جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم کارآمدی و کارایی از مفاهیم مهم و جدید در عرصه های علومی مانند سیاست، مدیریت و اقتصاد می باشد. در این نوشتار تلاش شده است که این مفهوم در روایات نهج البلاغه و کلام امام علی (ع) مورد بررسی قرار گیرد؛ لذا پرسش اصلی این پژوهش در این باره است و فرضیه بدین صورت طرح گردیده است: مفاهیم با اهمیت کارآمدی و کارایی به رغم تازه و عصری بودن آن، هم به طور اخص و هم به طور اعم و به مضمون در نهج البلاغه مورد اشاره امام علی (ع) قرار گرفته است. برای اثبات این مدعا ابتدا، مدیریت و شاخصه های آن از منظر امام بررسی می شود و سپس سعی می گردد مفهوم و واژه کارآمدی و کارایی در نهج البلاغه جست و جو شود، آن گاه با توجه به این که بسیاری از اندیشوران معاصر همچون «لیپست» کارایی و کارآمدی را عملکرد حقیقی و واقعی حکومت یا برآورده شدن کار ویژه های اساسی حکومت توسط نظام تعریف کرده اند، کار ویژه های اساسی حکومت و نحوه ایفای بهینه آنها در نهج البلاغه تبیین می شود. در بخش آخر، شاخصه ها و راهکارهای تحقق کارآمدی از دید امام تشریح می گردد و در نهایت، با ارایه مستندات لازم، فرضیه و مدعای تحقیق اثبات می شود .

بدون شک حاکمان سياسي و مديران اجرايي يک نظام، تأثيري شگرف در فرايند بهبودي و تغيير شرايط اخلاقي، اعتقادي، اقتصادي و بين‌المللي جامعه دارند. اين مقاله بر آنست آسيب‌هايي که مسئولان را از کارکرد مثبت به تأثيرگذاري منفي مي‌کشاند و به تبع آن جامعه را به انحطاط و ذلت سوق مي‌دهد بازشناسي كند. در اين مقاله هفت متغير تأثيرگذار با عنوان آسيب‌هاي اخلاقي کارگزاران جامعه شناسايي شده و عوامل پيدايش و راه‌هاي درمان آنها براساس رفتار و سيماي حکومتي اميرالمومنين(ع) به‌عنوان الگو و نمونه مورد بررسي قرار گرفته است.

اندیشمندان ومدیران برجسته دنیا با نظریه های خویش، رهیافت های متعددی را در جهان مدیریت، پایه گذاری وتقویت نمودند که مهمترین آنها را می توان در پنج رهیافت خلاصه نمود: 1- رهیافت سنتی (کلاسیک) 2- رهیافت منابع انسانی (نئوکلاسیک) 3- رهیافت کمی وعلمی 4- رهیافت سیستمی واقتضائی 5- رهیافت جامع وپویا اداره جهان پرتلاطم امروز،ضمن بهره گیری از تجارب واندوخته های علمی ومکاتب مختلف مدیریتی، نیازمند طراحی واجرای الگوهای منظم و کارامد مدیریتی جهت اداره جوامع، نظام ها، سازمان ها، نهادها، شرکت ها و... می باشد. در یک جمع بندی از همه مکاتب می توان مهمترین عناصر و ارکان یک الگوی مدیریتی را در پنج اصل ذکر نمود:1- برنامه ریزی 2- تصمیم گیری 3- سازماندهی 4- هدایت(رهبری، انگیزش وارتباطات) 5- کنترل ونظارت. حضرت امام خمینی(ره) رهبر ومدیری که بدون داشتن تحصیلات آکادمیک مدیریتی، با الهام از تعالیم مدیریتی اسلام و بینش ومنش خارق العاده مدیریتی و سیاسی خویش، در حالی بیش از ده سال به اداره نظام نوپا ی اسلامی پرداختند که تحت شدید ترین فشار وتهدیدات داخلی وخارجی قرار داشت و به زعم بسیاری از تحلیلگران بایستی این نظام در همان سال های آغازین از ادامه حرکت باز می ماند. در این مقاله ، مهمترین عناصر الگوی مدیریتی حضرت امام(ره) شامل1- برنامه ریزی 2- تصمیم گیری 3- سازماندهی 4- هدایت(رهبری، انگیزش وارتباطات) 5- کنترل ونظارت تبیین می گردد. لازم به ذکر است هرچند به ظاهر عناصر و ساختار اصلی الگوی مدیریتی امام(ره) با بسیاری از الگو های مدیریتی، یکسان ومشابه است ولی هریک از عناصر این الگو تفاوت ماهوی با عناصر الگوهای دیگر دارد.

