جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش به منظور مطالعه موضع گیری های مردم در مقابل دعوت های رسولان الهی، آیات قرآنی به ترتیب نزول و سیر تاریخی ظهور انبیاء بررسی شده و از این موضوعات بحث به عمل آمده است: پیام انبیاء و دعوت های آنها، تفاوت میان دعوت ها در هر زمان، رابطه بین نیازها و شرایط اجتماعی و پیام انبیاء، برخورد و موضع گیری مردم در قبال دعوت انبیا و علل و عوامل این موضع گیری ها، وجه اشتراک و افتراق موضع گیری ها، وجه تشابه موضع گیری های مردم در گذشته با پیامبرانشان با زمان رسول اکرم(ص). در این پژوهش سیر تاریخی دعوت انبیاء از حضرت نوح تا پایان دوره رسالت حضرت محمد(ص) و نحوه مواجهه مردم با آنان بررسی شده است.

از روش های بیان افعال خداوند در قرآن، تعلیل نمودن هر یک از آن ها به اسماء و صفات الهی است. وعد و وعید به عنوان فعلی از افعال خداوند، نیز از این امر مستثنا نیست. بنابر آیات قرآن اسماء و صفات خداوند در صدور وعد و وعید نسبت به انسان نقش اساسی دارد، گاهی این امر مستقیماً صورت می گیرد، یعنی به همراه وعد و وعید اسم یا صفتی از پروردگار بیان می گردد و گاهی از مضمون آیاتِ وعد و وعید، مفهوم صفات الهی در بیان مفسران آمده است. این پژوهش در پی دست یابی به این پرسش است که آیا مضامین وعد و وعید از مجرای صفات پروردگار دارای مراتب معنایی متفاوتی در انسان ها است؟ این مقاله درصدد است که یک یا دو اسم خاص را در مراتب مختلف وعد و وعید مربوط به انسان ها بررسی کند، به عنوان مثال: ارتباط دو اسم «غفور، رحیم» در مراتب گوناگون انسانی برای رسیدن به کمال نقش مهمی دارد، زیرا هر کدام از آنان بهره متفاوتی از این دو اسم می برند. از این رو، نام های دیگر خداوند نظیر: خالق، فاطر، رازق، مصور و... نمی توانند جانشین این دو اسم گردند، چون معنای بسط و کمال وجود در واژه رحمت به طور کامل وجود دارد. بنابراین، پیامبران بهره بالاتری از این دو اسم نسبت به دیگران دارند (اعراف/23). در مرتبه بعد، مومنان و مجاهدانی هستند که به رحمت الهی امیدوارند و خداوند نیز لغزش های احـتمالی آنـها را می بخشاید و آنها را غریق رحمت و مغفرت خویش می گرداند (بقره/2/218). در مرتبه دیگر، گنه کارانی که متنبه شده و به سوی خدا توبه کردند نیز از رحمت و مغفرت او به میزان ظرفیت خویش برخوردار می شوند (آل عمران/86-89). در مرتبه دیگر، رحمت الهی در مورد گنه کارانی که در گناه خویش باقی ماندند به گونه ای است که فرصت توبه برای آنان باقی مانده است و دچار عذاب استیصال نمی شوند (کهف/57و58).

