جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اختلاف در استنادهای تفسیری کم و بیش در تفسیر همه­ی آیات و سور اثر گذاشته و روش­های تفسیری گوناگونی را شکل می­دهد. سید عبدالاعلی سبزواری در تفسیر مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن از منابع و مستندات گوناگونی بهره برده، اما یکی از مهم­ترین این مستندات قرآن کریم است؛ مفسر در وهله­ی اول با بهره­گیری از آیات قرآن کریم به تبیین معانی و مقاصد واژگان و عبارات قرآن پرداخته است و همگام با استفاده از آیات قرآن از روایات معصومان (ع) نیز گاه برای بیان مفاد آیات و گاه برای بیان تأویل آیات بهره­ی فراوانی برده و به تفسیر صحابه و تابعان نیز بی­توجه نبوده ؛ البته در همه­جا اقوال آن­ها را نپذیرفته بلکه گاهی به نقد و رد آن­ها می­پردازد. مفسر در کنار سایر مستندات تفسیری خود در تبیین معانی واژگان قرآن، از ادبیات عرب در نظم و نثر بهره برده و کم و بیش به اقوال لغت­شناسان استشهاد نموده است. و در نهایت همواره با بهره­گیری از عقل و اجتهاد، چه در تحلیل آیات و روایات و چه در کشف استلزامات و دلالت­های نهفته در آیات، به تفسیر آیات قرآن پرداخته است.با توجه به استنادهای سبزواری در این تفسیر می­توان روش تفسیری وی را جامع تفسیر عقلی و نقلی دانست.

ورود مجاز در روایات از دیدگاه اغلب علمای اسلامی امری مقبول است؛ چنان­که آنان، گاه به صورت مستقل و گاه به صورت ضمنی آن را تایید کرده‌اند. در عین حال، برخی با پذیرش وقوع مجاز در روایات، عملاً به برداشت­های افراطی از بیان­های مجازی روایات دست زده­اند. در مقابل، گروهی دیگر، ورود هر نوع مجاز در گزاره­های دینی را انکار و آن را مرادف کذب دانسته‌اند. از این رو، نقد و بررسی این دیدگاه­ها و مبانی کلامی که طیفی از نفی مطلق تا پذیرش بی­قاعده را شکل می­دهد، در شناخت رویکرد صحیح در حوزه معناشناسی و به تبع آن، ترجمه صحیح روایات، امری ضروری است. هر کدام از این دیدگاه­ها، بر مبانی‌ای مبتنی است که صاحبان آن‌ها نسبت به ماهیت معنا پذیرفته­اند؛ در این میان، رویکرد تأویل­گرایی خردورزانه- که اغلب قائلان آن به عقل‌گرایی و برداشت­های قاعده­مند و منطقی از بیان­های مجازی متّصف­اند- دیدگاهی مقبول و معقول در این حوزه به شمار می‌آید که اتخاذ آن به فهم و ترجمه صحیح روایات منجر می­گردد. چنانکه، دسته­ای پرشمار از دانشمندان فریقین، مانند بخاری، مسلم، شیخ صدوق، سیدرضی، فیض کاشانی، مجلسی و قرضاوی، در آثار حدیثی خود بر همین مبنا، به استنباط و فهم معانی روایات پرداخته­اند.

در این پایان نامه آیات و روایاتی که حاوی واژه«قلب» است، گردآوری و تحت عناوین بیماریهای قلب، سلامت قلب و نشانه های آن بررسی شده اند.