در خصوص امکان، ضرورت و چگونگی برنامه ریزی فرهنگی، دیدگاههای متعددی مطرح شده است. گروهی با پذیرش امکان مدیریت فرهنگ و تاکید بر ضرورت آن، با هدف همسان سازی اجتماعی، به مدیریتی تمام عیار دست می زنند که با سلب آزادی و اختیار بشری نیز همراه است. در نقطه مقابل این رویکرد تمامت خواه، رویکرد لیبرالی، امکان مدیریت کلان فرهنگ را به خاطر گستردگی مؤلفه های موجود در آن و نیز تعدد ورودی ها و به عبارتی؛ وجود محیط باز، نفی می کنند و قائل به نظم خود انگیخته در این حوزه می باشند. مقاله حاضر بر آن است تا ""نگاه معقول اسلامی"" را از منظر حکمت متعالیه در این خصوص مورد بحث و بررسی قرار دهد و به این پرسشها پاسخ دهد که: اولاً، برنامه ریزی فرهنگی با توجه به دو مسئله محیط تربیتی باز و آزادی و اختیار انسان، چگونه امکان پذیر است؟ ثانیاً، با فرض امکان، چه ضرورتی در این خصوص وجود دارد؟ بدین منظور، اشاره خواهد شد که فرهنگ از سه لایه اصلی مظاهر فرهنگی، ارزشها و عقاید تشکیل می شود. رکن اعتقادی به عنوان لایه زیرین است. در این لایه، مؤلفه تعقل به عنوان مؤلفه ای کلیدی می باشد؛ بدین معنا که تاثیر بر آن به تاثیر بر کل حوزه فرهنگ می انجامد. از این رو، برنامه ریزی عقل محور، امکان مدیریت فرهنگ را در فضای باز موجود، توام با حفظ اختیار و آزادی، به سمت فرهنگ مطلوب فراهم خواهد کرد و امکان «مقاومت فرهنگی» در برابر فرهنگهای مهاجم را نیز ایجاد می کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص ها و معیار های اسلام در بازار و کسب و کار است. شرایط معاملات و خرید و فروش در گذشته و حال بسیار متفاوت گشته است. بر اساس اصول اساسي نظام اقتصادي اسلام، بازار ويژگي ها و کارکرد مخصوص به خود را دارد. بازار اسلامي بر نوعي رقابت سالم مبتني است. به اين معني که عرضه کنندگان کالاها و خدمات در يک چهار چوب کلي که توسط ساختمان عمومي نظام اسلام ترسيم شده است، تحت نظارت و کنترل دو عامل دروني و بيروني يعني دولت و اخلاقيات به رقابت مي پردازند.حال با شرایط کنونی در صدد آنیم که در این پایان نامه ابتدا با توجه به سوابق تاریخی موجود و اسناد و منابع اسلامی و اقتصادی، شرایط و ویژگی های بازارها در ادوار قبل مورد بررسی و باز خوانی قرار گیرد، سپس شاخص های بازارا سلامی استخراج شود. ابتدا در فصل اول اهداف، سوالات، نحوهشناسایی و مکان و زمان ارزیابی شاخص ها بیان می شود. در فصل دوم پس از مطالعه متون و شرایط بازار در قرون گذشته، سعی شد اکثر شاخص های بازار اسلامی استخراج شود و سپس این شاخص ها توسط تنی چند از خبرگان فن و علمای دینمورد بررسی قرار گرفت و بعد از تایید آن بزرگواران 9 شاخص به عنوان شاخص نهایی مورد تایید قرار گرفت.در فصل سوم شاخص ها مرتب و گویه های آنها مشخص شد و بر اساس آنها پرسشنامه تنظیم شد. در فصل چهارم این شاخص ها با استفاده از آزمون T تک نمونه ای مورد بررسی قرار گرفته است و در فصل پنجم نتایج آن بررسی شد واز نتیج آن پیشنهاداتی ارائه شده است.که شامل نظارت های بیشتر بر اساس قوانین اسلامی، ارائه این ظوابط به صورت های مختلف به کسبه و تکرار و تایید انها در بازههای زمانی مختلف است.