در بررسی دعوت انبیا موارد مشترکی وجود دارد که دلیل آن اشتراک ، اصول اساسی دین است و نیز موارد اختصاصی وجود دارد که به اختلاف شرایط اخلاقی ،اجتماعی ،اعتقادی و فرهنگی امت های گوناگون آنها مربوط است و در تعلیم و تربیت انسانها به ویژه موءمنین تاثیر دارند .در فصل اول با عنوان «تعلیم و تربیت از جمله اهداف بعثت انبیاء»به بیان اهمیت تعلیم وتربیت ،فلسفه تقدیم و تأخیر آن ،الگوهاو روشهای تعلیم و تربیت پرذاخته شده است در فصل دوم قصه به عنوان یکی از روشهای تربیت معرفی شده که با ارایّه الگوهای تربیتی و نکاتکلیدی تربیت با بیان جایگاه قصه در قرآن،ویژگی ها واهداف تربیتی و سرانجام آثار تربیتی آن مورد توجه قرار گرفت.فصل سوم با عنوان «اشتراکات انبیاء در دعوت» در دو بخش ساماندهیشد که بخش نخست آن بات عنوان «اشتراکات در رسالت»به ویژگی های مشترک انبیاء الهی همچون اصطفاء الهی ، مردمی ، بودن ، همزبانی با امت ، عصمت ، توحید در خشیت و ارائه بینات ، کتاب ومیزان اشاره گردید و در بخش دوم «اصول مشترک انبیاء در دعوت » مورد توجه قرار گرفت و مشترکات پبام و دعوت انبیاء اعم از دعوت به توحید و نفی شرک ، تقوا، استغفار و.... با ذکر آیات بیان شد.در فصل چهار تحت عنوان « اختصاصا دعوت انبیاء » به اختصاصات دعوت انبیای الوالعزم ، همچنین حضرت هود ، صالح ، لوط و شعیب ( علیه السلام ) به صورت ویژگی های شخصیتی و رسالتی اشاره و شاخصه های برتری نبی اکرم ( ص ) بیان شد. در این فصل مبارزات انبیاء با اقوامفاسد نیز مورد توجه قرار گرفت.این نوشتار بر هدایت و کمال انسان ها از طریق بعثت انبیاء در سایه توجه به تعالیم آنان تأکید نموده و آموزه های مشترک و مختصی در دعوت و تعالیم انبیاء الهی در زمان و مکان و شرایط گوناگون همه و همه در جهت حل مشکلات انسان ها و تربیتو تعالی آدمیان شناسانده شده است.متن کامل پایان نامه اشتراکات و اختصاصات دعوت انبیاء در قرآنپایان نامه کارشناسی ارشدرشته:تفسیر قرآن کریمنگارش:طاهره کریمی محلیاستاد راهنما:استاد الیاس کلانتریاستاد مشاور:دکتر مجید معارفشهریور88 دانشگاه علوم و معارف قرآن کریمدانشکده علوم قرآنی تهرانتمام حقوق این اثر متعلق بهدانشکده علوم قرآنی تهران است باسمه تعالیدانشگاه علوم و معارف قرآن کریمدانشکده علوم و فنون قرآن تهرانصورت جلسه دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد** نام و نام خانوادگی و امضاء هیئت داوران:* عالی(20تا18)؛ بسیارخوب(زیر18تا16)؛ خوب (زیر16تا14)، قبول (زیر14تا12)؛ غیرقابل(قبول زیر12) * توجه: این صورت جلسه باید در صفحات اولیه پایان نامه درج شود.