جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب " قراءة جديدة لحروب الردة " پژوهشی تاریخی در مورد «جنگ رده» و ابعاد مختلف این واقعه تاریخی است. در این نوشتار سعی شده است ضمن بیان گزارشی تاریخی از ماجرای رده، به موضع‌گیری امیرالمومنین علی (علیه السلام) در مورد این واقعه و عملکرد ابوبکر و عمر پرداخته شده و ابعادی از این واقعه تاریخی در صدر اسلام بیان گردد. نویسنده دروغ‌هایی که در مورد شجاعت ابوبکر و توجیه عملکرد و جنایات وی در جنگ رده و کشتار شیعیان گفته شده را مطرح کرده و حمله کردن و کشتار بسیاری از مظلومان در این جنگ را مورد نقد قرار داده است. نویسنده به توصیف رشادت عدی بن حاتم به عنوان یکی از فرماندهان شجاع اسلام پرداخته و تحریفات صورت گرفته در تاریخ صدر اسلام و بزرگ کردن برخی از صحابه حتی در صورت جنایات آنان در برخی از جنگ‌ها به‌ویژه جنگ رده و جنگ یمامه را مورد نقد و ارزیابی قرار داده است.

کتاب "ریحانة الجوزجان" اثر آل سنبل مروری بر زندگانی و شخصیت یحیی‌بن‌زیدبن‌علی (سلام الله) و کیفیت شهادت وی است. در این نوشتار با استناد به مستندات تاریخی و روایی به بحث در مورد معرفی یحیی‌بن‌زیدبن‌علی و علل و کیفیت قیام وی پرداخته شده و موضع‌گیری امامان شیعه در قبال قیام او منعکس شده است. نویسنده ابتدا به معرفی خاندان و ذریه یحیی‌بن‌زیدبن‌علی پرداخته و دیدگاه برخی از علمای امامیه را در مورد شخصیت و زندگانی وی منعکس نموده است. آنگاه نگارنده به توصیف حماسه یحیی‌بن زیدبن علی پرداخته و مقدمات قیام وی از جمله سفر وی به کربلا، دستگیر شدن و زندانی شدن وی، فرار کردن او از زندان و جمع‌آوری لشگری برای قیام علیه بنی‌امیه در دفاع و خونخواهی از امام حسین (علیه السلام) و نهضت آن امام و در نتیجه به شهادت رسیدن وی در این نهضت را شرح داده است. در بخش بعدی کتاب به گوشه‌هایی از فضایل و کرامات یحیی‌بن زیدبن علی و نیز معارف ارایه شده از سوی وی اشاره شده و تاریخچه‌ای از مزار وی در جوزجان افغانستان و یا گرگان در ایران ارایه شده و موقعیت جغرافیایی محل دفن او معرفی شده است.

«نشأة المدينة العربية الاسلامية الكوفة»، تأليف هشام جعيط نويسنده، مورخ و متفكر تونسى به زبان عربى است. نويسنده در اين اثر تاريخ كوفه را از زمان فتح عراق و تأسيس آن مطالعه و آن را از جنبه‌هاى مختلف فرهنگى، اجتماعى و سياسى با تأمل در مراكز مهم تمدنى مشرق زمين و تأثيرات آنها در ايجاد اين شهر مورد بررسى قرار داده است. نويسنده كتاب را بدون هيچ مقدمه‌اى آغاز و آن را در هفت باب تدوين كرده است. مطالب هر يك از ابواب در چندين بخش تنظيم شده كه در گزارش محتوا به آنها پرداخته خواهد شد. در انتهاى اثر نيز پس از يك خاتمه كوتاه در دو بخش الحاقى، جايگاه كوفه در تاريخ اسلام و سياست و ايدئولوژى و فرهنگ اين شهر و همچنين تاريخچه حضور «قبايل يمنى» در كوفه و نقش فرهنگى و تمدنى آنها تبيين شده است.