پیچیدگی فرایند جامعه، پیشرفت علم و تکنولوژی و به تبع آن افزایش نیازمندیها و گسترش سازمانها ایجاب می کند که ازمدیران کارآمد و ماهر در اداره امور سازمانها استفاده شود، زیرا بازده عملکرد معقول مدیران است که موجب بقا و رشد سازمان می شود.یکی از عوامل مهم پیشرفت و بالندگی یکی جامعه زنده و پویا نیروی انسانی آن جامعه است. استفاده بهینه از نیروی انسانی موجود منوط به داشتن مدیر بصیر، آگاه، لایق و هنرمند است. مدیر اثر بخش که خود نیز در زمره نیروی انسانی است، قادر خواهد بود که زمینه رشد بهره وری را با رفع موانع و ایجاد شرایط لازم فراهم، نیروی انسانی کارآمد و منابع مادی مورد نیاز را گردآوری و پس از ترکیب مناسب، هماهنگ نموده و با استفاده بهینه از آنها به هدفها دست یابد.امروزه توجه به بهره وری سازمانها به صورت امری ضروری درآمده است که از راههای مختلفی می توان به این مهم توجه کرد. یکی از راههای اجاد فرهنگ بهره وری و تحقق آن در سازمان، سبک مدیریت حاکم بر سازمان است که با فلسفه و اندیشه خاص خود می تواند با ترکیب مناسب و به کارگیری عوامل تولید بهره وری را محقق نماید. از آنجایی که انسان به همراه توامندی هایش عامل اساسی بهره وری است، سبک مدیریتی که بر انسان مدیریت کند و از توانمندی های او به نحو مطلوبی در راستای اهداف سازمان استفاده نماید، می تواند نقش محوری در بهره وری داشته باشد.هدف عمده و اساسی این تحقیق بررسی دقیق تاثیر عملکرد مدیران بر بازدهی نیروی انسانی است. یکی از دشواریها وضعیت کنونی در کشور به هرز رفتن منابع یا به زبان اقتصادی و مدیریت عدم کارآیی است یعنی انسان بعنوان موثرترین و راهبردی ترین منبع تولثد در سطحی بسیار پایین تر از ظرفیتهای ذهنی خود به کار گرفته می شود و میزان بهره گیری از آن سخت پایین است. بنابراین نکته ای که باید به آن توجه عمیق معطوف گردد ان است که از منبع نیروی انسانی به صورتی که فراخور و برازنده او می باشد، حداکثر استفاده به عمل آید.کارکنان فقط هنگامیکه فرصت خوبی برای مشارکت و قبول مسوولیت در قبال هدفهای تعیین شده پیدا کنند، رشد بهره وری را به طور جدی تعقیب و تضمین خواهند کرد. همچنین اگر هدفها توسط کارکنان به درستی فهمیده شوند و در ارتباط مناسب با آنها قرار گیرند، احتمال دستیابی به رشد بهره وری بیشتر خواهد شد.بنابراین اگر بخواهیم مدیریت را از منظر بازدهی نیروی انسانی آن نگاه کنیم، باید به دو نکته توجه گردد:1- حرکت و فعالیت صحیح به سوی بهره وری بیشتر، زاییده اعمال صحیح مدیریت بعنوان یک علم است.2- هدف نهایی از به کارگیری علم مدیریت دستیابی به سود بیشتر (نه صرفا به مفهوم مادی آن) در زمان کوتاه تر و با هزینه کمتری در چارچوب یک هدف سازمانی است. چنانچه سازمانی بخواهد به بازدهی و بهره وری نیروی انسانی خود به صورتی که فراخور و برازنده او می باشد نگاه کند باید برای آن اهمیت دراز مدت قائل شود و به بهبود بهره وری به عنوان یک فرایند مدیریتی بنگرد.بهره وری بالا منافع سرشاری برای فرد، شرکت، صنعت و ملت دربر دارد. اگر شرکتی از بهره وری بالا و مطلوب برخوردار باشد، همه افراد و موسساتی که به نوعی با آن سروکار دارند، مستفیذ خواهند شد، کارکنان، مدیران، صاحبان شرکت، دولت، بانکها، فروشندگان، مواد اولیه، مصرف کنندگان و در یک کلام یک ملت و یک کشور از مزایای آن بهره مند خواهند شد.