چکیده:در بررسی دعوت انبیاء موارد مشترکی وجود دارد که دلیل آن اشتراک اصول اساسی دین است و نیز موارد اختصاصی وجود دارد که به اختلاف شرایط اخلاقی، اجتماعی، اعتقادی و فرهنگی امت‌های گوناگون آن‌ها مربوط است و در تعلیم و تربیت انسان‌ها به ویژه مومنین تأثیر دارند. در فصل اول با عنوان «تعلیم و تربیت از جمله اهداف بعثت انبیاء» به بیان اهمیت تعلیم و تربیت، فلسفه تقدیم و تأخیر آن، الگوها و روش‌های تعلیم و تربیت پرداخته شده ‌است در فصل دوم قصّه به عنوان یکی از روش‌های تربیت معرفی شده که با ارائه الگوهای تربیتی و نکات کلیدی تربیت با بیان جایگاه قصّه در قرآن، ویژگی‌ها و اهداف تربیتی و سرانجام آثار تربیتی آن مورد توجه قرار گرفت فصل سوم با عنوان «اشتراکات انبیاء در دعوت» در دو بخش ساماندهی شد که بخش نخست آن با عنوان «اشتراکات در رسالت» به ویژگی‌های مشترک انبیاء الهی همچون اصطفاء الهی، مردمی بودن، همزبانی با امت، عصمت، توحید در خشیت و ارائه بینّات، کتاب و میزان اشاره گردید و در بخش دوم «اصول مشترک انبیاء در دعوت» مورد توجه قرار گرفت و مشترکات پیام و دعوت انبیاء اعم از دعوت به توحید و نفی شرک، تقوا، استغفار و ... با ذکر آیات بیان شد. در فصل چهارم تحت عنوان «اختصاصات دعوت انبیاء» به اختصاصات انبیای اولوالعزم، همچنین حضرت هود،‌ صالح، لوط و شعیب^ به صورت ویژگی‌های شخصیتی و رسالتی اشاره و شاخصه‌های برتری نبی اکرم| بیان شد. در این فصل مبارزات انبیاء با اقوام فاسد نیز مورد توجه قرار گرفت. این نوشتار بر هدایت و کمال انسان‌ها از طریق بعثت انبیاء در سایه توجه به تعالیم آنان تأکید نموده و آموزه‌های مشترک و مختصی در دعوت و تعالیم انبیاء الهی در زمان و مکان و شرایط گوناگون همه و همه در جهت حل مشکلات انسان‌ها و تربیت و تعالی آدمیان شناسانده شده است. کلید واژه‌ها: انبیاء، تبلیغ، تعلیم، تربیت، دعوت،فهرست مطالبمقدمه:

از واژه مردم‌سالاری دینی، برداشت‌های متعددی ارائه شده است. در برخی از این برداشت‌ها، مردم‌سالاری دینی امری ترکیبی در قالب دموکراسی روشی تبیین شده و در برخی دیگر، به مثابه امری بسیط تلقی شده است. برداشت آیت‌الله جوادی آملی از این اصطلاح در دسته دوم قرار می‌گیرد که آن را ترکیبی از دموکراسی و دین نمی‌دانند؛ بلکه دارای سرشتی واحد و برگرفته از دین می‌شمارند. مقاله حاضر با مطالعه آثار آیت‌الله جوادی آملی تلاش می‌کند به گونه ای روشمند، برداشت وی از مردم‌سالاری دینی را استخراج نموده، مفهوم آن را در کنار مفاهیم هستی، وحی، عقل، انسان و جامعه که مهم‌ترین مفاهیم در منظومه فکری و مفهومی ایشان است، بازسازی و ارائه نماید. مردم‌سالاری دینی الگویی از نظام سیاسی است که بر پایه اصل خضوع مردم در ساحت قدس الهی، در چارچوب هدایت دین و نهاد دینی، تدبیر عقلانی مردم و حاکمیت آنها به رسمیت شناخته می‌شود.

چکیده : دعا درلغت :دعا همیشه به معنای فراخوان نیست بلکه گاهی به معنای درخواست ،کمک خواستن طلب حاجت وگاه برای حضور درخوردن غذا ودیگر بار برای تقاضای خیر وزمانی برای نفرین است .دعا دراصطلاح :به معنای نیایش ومناجات ویاد صفات جمال وجلال خداوند است .