«الامامه و السیاسه» یکی از قدیمیترین و موثقترین آثار نوشته شده به زبان عربی است. این کتاب بخشهایی از آن را در تاریخ طبری و کامل ابن اثیر می توان دید. کتاب‌ پس‌ از خطبه‌ ، با ذکر فضایل‌ دو خلیفه نخست‌ آغاز می‌شود، سپس‌ به‌ مسأله سقیفه‌ و خلافت‌ ابوبکر می‌پردازد، اما به‌ طور کلی‌، اخبار و روایات‌ مربوط به‌ دوره خلافت‌ ابوبکر و عمر بسیار مختصر و تنها با اشاره‌های گذرا آمده‌ است‌. مؤلف در این کتاب تنها به بیان رویدادها پرداخته است و تقریباً در هیچ جای کتاب - مثلاً آنجا که به موضوع جانشینی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می پردازد - دست به داوری و قضاوت نزده است. نویسنده‌ از دوره خلافت‌ امیرالمؤمنین‌ علی‌ (علیه السلام) روایات‌ متعدد و مفصلی‌ آورده‌ است. مولف که فردی سنی ماجرای سقیفه و رویدادهای دوران امام علی (علیه السلام) را به آن خوبی به تصویر می کشد و در جای جای کتاب خود حق رابه جانب آن امام می دهد و حتی در یک مورد واژه «امام» را درباره امیر المومنین به کار می برد. البته در این مورد نیز باید توجه داشت که مؤلف از عالمان اهل سنت شمرده می شود و در بیان پاره ای از وقایع تاریخی راه احتیاط پیموده است و چنان که باید آنها را به تصویر نکشیده و از نقل پاره ای از حوادث خودداری ورزیده است. اما به یقین می توان گفت که وی از آن حوادث بی اطلاع نیست چرا که برخی از آن موارد را در کتاب «المعارف» آورده است. ذکر حوادث‌ مربوط به‌ ادوار خلفای بنی‌امیه‌ تا واپسین‌ ایشان‌، به‌ اختصار ادامه‌ می‌یابد. موضوع‌ ظهور عباسیان‌ را مؤلف‌ با عنوان‌ «بدء الفتن‌ و الدولة العباسیه‌» آغاز کرده‌ است‌. در این‌ بخش‌ نیز همچون‌ بخش‌ نخست‌، مؤلف‌ به‌ اختصار، به‌ ذکر حوادث‌ دوران‌ حکومت‌ چند خلیفه نخست‌ عباسی‌ پرداخته‌ است‌ و در پایان‌ ذکر وقایع‌ خلافت‌ هارون‌الرشید می‌گوید که‌ در نقل‌ اخبار مربوط به‌ خلافت‌ عباسی‌، پس‌ از هارون‌الرشید، سودی نمی‌بیند، زیرا از این‌ پس‌ « زنادقة عراق‌ » بر خلافت‌ استیلا یافتند. با این‌همه‌، در کوتاه‌ترین‌ عبارات‌ از ماجرای جانشینی‌ مأمون‌ و جنگ‌ او با امین‌ بر سر خلافت‌ یاد کرده‌ است‌. جلد اول مربوط به دوران غصب خلافت حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام تا واقعه حره در دوران یزید ملعون است.

«تاريخ صنعاء»، تأليف اسحق بن جرير طبرى صنعانى (متوفى 450ق) از آثار نفيس قرن پنجم هجرى است. اين اثر اولين كتابى است كه نويسنده آن حوادث سالانه تاريخ يمن را سلسله‌وار و منظم به‌رشته تحرير درآورده است. كتاب؛ همانند نگارش معاصرينش فاقد تبويب و عنوان‌بندى است و محقق كتاب عبدالله محمد الحبشى عناوينى را در داخل [] ذكر كرده است. از جمله اين عناوين است: خلافت بنى‌عباس بن عبدالمطلب، ذكر تخريب بسيارى از خانه‌هاى صنعاء به واسطه سيل، ذكر قتل ابراهيم حوالى معروف به ابى‌يعفر، ذكر دخول امام هادى( علیه السلام). وى همچنين فصلى مجزا را از يكى از نسخه‌هاى كتاب در انتهاى اثر آورده است. از نسخه خطى موجود كتاب بخش‌هايى از بين رفته است كه محقق كتاب در پاورقى صفحات ذكر كرده است. همچنين برخى الفاظ را كه نويسنده دچار سهو قلم شده را تصحيح و تذكر داده است. كتاب فاقد فهرست مطالب بوده و در انتهاى آن فهارس اعلام، قبائل و جماعات، شهرها و راه‌ها آمده است.