موضوع شهروندی از مسائلی است که از گذشته های دور مورد توجه اندیشمندانی از حوزه های مختلف علمی بوده است. از آثار فلاسفه یونان و روم تا نوشته ها و آثار حکمای اسلام. جنبه هایی از این مفهوم قابل تشخیص و شناسایی است. در بحث شهروندی آنچه به نظر می آید که واجد اهمیت بیش تری باشد، ابعاد رفتاری آن است. اینکه شهروندان مطابق مبانی فکری گذشته و موجود از جهت رفتاری به چه ویژگی ها و خصلت هایی باید متصف باشند، مهم است. در این نوشتار ضمن مروری بر ریشه ها و ادبیات موضوعی شهروندی از گذشته تا کنون، به رفتارهای شهروندی در جامعه دینی نیز پرداخته شده بر اساس یافته های این پژوهش در متون دینی اسلامی برای رفتار شهروندان مسلمان در جامعه دینی ابعاد و مؤلفه هایی معرفی شده که در صورت عمل به آنها و نهادینه شدنشان در زندگی اجتماعی بشر، می توان دنیایی زیبا را به انتظار نشست، که در آن طعم شیرین زندگی سالم احساس شود.

ما در زمان و عصری زندگی می کنیم که روند تغییرات و تنوعِ ابزار مورد استفاده در جریان زندگی، هر روز بیشتر می شود. سرعت تغییرات و دگرگونی بحدی است، که هیچ یک از افراد بشر حتی در یک قرن گذشته پیش بینی چنین تغییراتی را نمی کرد. تحولات اخیر در زمینه های سیاسی، حکومتی، صنعت و اجتماع، مبین روشن و واضح این تغییرات است. تغییر حکومتی اتحاد جماهیر شوروی، فروپاشی نظام مارکسیستی در کشورهای بلوک شرق، استقلال کشورهای کوچک و بزرگ، به قدرت رسیدن کشورهای آسیای جنوب شرقی در عرصه های مختلف صنعتی، کاهش ارزش پولی دلار در مقابل ین، تشکیل جامعه متحد اروپا و برقراری ارتباط هر چه نزدیکتر این کشورها با یکدیگر و حتی استفاده از یک پول واحد و چندین براهین دیگر در این مورد - که هر یک می تواند اعجاب گذشتگان را دربرداشته باشد - ، از جمله این تغییرات است. تحولات و دگرگونیها تنها در سطح کلان پدیدار نگشته، بلکه در سطح خرد نیز چنین بوده است؛ مانند تکنولوژی به مفهوم عام خود (سخت افزار و نرم افزار)، مدیریت و علوم کاربردی به معنای خاص خود، که با یک نگاه اجمالی به اطراف خود و مقایسه آن با چند دهه قبل، این تغییر را بوضوح نشان می دهد.