قرآن کریم انوا عی از دعاهای انبیاء را نقل می کند : همه پیامبرا ن ،حوایج معنوی ،وحوایج مادی مانند درخواست فرزند وجانشین ،در دعا های خود داشته اند ،وازبرخی ازانبیاء درقرآن مجید دعاهای صرفا معرفتی وفاقد هرگونه درخواست نقل شده است وبه برخی از آنان یکسره دعا هایی را خداوند تعلیم وآموزش داده است ،که جایگاه خاص خودش رادارد ،وعموما در دعا های انبیاء ازجانب خدای متعال تأ کید براستجابت دعا درقرآن وجود دارد ،که ازاین رو دعا های انبیاء قطعا به اجابت رسیده اند. انبیاءعظام درحوایج معنوی شان ما نند طلب رحمت ومغفرت برای خود ،پدر ومادر ،اقارب وهمه مومنان به صورت فرازمانی وفرامکانی دعاکرده اند ،وهمچنین انبیاء برای طلب علم وحکمت ،درخواست شرح صدر ،ملحق شدن به شایستگان وبهشت را به ارث بردن دعا می نمودند .برخی ازانبیاء برای تداوم مقام نبوت ،درآیندگان نیز دعا کرده اند ،پناه بردن به خدا ازهمه شرور مخصوصا ازشرشیا طین نیز در دعا های انبیاء وجود‌‌‌ دارد ،ونهایتا درخواست عذاب ونفرین درحق دشمنان دین نیز در دعا ها ی انبیاء درآخرین مرحله پس ازیأس ازهدایت آنان به چشم می خورد .درقرآن یکی ‌از‌ ادب انبیاء در دعا های شان اینکه حوایج مادی رامعمولا به کنایه بیان می‌کردند ،ومقدم داشتن واژه های «رب ،ربی ،ربنا»‌ ازاسامی‌خداوند از آداب برجسته دیگری دعا های انبیاء(ع) درقرآن مجید است وخدا را به اسامی وصفات مناسب خواندن قبل ازدعا ودر اثنای دعا درمقام درخواست حاجت ازدیگر ادب دعا های انبیاء برشمرده شده است ،همچنین برخوردار ساختن دیگران را ازدعا های خود ،ودر خواست حاجت به غرض مشروع وتوسل به بخشندگی عام الهی و... ازموارد رعایت ادب در دعا های ا نبیاء دا نسته شده اند .سوال برانگیز بودن دعا های انبیاء به خاطرطلب مغفرت در دعا های شان ،تعلیمی بودن برخی ازدعا های انبیاء مانند پناه بردن به خدا از شرور وشیاطین ،وتعلیم دعا های سراسر معرفتی به برخی ازانبیاء ازویژه گی های این دعاها ست .کلید واژه: قرآن ، دعا ، انبیا ، رب واللهم.

مقاله حاضر در پی تحقیق آراء عارف مشهور محی الدین ابن عربی درباره معاد می باشد. جناب محی الدین ابن عربی در بین عارفان و متألهان مقامی بس منیع و والا دارد تا حدی که در بین اهل الله ملقب به القابی همچون شیخ اکبر، انسان کامل و ولی کامل شده است. جناب شیخ در معمول کتب خویش به مباحث اصول و فروع اعتقادی پرداخته و کمتر صفحه ای از صفحات (فتوحات) یا (فصوص) را می توان باز کرد و اشاراتی در خصوص توحید و ولایت و معاد نیافت و نیز در بین ابواب مطرح شده در (فتوحات) کمتر بایی به تفصیل و گستردگی باب معاد می رسد. ما در این مقاله کوشیده ایم تقریری صحیح و تا حدی تحلیلی از این مباحث را ارائه دهیم و همچنانکه میدانیم از جنجالی ترین مباحث معاد بحث از کیفیت حشر و نشر اجساد در قیامت است در این میان شبهه آکل و مأکول بر التهاب بحث افزوده است. جناب شیخ در تبیین کیفیت حشر و نشر اجساد بسیار متعبد به شریعت است و خویش را وامدار علوم لدنی ختم الرسل محمدمصطفی(ص) میداند و تقّوم نشه قیامت و حشر اجساد را براساس (عجب الذنب) میداند و سخت به معاد جسمانی معتقد است و از کسانی که تنها به اثبات معاد روحانی پرداخته اند انتقاد میکند و آنها را بی بهره از فیض نبوی قلمداد مینماید.

