جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گرچه وجود جهان پس از مرگ و زندگی اخروی، از جمله اصول اعتقادی تمامی مسلمانان است، در اینکه این نوع زندگی به چه گروهی از موجودات اختصاص دارد، دیدگاه های مختلفی توسط اندیشمندان مسلمان مطرح شده است. صرف نظر از تفسیرهای مختلفی که از آیات و روایات در این زمینه وجود دارد، بحث حشر حیوانات در منابع کلامی - فلسفی مذاهب مختلف اسلامی با دو اصل وجود یا نبود نفس ناطقه برای حیوانات و تکلیف ناپذیر بودن آن ها پیوند خورده است.هرچند نبود تکالیف شرعی برای حیوانات، مسلم به نظر می رسد، امت دانستن حیوانات از جانب قرآن کریم، هم حکایت از فهم آن ها از هستی دارد و هم معلوم می کند که دارای هدفی مشخص و مشترک در زندگی دنیوی خود هستند. وجود دو عامل فهم و هدفمندی در حیوانات سبب شده است که قرآن کریم آن ها را همسان انسان بداند و برای آن ها نیز حیات اخروی را مطرح سازد. در چنین فرضی می توان ادعا کرد که حضور حیوانات در جهان آخرت، افزون بر دادخواهی میان گروهی، به منظور دادخواهی آن ها از انسان ها نیز است. بر این اساس، اصل مسوولیت پذیری انسان در برابر حیوانات قابل مطرح است و امکان هر گونه بهره وری از آن ها را در خارج از هدف ذاتی از خلقتشان منتفی می سازد.

سعی ما در این رساله که تحت عنوان "گونه‌های دفاع از اعتقاد به حیات اخروی" ارائه گردید، این است که به بررسی دو نوع دفاع واقعگرایانه و عملگرایانه از این اعتقاد بپردازیم. توضیح اینکه دیدگاه اول به مطابقت هر گزاره و از جمله گزاره "و انسان با فنای بدن، از بین نمی‌رود"، با واقع می‌پردازد و سعی دارد ادله این امر را بررسی نماید. اما دیدگاه عملگرایانه بیشتر متکی به این امر است که آیا اعتقاد به گزاره فوق برای زندگی این جهانی آدمیان مفید است ؟، و اگر مفید بود، آنوقت حقیقی هم هست . ما طی فصلهای اول و دوم و سوم به دیدگاه اول پرداختیم و در آخر هم پاره‌ای از ادله له و علیه اعتقاد به حیات اخروی را مورد مداقه قرار دادیم اما در فصل آخر که به دیدگاه دوم اختصاص داشت با روایت هر چند خاصی از پراگماتیستم، سعی کردیم نشان دهیم که اعتقاد به حیات اخروی از دیدگاه عملگرایانه میتواند حقیقتی و قابل توجه باشد.