فرزند و جایگاه او از موضوعات کاربردی بوده که در دین و آموزه‌های آن بسیار مورد تاکید قرار گرفته است در آیات قرآن از فرزند به عنوان نور چشمی و یکی از نعمت‌های دنیا و مایه آزمایش یاد شده است. همچنین در روایات اهل بیت (ع) از وظایف متقابل فرزندان و والدین سخنان بسیاری رسیده است. این تحقیق شامل شش فصل است که در مورد مباحث پیرامون فرزند از نگاه امام صادق(ع) بررسی شده است. در ابتدا پس از مبحث کلیات، راجع به جایگاه فرزند، شأن و منزلت او، تأثیر او در سرنوشت دنیوی و اخروی والدین، محبت و نیکی والدین به او، قدر و منزلت او بحث می شود. صادق آل محمد (ع) در رابطه با مراحل نطفه تا شیردهی فرزند که شامل انتخاب همسر، آداب فرزند آوری، مراقبت‌های زمان بارداری، تولد فرزند و آداب پس از تولد، شیردهی و انتخاب دایه برای او می باشد، احادیثی ایراد فرموده‌اند که بررسی می‌شود. در ادامه پژوهش، رفتار عادلانه با فرزندان، شیوه‌های رفتار با فرزند که شامل نیکی، شاد ساختن، محبت کردن، احترام و دوست داشتن ایشان وهمچنین سایر وظایف والدین بحث می‌گردد. راجع به تعلیم و تربیت فرزند اعم از اهمیت تعلیم و تربیت، مراحل سه گانه آن، ابعاد تعلیم و تربیت (اخلاقی، دینی، جسمانی و جنسی) در ادامه بحث بررسی خواهد شد.پیشوای ششم در رابطه با احکام فقهی حقوقی فرزند، که شامل حقوق کودک، سهم کودک از جنگ، ارث کودک، ولایت دیگران به کودک، دیه آسیب رسانی به کودک، حد کودکی که مرتکب جرمی شود، احادیثی ایراد نموده‌اند که بررسی می‌شود.از احادیث بر می‌آید که داشتن فرزند موهبت و نعمت الهی است که خداوند آن را در اختیار برخی قرار می‌دهد. چه نیکوست که والدین در تربیت و پرورش فرزند خود از کلام سنجیده و رفتار شایسته استفاده کنند و به تمام اهداف تربیتی او توجه نمایند تا ایشان را با صفات پسندیده و صالح بپرورانند؛ چرا که فرزند صالح گل خوشبویی از گل‌های بهشت است که می‌تواند در سرنوشت جامعه و خانواده خود، تأثیر بسزایی ایفا کند.

امروزه ضرورت مهارت‏های زندگی بر کسی پوشیده نیست و ضرورت و اهمیت آن برای همه‏ی جوامع آشکار شده است و هر کشوری کوشیده است با توجه به موقعیت فرهنگی و اجتماعی خود دسته‏ای از مهارت‏ها را به عنوان مهارت‏های زندگی بپذیرد. با توجه به مبانی نظری و پیشینه تحقیق می‏توان دریافت که گستره‏ی مهارت‏های زندگی بسیار متنوع بوده و طیف وسیع و گوناگونی را در بر می‏گیرند. با توجه به اینکه فهرست ارائه شده توسط اندیشمندان و سازمان‏های مختلف بیانگر تمامی مولفه‏های مهارت‏های زندگی نبوده و این مهارت‏ها با توجه به کشورها و فرهنگ‏ها و رسوم و آداب و عقاید، متفاوت و در بعضی جاها حتی ممکن است متضاد باشند، در این تحقیق تلاش شده تا مهارت‏های زندگی از اقیانوس بیکران آموزه‏های انسان شناختی حضرت زهرا(س) که مبتنی بر فرهنگ و جامعه ایرانی و اسلامی و تا حدود زیادی متفاوت با تقسیم بندی مهارت‏های زندگی در جوامع غربی است، استخراج گردد. در این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی احادیث و روایات حضرت زهرا(س) پیرامون مهارت‏های زندگی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و مهارت‏های زندگی در ارتباط انسان با انسان‏های دیگر وانسان با خالق در ابعاد سه گانه شناختی، عاطفی و رفتاری دسته ‏بندی شده است.

