جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده محترم،مقاله را با بیان پنج نکته به مثابه‌ پیش‌ درآمد آغاز کرده،سپس در بخش دوم،تکثرگرایی‌ دینی را،از هشت حیث،به لحاظ مقام ثبوت و اثبات‌ و پیشینه و پسینه،قابل نقد و نقض دانسته است.در بخش‌ سوم نیز تبعات فلسفی و لوازم کلامی مبانی و بناهای‌ پلورالیزم دینی را مورد بحث قرار داده است. جواز اجتماع نقیضین، خودبراندازی تکثرگرایی، تحقق اجماع بر بطلان مسلمات اسلام،امتناع ایمان‌ (اسلامی)،عدم حجیت نصوص دینی،انکار حکمت‌ الهی،نفی نقش هدایتگرانه دین،جواز و رواج بدعت، تعطیل و انعطال شریعت،نفی عصمت انبیاء،انکار جهانی بودن رسالت اسلام،و کمال و جامعیت آن،و نیز انکار خاتمیت و ناسخیت وحی اسلامی،ازجمله لوازم‌ پلورالیسم دینی بشمار آمده است.

دنیای امروز شاهد وجود ادیان متعدد و متنوعی است، ادیانی که هر یک همراه با ادعای حقانیت، خود را یگانه راه نجات و سعادت بشر می داند. در برابر توجیه و تبیین فلسفی این واقعیت، سه دیدگاه عمده مطرح می شود: ‎1- انحصارگرایی : که حق و نجات را منحصر در یک دین خاص می داند و خارج از آن دین، برای پیروان سایر ادیان، هیچ نجاتی متصور نیست. ‎2-شمول گرایی : بر این عقیده است که حقیقت نهایی و مطلق، تنها در یک دین وجود دارد، اما از طریق سایر جریانهای دینی نیز به نحوی می توان به نجات دست یافت و آنها نیز، بهره ای از حقیقت دارند. ‎3-کثرت گرایی : در این دیدگاه همه سنتهای دینی، راههایی یکسان و مساوی به سوی نجات می باشند و همه ادیان از اعتبار و ارزش یکسانی برخوردار هستند. دراین رساله برآنست که دلیل ارائه شده بر کثرت گرایی دینی مورد ارزیابی قرار گیرد

این نوشتار بر آن است تا اندیشه‌های دکتر عبدالکریم سروش را در زمینه کثرت‌گرایی دینی مورد بررسی قرار دهد و در این راه ابتدا می‌کوشد که تلخیصی از آرای ایشان در کتاب «صراط‌های مستقیم» را ارائه دهد و سپس به نقد و بررسی آرای موجود در این اثر بپردازد. این اثر به سه بخش عمده تقسیم می‌شود.

تبیین و بررسی آراء جان هیک (1922-) فیلسوف معاصر بریتانیایی، درباب دین، تجربه‌ دینی، کثرت‌گرایی دینی موضوع رساله حاضر است. این مطالعه بر اساس ترجمه و تعلیق فصولی از ویرایش دوم اثر مشهور وی موسوم به «تفسیری از دین: پاسخ‌های بشر به امر متعالی» سامان یافته است. این اثر، صورت مکتوب و ویراسته مباحثی است که جان هیک در سال های 87-1986در مجموعه سخنرانی‌های بنیاد گیفورد ارائه کرده است. اصلی‌ترین و مفصل‌ترین تبیین هیک از فرضیه کثرت‌گرایانه‌اش در همین اثر ارائه شده و بر همین اساس، این کتاب را مهمترین اثر وی دانسته‌اند. در مقدمه رساله حاضر، پس از شرح زندگی، تحصیلات و اشاره به آراء و آثار عمده وی، مرور و تحلیلی انتقادی بر رأی و رویکرد هیک درباب دین و کثرت‌گرایی دینی با تأکید بر مباحث کتاب تفسیری از دین و با بهره از سایر آثار وی ارائه شده است.

تقوم فكرة الكتاب على التعدديّة الدينيّة، وضرورة نشرها وترسيخها، باعتبارها ضروريّة للتقدّم والاقتراب من الصواب، ولأنها حقيقة واقعة تعكس تعدّد التجارب والأفهام للنصوص الدينية، أو كما يقول سروش حقيقة واحدة ومحاولات كثيرة لمعرفتها وإدراكها؛ فالمعرفة والصواب نسبيان.