می‌باشد. در این میان این داستان‌ها علی‌رغم بیان حقایق تاریخی و داشتن بیان هنری، هیچ‌گاه با معیار تاریخ و هنر قابل سنجش نیست؛ چون هدفی والاتر از بیان تاریخ صرف و نقل داستان داشته که همانا هدایت انسان‌ها به شاهراه عبودیت است. اما عدّه‌ای که عمدتاً از میان مستشرقین برخاسته اند به این راه رفته‌اند که بعضی قصه‌های قرآن با تاریخ متناقض وناسازگار است وعمده استناد آن ها نیز به کتاب مقدس ( عهدین) بوده است.عده ای مسلمانان نو اندیش با انگیزه مقدس دفاع از قرآن به این راه رفته اند که قرآن در بیان قصه ها در پی نقل تاریخ نیست ؛بلکه آن چه مد نظر قرآن است هدایت وعبرت گرفتن مردم است .که در این راه قرآن هم ،از رویدادهای تاریخی که در ذهن مردم به عنوان تاریخ شمرده می شده وهم از افسانه ها ودیگر داستان ها استفاده کرده وبا پرداختی هنری به مردم عرضه کرده تا مردم هدایت شوند وعبرت گیرند؛در این میان اگر احیاناً این قصه ها با کتاب مقدس ویا تاریخ ناسازگار است بر قرآن خرده نمی توان گرفت چون قرآن در پی نقل تاریخ نبوده است تا بتوان بر ان اشکال کرد.ما دراین مقال برای پاسخ به هر دو گروه ابتدا ابتدا به اعتبار تاریخی عهدین می پردازیم وسپس رابطه داستان های قرآن را با هنر و واقعیت باز گو می نماییم .در پایان نیز مواردی از تناقضات ادعایی را با استناد به بعض نقل های تاریخی وگاه به استدلالهای عقلی پاسخ می دهیم. ‌ واژگان کلیدی: قصص، تاریخ ، تناقض، عهدین، قرآن، مستشرقین، پیامبران

‫چکيده : اين تحقيق بر اساس روايات، نقل‌ها از منابع تاريخي، روايي و تفسيري، بخش عمده‌اي از استشهاد هاي قرآني و روايات تفسيري امام حسين( همراه با تحليل آيات تفسير شده توسط آن حضرت به عنوان يکي از مفسران واقعي قرآن کريم را بررسي تفسيري مي‌کند. نويسنده در سه فصل ابتدا به معرفي شخصيت امام حسين( به عنوان مفسر قرآن و سپس به تجزيه و تحليل روايات تفسيري وارد شده از آن امام مي‌پردازد. وي در فصل اول نخست به بررسي مفهوم استشهاد، استشهادهاي قرآني، تفسير، روايات تفسيري، تحليل، تفسير، تأويل و مفهوم لغوي، اصطلاحي و تفسيري آن‌ها پرداخته، آن‌گاه با اشاره به جايگاه و منزلت پيامبر اسلام و اهل بيت در تفسير و تأويل قرآن، مهجوريت قرآن و اهل بيت( را در عصر کنوني شرح داده است. در فصل دوم به نمونه‌هايي از استشهادهاي قرآني امام حسين( مانند تفسيرآن حضرت به تسبيح موجودات، عالم بودن خداوند به نهان و آشکار، پرهيزگاران و همراهي آنان با خداوند، عزت الهي، پاسخ تحيت، شرط نيل به نيکي، تجلي خلق نيکو، استشهادهاي قرآني خاص آن حضرت در پرتو عاشورا همچون: تفسير طهارت اهل بيت(، قدرت خدا، تسليم خواست خدا بودن، شرايط ياران، حمد و سپاس خدا، فرجام پيمان شکني، ولايت الهي، مهلت دادن، وفاداري به پيمان و عهد الهي و برگزيدگان خدا اشاره شده و نحوه استشهاد قرآني امام حسين، مفهوم واژه‌هاي تفسيري به کار گرفته شده و روش تفسير و تأويل آيات توسط آن امام، بيان مي‌گردد. در فصل سوم از نوشتار حاضر، روايات تفسيري منقول شده از امام حسين( در زمينه تفسير"الله الصّمد" معناي شاهد و مشهود، نور امام(، مرز اطاعت از پدر و مادر، تحديث (بازگو کردن)، نعمت، منزلت امام علي(، عاقبت نيکان و بدان، صديقان و شهيدان، مودت اهل بيت(، شجره ملعونه، تبين از خبر واحد، مفهوم ناشئة الليل، اقسام مردم و... همراه با تفسير امام حسين از آيات مذکور، واژه شناسي، شأن نزول، تحليل و تأويل آيات ذکر گرديده است.