نگارنده کتاب را در سه بخش و نه فصل و 27 بند و نتیجه گیری تدوین کرده است. پس از مقدمه بخش اول به کلیات و جایگاه تصمیم گیری می پردازد و ابعاد وجودی انسان را به سه بخش اعتقادات ، اخلاقیات و احکام دسته بندی می کند. در فصل دوم به جایگاه تصمیم گیری و ارتباط آن با احکام و رابطه دین و سیاست می پردازد. و فصل سوم آن به جایگاه اخلاق در تصمیم گیری می پردازد. بخش دوم براجع به گرایشات و روحیات تصمیم گینده می پردازد. که فصل اول ان راجع به تهذیب نفس و تصمیم گیری و آنگاه تهذیب نفس و خطرساز بودن انسان غیر مهذب اشاره می کند. فصل دوم به روحیه و تصمیم گیری پرداخته و اعتماد سه گانه در تصمیم گیری شامل اعتماد به نفس، اعتماد به مردم، اعتماد به خدا پرداخته است. فصل سوم راجع به روحیه انسان و پدیده های سیاسی در ابعاد روحیه انسان است. بخش سوم با ارکان و عناصر تصمیم گیری سیاسی اشاره دارد. در فصل اول بعد از ایجاد رابطه بین تصمیم گیری و کنش های فرد از سویی و احکام و تکلیف از سوی دیگر، تصمیم گیری برپایه تکلیف را مورد بررسی قرار می دهد، و سپس راجع به تکلیف شناسی، موضوع شناسی، حکم شناسی، عمل به تکلیف و انگیزه الهی بحث میکند. در نظریه تکلیف حضرت امام (ره) به آخرت نگری، احساس مسولیت، عدم شرط غلبه بر خصم، امدادهای غیبی، قاطعیت، الطاف الهی، تکلیف و در ادامه به قدرت و نظریه تکلیف می پردازد. فصل دوم از بخش آخر نویسنده به تشریح ارکان تصمیم گیری سیاسی و تئوری (راهها) اشاره دارد. که راجع به اطلاعات و تکلیف در سه بخش اطلاعات تعریف شده، اطلاعات حکم شناسی، اطلاعات موضوع شناسی بحث میکند. تحلیل و ارزیابی، یکی از رکن های تصمیم گیری است که در آنجا به جمع آوری اطلاعات و تفکر در معلومات برای نیل به حل مجهولات می باشد. ولکن دیگر تصمیم گیری آینده نگری است. تصویر سازی آینده چه در شکل اهداف چه در شکل پیش بینی آینده روشن می شود. عنصر دیگر در تصمیم گیری سیاسی، بر اساس تئوری راهها، مسئله همراهان، حامیان، مردم است خدا حاضری از دیگر مباحث تصمیم گیری مکتبی است و خدا حاضری به طور کلی تصمیم گیری یک انسان معتقد در ابعاد بینش ها، گرایش ها و کنش ها تحت الشعاع قرار می دهد. بند چهارم، در تصمیم گیری به دشمن شناسی و ضد همراهان پرداخته است. در نهایت به نتیجه گیری می پردازد.

از دیدگاه روش شناسی هرمنوتیکی، استعاره، با داشتن ویژگی های منحصر به فرد، ابزاری کارآمد در فهم پدیده های پیچیده علوم گوناگون تلقی می شود. در قلمرو علم مدیریت نیز برخی نظریه پردازان سازمان تلاش کرده اند تا با بهره گیری از استعاره های متعدد سازمان را فهمیده و تبیین کنند. این مقاله با فرارفتن از مقولات مدیریتی رایج، از استعاره ای ریشه ای بحث می کند که از منظری هستی شناسانه به طرح پرسش از هستی و حقیقت سازمان می پردازد. در حقیقت برخلاف بسیاری از استعاره های دیگر سازمان، استعاره راه ملهم از معرفت شناسی صدرائی و در پرتو کلام خداوند در قرآن، استعاره ای جوهری در تبیین بسیاری از آموزه های فلسفه و عرفان اسلامی تلقی گردیده و از اعتبار بالایی در تقریرات هستی شناسانه پدیده های اجتماعی برخوردار است.در این پژوهش ضمن تحلیل محتوای کیفی، از روش نظرسنجی از خبرگان نیز بهره برداری شده تا دیدگاه پژوهشگران در معرض نقد صاحب نظران قرار گیرد.