رسالت انبیای الهی یعنی اینکه خداوند حکیم به مقتضای حکمتش واز سر لطف انبیای عظام رابه سوی بشر مبعوث نموده تا، او را به سوی فطرت پاک وخدادادی خود رهنمون کنند . دربحث ازرسالت انبیا اولین ومهمترین دیدگاهی که چشم هر متفکری رابه خود خیره می کند، دیدگاههایکتاب بزرگ رسالت یعنی قرآن کریم می باشد. مباحث نبوت ورسالت را می توان درچند بخشتنظیم نمود : اولاعلت فاعلی ضرورت ارسال رسل چه بوده؟ چرایی و فهم عامل نیاز به نبوت ورسالت، سبب گردیده تا متفکران واند یشمندان اسلا می دراین باب به تفکر وپژهش برخیزند . بامراجعه به قرآن کریم مهمترین آیه ای که به چشم می خورد وسر مطلب را می گشاید، آیه شریفه(وکان الناس امه واحده فبعث الله انبیین ومبشرین ومنذرین . ....) می باشد .اندیشمنداناسلامی بویژه،مفسر فرزانه حضرت علامه طباطبایی باتفسیر منحصر به فرد خودش ازِآیه شریفهفوق علت ضرورت ارسال رسل را حل اختلافات میان جوامع بشری می داند ودر این باب بهصورت مفصل به بحث می نشیند.تئوری ودیدگاه دو می که در باب رسالت انبیا می توان مطرحنمود، تئوری حقیقت نبوت وخاتمیت می باشد.اینکه حقیقت ختم نبوت چه می باشد وآیا خاتمیتپیامبر اسلام را می توان اثبات نمود؟ که حضرت امام خمینی حقیقت نبوت را امری قدسی می داند .دراین رساله با ارائه دیدگاههای دو متفکر برجسته اسلا می حضرت علامه طباطبای وح ضرت امامخمینی به بحث دراین بار ه خواهیم پرداخت .دیدگاه سومی درباب رسالت وی ژگیهای انبیای عظاممی باشد.اینکه آیا بدون دارا بودن اوصاف نبی می توان ادعای هر ادعاکننده ای را قبول کرد .دیدگاه چهارم درباب رسالت ،که مهمترین مبحث نبوت واس واساس مباحث رسالت است، غایترسالت می باشد.اهدف وغایات رسالت الهی چه می تواند باشد؟ پرسش از چرایی وغای ت هرچیزدال بر عقلی سلیم می باشد. این رساله با تبین دقیق دیدگاههای قرآنی به این نتیجه می رسد که،هدف وغایت رسالت انبیای الهی چیزی نمی تواند باشد به جز (توحید ). همچن ین علاوه برهدفاصلی،انبیای عظام اهداف فرعی مه می دارندکه مهمترین این اهداف برقراری عدالت اجتم اعیوعدالت فردی می باشد که به نظر می رسد این مسأله مقدمه بزرگ ، برای بر پایی هدف وغایتاصلی باشد .دراین رساله که موضوعش رسالت انبیا ازدیدگاه دو متفکر بزرگ اسلام حضرتعلامه طباطبایی و حضرت امام خمینی می باشد، برآنیم تا، با تبیین دقیق دیدگاههای ایندومتفکربزرگ وبا رویکردی همه جانبه به تحلیل وتبیین تئوریهای این دو اندیشمند،درباب مباحث مطرح شده فوق به صورت دقیق بپردازیم . وپژوهشی درحد توان خود ،دراختیار دانشوران ودانش پژوهان قرار دهیم.

مسأله‌ی توهین به انبیاء در ابتدا ناخوشایند به نظر می رسد اما با استنباط از مفاهیم و تفاسیر قرآن کریم، این امر مسبب اعجاز انبیاء الهی و ایمان آوردن گروهی از منکران انبیاء و پاسخ آنان به اهانت‌ها بوده است. موضوع تحقیق بررسی اخلاقی توهین به انبیای الهی در قرآن می‌باشد. هدف تحقیق حاضر تبیین و شناسایی توهین‌های صورت گرفته به انبیاء و برخوردهای اخلاقی انبیاء از منظر قرآن می‌باشد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و در رأس آن قرآن کریم انجام شده است. بر اساس این تحقیق روشن می‌شود که بزرگترین دلیل توهین به انبیای الهی حفظ منافع مادی و مادی‌گرایی و تقلید از نیاکان گذشته بوده و مهم‌ترین و رایج‌ترین برخورد اخلاقی انبیاء نیز تذکّر و یادآوری و سخن نیکو و بردباری بوده است. وظایف اخلاقی پیروان انبیاء نیز فداکاری و آزادی بیان و همزیستی مسالمت‌آمیز از دیدگاه قرآن می‌باشد.