‫بررسی تاریخی جریان حدیث‏پژوهی، ادعای اخباریان مبنی بر جدید و قدیم داشتن این تفکر را تأیید می‏کند و اخباریگری به عنوان منش واحدی در بین بزرگان این دو گروه شناخته می‏شود. انگیزه‏ی اصلی این جریان، بازسازی جایگاه روایات اهل‏بیت ^ در علوم دینی، بوده است. زاویه‏ی بحث در این تحقیق، بررسی ادعای مشهور مبنی بر عدم پذیرش ظواهر قرآن، از سوی عالمان این جریان است. ما در این پژوهش برخلاف این شهرت به نتیجه رسیدیم که این انتساب درست نمی‏باشد و رمز این دستاورد را در تفکیک اظهارات بزرگان این گروه در فقه و تفسیر دانسته‏ایم. غفلت از شناسائی جریان‏ها‏ی هم عصر اخباریان جدید، سبب شده که جهت تندی سخن آنان در رابطه با فهم قرآن، دانسته نشود. رویکردهای عقلی و عرفانی در آن روزگار شیوع یافته بود و آنها این مسأله را در ارتباط با قرآن خطرناک می‏دیدند. بر این اساس ادعا این است که اخباریان در رابطه‏ی با قرآن دو دغدغه داشته‏اند؛ اول اینکه در فقه نباید آیات الأحکام را با صرف اتکا به عقل، بدون در نظر گرفتن روایات، مطرح ساخت. دوم اینکه در تفسیر نیز نباید به تأویلات عرفانی با تکیه بر کشف درونی، وارد شد. این نگرانی اخباریان نسبت به قرآن، هیچ ارتباطی با پذیرش و یا عدم پذیرش ظواهر قرآن ندارد و عالمان بزرگ این مکتب ظواهر قرآن را قبول دارند. این ادعا بر ظاهر سخنان آنان استوار است ولی این، به معنای این نیست که اخباریان جدید دارای تفاوت و سطوحی در تعامل با قرآن نیستند. در راستای اثبات این ادعا ما معتقدیم که ابتدا تأثیر گذاری این مکتب، در دو بخش تعامل با قرآن و تعامل با روایات، باید از هم تفکیک شود که این تفکیک موجب این خواهد شد که نقد آنان در بخش قرآن، به درستی صورت پذیرد. بعد از آن، لازم دیده شد، برای دستیابی به ارزیابی صحیح، هر یک از آنان در سه سطح تند و میانه و اخبارگرا در نظر گرفته شوند تا تفاوت‏ها‏ی گوناگون آنان در ارتباط با قرآن به خوبی مشاهده گردد. این ساختار نمودار گونه، امکان سنجی تفسیر قرآن را در نظر هر یک از بزرگان آنان، نمایان نموده است. نکته‏ی مهمی‏که امتیاز این پژوهش قلمداد می‏شود، این است که این نقد و بررسی و بیان دیدگاه‏ها‏ ‏‏، متکی و مستند بر متون و عبارت‏ها‏ی بزرگان نامبرده‏ در این تحقیق می‏باشد. کلید واژه: قرآن، اخباریگری، اخباریان، امکان، تفسیر