یکی از بحث های دیرینه در عقاید اسلامی، بحث و گفتگو در مورد ضرورت یا عدم ضرورت عصمت در امام است. در مذهب شیعه بر ضرورت وجود عصمت در امام اتفاق نظر می باشد؛ چرا که مقام امامت، پایه و اساس اسلام را تشکیل می دهد؛ و از جمله دلایلی که برای اثبات اعتقاد خود می آورند؛ آیات، و روایاتی است که از پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) رسیده؛ از جمله آن آیات، آیه 33 سوره احزاب می باشد، در این نوشتار روایات عصمت، که در کتب معتبر حدیثی شیعه، هم چون «الکافی، معانی الأخبار، الخصال، کفایه الأثر» وجود دارند، مورد بررسی سندی متنی قرار گرفته، و مشخص شده که، مهم ترین مستند عصمت امامان (ع)، وجود نصوص قرآنی و روایاتی است که در میان امامیه بر آنها اتفاق نظر وجود دارد. و از آنجا که هدف اصلی، بررسی روایاتی است که لفظ «عصمت» در آنها به کار رفته، در حالت کلی می توان گفت که؛وضعیت راویان، بر مبنای آراء رجالیون شیعه، بررسی و معلوم شد که در بیشتر سلسله سند روایات عصمت، افراد موثق قرار گرفته اند، و البته اندکی از آنان نیز بر طبق گفته های رجالیان موثق نیستند، ولی درصدی از این راویان مجهول، افرادی هستند که در سلسله سند روایات «کامل الزیارات» قرار گرفته اند، و از آنجا که ابن قولویه، در مقدمه این کتاب، همه راویان این کتاب را ثقه، معرفی کرده است، می توان برای این افراد، درجه ای از وثاقت قائل شد. در بین این روایات، اکثر روایات از نوع احادیث معنعن هستند، که شامل احادیث موثق، صحیح و حسن می باشند. اما افرادی با توجه به مبانی فکری و عقیدتی خویش، عصمت را در غیر پیامبر اکرم «ص» نمی پذیرند، و از دلایلی که بر عدم عصمت ائمه معصومین (ع ) می آورند، روایاتی است که از معصومین رسیده است که از جمله آن روایات است: استغفار و توبه معصومین؛ درباره احادیثی که دال بر عدم عصمت معصومین (ع) می باشد باید گفت؛ اولا: این گونه احادیث، از نظر سندی ضعیف هستند ثانیا: این گونه احادیث بیشتر جنبه تعلیمی و تربیتی و ترک اولی دارد، و هم چنین با توجه به احادیثی که افرادی، امامان (ع) را تنها به عنوان «ائمه ابرار» معرفی کرده اند، باید گفت که؛ استدلال این افراد تنها ناظر به روایاتی است که ائمه (ع) در این گونه روایات تنها به ابرار بودن خود اشاره کرده اند و این دلیل بر عدم عصمت آنان نمی باشد؛ چون در احادیث فراوان دیگر امامان (ع) خود را معصوم معرفی کرده اند.

چکیده حدیث، به عنوان دومین منبع تشریع پس از قرآن کریم ، از جایگاه و اعتبار ویژه‌‌ای در دین اسلام برخوردار است. آنچه در قرار گرفتن حدیث در این جایگاه و اعتباربخشی به آن، نقش اساسی ایفا می‌‌کند، فهم درست حدیث است؛ چرا که فهم نادرست از حدیث، نه تنها جایگاه آن را زیر سوال می‌‌برد، بلکه چهره ی دین را مشوّش ساخته و از اعتبار آن می‌‌کاهد. علوم مختلفی در فهم حدیث دخیل‌‌اند که هرکدام دارای روش‌ها و اصولی خاص هستند. یکی از اصولی که به فهم درست حدیث کمک شایانی می‌‌کند، فضای صدور حدیث است. احادیث در فضاهای متفاوت و گوناگونی از قبیل فضاهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ... از جانب معصومین (علیهم السلام) صادر شده است. در این پایان نامه سعی بر آن است که به بررسی فضای صدور احادیث امامین عسکریین علیهماالسلام پرداخته شود، تا موجب نزدیک شدن به فهم دقیق‌تر و کامل‌تر مراد این دو امام همام علیهما السلام ‌گردد. بدین منظور، پس از مطالعه و بررسی منابع مختلف و فراوان، اعم از کتب روایی متقدّم، شروح، کتب مربوط به علوم الحدیث، کتب تاریخی، زندگی نامه امامین عسکریین علیهماالسلام، مسانید، کتب رجال و ... اطلاعات لازم جمع آوری و تدوین گشته است . نتیجه این که روایات در فضاهایی همانند خفقان سیاسی ناشی از حضور حاکمان ستمگر عباسی و تصمیم های ظالمانه شان بر طبق آراء و عقاید و امیال شخصی و در نتیجه کنترل و تحت تعقیب قراردادن شیعیان و تهدید، تبعید و حبس امامین عسکریین علیهماالسلام صدور یافته و نیز در فضای فرهنگی ناشی از حضور فرق و مذاهبی از قبیل غلات، صوفیه، واقفیه، جبریه، قدریه، مجسّمه، ثنویه و جریان های فکری مانند فتنه خلق قرآن صادر شده است . فضای صدور سایر روایات به ویژگی های شخصی امامین از قبیل علم غیب، معجزه و اخلاق بی نظیر ایشان برمی گردد و یا اینکه در پی سوال راوی در زمینه هایی همچون علّت حکم، فقه، علوم حدیث و تفسیر آیات قرآن بیان شده است. امامین عسکریین علیهماالسلام با توجّه به حضور این فرق، مذاهب و جریانات فکری و گاه در پی سوالات و نامه های شیعیان و اطرافیان در همین فضا و جوّ رایج به بیان حقیقت و رفع مشکلات می پرداختند و در مواردی همانند فتنه خلق، امام هادی (علیه السلام) سکوت و تقیه را ترجیح دادند، ولی در دوران امام عسکری (علیه السلام) این معضل برطرف شده بود و جان کسی در خطر نبود، به همین سبب امام عسکری (علیه السلام) به صراحت می فرمودند که خدا خالق است و همه چیز غیر از او، مخلوق می باشد. همچنین، این دو امام همام برای آماده سازی مردم جهت دوران غیبت، سازمان وکالتی دقیق و حساب شده را تنظیم کرده بودند و مردم را به وکلایشان در شهرهای مختلف ارجاع می دادند، تا ایشان را آرام آرام برای دوران غیبت امام و عدم دسترسی مستقیم به ایشان آماده سازند. واژگان کلیدیفضای صدور ـ امام هادی علیه السلام ـ امام عسکری علیه السلام ـ روایات ـ امامین عسکریین (علیهماالسلام)