چکیدهبررسی اوصاف انبیا در قرآن کریمبه کوششزهرا زیلاب پوریکی از محور‌های اصلی قرآن کریم در تعلیم و تربیت ، معرفی برترین و کامل‌ترین اسوه‌های انسا‌نی ؛ یعنی پیامبران ا‌لهی است که در خلال تبیین سیره‌ی علمی و عملی آنان ، فضایل و اوصاف متعددی را برای آنان ذکر می‌کند . بسیاری از این اوصاف ، در همه رسولان مشترک است ، اما برخی از این اوصاف در بعضی از آنان به نحوی خاص ، جلوه‌گر است . تحقیق حاضر گامی است در جهت تبیین اوصا‌ف مشترک و خاص انبیای ا‌لهی (علیهم ا‌لسّلام) . به این منظور اوصاف و ویژگی‌های پیامبران را که در سور متعدّدی از قرآن کریم پراکنده است ، استخراج نموده و ضمن دسته‌بندی اوصاف به عام و خاص و ارائه‌ی میزان فراوا‌نی و کاربرد هر وصف در قرآن کریم ، به شرح و توضیح اوصاف پرداخته‌ایم . ‌هم‌چنین در این پژوهش در پیِ آن بوده‌ایم که مقایسه‌ا‌ی بین اوصاف انبیا صورت بگیرد تا از این رهگذر ، برجسته‌ترین اوصاف تمامی پیامبران ، تفاوت‌ها و اشتراکات آنان ، و نیز اختصاصی‌ترین صفتی که هر یک از پیامبران با آن ظهور کرده‌ و مظهر جمال و یا جلال ا‌لهی گشته‌اند ، روشن بشود . از مهم‌ترین دستاورد‌های این پژوهش آن است که ؛ پیامبران اولوا ا‌لعزم نسبت به سایر انبیا ، اوصاف بیشتری برایشان ذکر شده‌است ، و از بین آنان ، بیشترین اوصاف از آنِ افضل پیامبران ، یعنی پیامبر اسلام (ص) است که 116ویژگی می‌باشد . بعد از پیامبر خاتم (ص) ، حضرات ابراهیم ، موسی ، عیسی و نوح (علیهم ا‌لسّلام) به ترتیب ، بیشترین اوصاف را به خود اختصاص داده‌اند . دستاورد مهم دیگر این‌که ؛ از میان تمامی اوصا‌ف انبیا ؛ صرف نظر از عام و یا خاص بودن ، برجسته‌ترین و پُرکاربرد‌ترین وصف ، موحّد بودن است که میزان فراوا‌نیِ آن ، 142 مورد است . اوصا‌فی چون : علم و معرفت ، عبودیّت و عبادت ، ا‌نذار ، رحمت و شفقت ، که با احتساب موارد لفظی و مفهومی (برداشت ضمنی از آیات) به ترتیب دارای فراوا‌نیِ 124 ، 118 ، 90 و 79 می-باشند ، در رده‌های دوّم تا پنجم قرار دارند . در اهمیّت این اوصاف همین بس ؛ که توحید ، اصل اساسی ادیان ، و گوهر وجود ا‌نسان و نردبان ترقّی او‌ست ؛ معرفت و عبادت غایت خلقت‌‌ است ؛ و انذار و رحمت ، نقش اساسی و کلیدی در پیشبرد اهداف رسا‌لت انبیا داشته‌‌ است . از دیگر نتایجی که از مقایسه‌ی اوصاف انبیا بدان دست یافتیم این است که ، شبیه‌ترین پیامبران به یکدیگر ، حضرت عیسی و یحیی (علیهما ا‌لسلام) هستند که به لحاظ کمّی و کیفی ، برخی از اوصا‌ف‌شان دقیقاً همسانند . البته انبیای اولوا ا‌لعزم نیز دارای اشتراکات قابل توجهی می‌باشند . هم‌چنین پیامبرا‌نی که نسبت نزدیک با یکدیگر داشته‌اند (پدر و پسر ، برادر) ، مانند ابراهیم و اسماعیل ، یعقوب و یوسف ، داوود و سلیمان ، زکریّا و یحیی ، موسی و هارون (علیهم ا‌لسّلام) ، در مقایسه با دیگر انبیا ، اشتراکات بیشتری را از نظر اوصاف و ا‌لقاب دارا می‌باشند . شایان ذکر است که اغلب اوصاف انبیا (ع) اکتسابی است ، چرا که آنان همانند سایر انسان‌ها دارای اراده و اختیارند و اوصاف غیر اکتسابی ، به دنبال ظهور لیاقت‌شان و به عنوان پاداش ، و بخشی نیز به عنوان زمینه‌ی نبوّت به آنان عطا شده است .کلید واژه‌ها : قرآن کریم ، انبیا ، رسولان ، اوصا‌ف ، وصف ، مظهر .