جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله، بازیابی مؤلفه های اساسی حاکمیت سیاسی از نگاه مکتب اعتزال با محوریت دیدگاه قاضی عبدالجبار بررسی می شود. براین اساس سعی شده با رویکرد توصیفی ‑ تحلیلی از داده های مطالعاتی به روش کتابخانه ای، ریشه های اندیشۀ حاکمیت سیاسی از نگاه مکتب اعتزال با وجود تفاوت و قرائت های شکل گرفته در این مکتب از حکومت و جایگاه حاکم را ارائه دهد. افزون بر این، به مسئلۀ ویژگی های لازم در حاکم و مبانی آن و همچنین موضوع عصمت در اندیشۀ اعتزال پرداخته است. طرح تفکیک امامت فراتر و فروتر و گرایش معتزلۀ بغداد به لزوم امامت فراتر، یکی از جهش های تفکر در اندیشۀ اعتزال در میان اهل سنت به شمار می آید. در انگاره اعتزال راه دست یابی به امام از شیوۀ انتخاب، الگو می پذیرد و از آن رو که احتمال خطا در رفتار حاکم جامعه مطرح است، شرایطی برای چگونگی امربه معروف و نهی ازمنکر به تناسب مراتب آن، در منظومۀ فکری معتزلیان تبیین شده است. نتایج بازشناسی انگاره های معتزلیان در تبیین مؤلفه ها و ویژگی های حاکمیت در تحلیل نقادانۀ میزان پایبندی این جریان به شعار عقلانیت در سنجش مسائل حوزۀ امامت نقش نمایی می کند. اهمیت این امر با توجه به اندیشۀ غالب این تفکر در قرن های نخست تاریخ اندیشۀ اسلامی و نوع واکنش ها به روش و رویکرد اعتزال آشکار می باشد.