دین مبین اسلام همواره به عنوان تفکر زنده و پویا شناخته شده و به علت دارا بودن پایه‌های استوار و منطق متقنش، از مصاف و تعامل با افکار و عقاید متفاوت و یا حتی متضاد، ابایی ندارد. مناظره و احتجاج یکی از بهترین راههای تعامل بین ادیان و مکاتب است که اگر درست و اصولی انجام گیرد، می‌توان امیدوار بود که از رهگذر آن، به سرمنزل هدایت و سعادت رهنمون شد. معصومان(ع) به علت عصمت ذاتی‌ از هرگونه خطا و اشتباه مبری بوده و مناظرات ایشان نیز به عنوان بهترین نمونه در این زمینه مطرح است. از آنجا که درونمایه شبهات در طول تاریخ ثابت و حداقل دارای کمترین تغییر است، بررسی شبهات و سئوالات از صدر اسلام و مناظرات معصومان(ع) در این زمینه، از نظر قالب و محتوا بسیار کارگشا و مفید می‌باشد. در این پایان‌نامه سعی شده است، به روش توصیفی-تحلیلی، آداب مناظره از برخورد و نحوه‌ی رفتار اولیای دین(ع) با مخاطبان و از قواعد مناظره، به بررسی عدم مغالطه در مناظره پرداخته شده است. مناظره علاوه براینکه باید دارای محتوای عقلانی و منطقی باشد، باید در قالب زیبا و مناسب نیز ارائه گردد. رعایت اخلاق و سلوک معصومان(ع) باعث نرمی قلوب و افزایش تدثیرگذاری بر مخاطب می‌گردد و از عداوت و لجاجت وی می‌کاهد. همچنین نباید در مناظره مغالطه و سفسطه وجود داشته باشد و استفاده از این دو در اثبات حق و حقیقت نیز مورد تأیید معصومان(ع) نبوده است. ایشان(ع) در مواجهه با مغالطه، ابتدا وقوع آن را هشدار داده و با استفاده از روش‌های متفاوت به تبیین مسئله و هدایت مخاطب می‌پرداختند.

یکی از لوازم و ضروریات اصلی زندگی اجتماعی، وجود وحدت، همدلی و همزبانی افراد یک جامعه و یک امت است تا بدین‌وسیله حقوق مردم آن جامعه از تجاوز و تعدی دیگران مصون باشد، به همین دلیل است که در دین اسلام و آثار و روایات اسلامی، نسبت به وحدت، همدلی و همزبانی، تأکید و سفارش زیادی شده است. این پژوهش با روش توصیفی _ تحلیلی و با بهره جویی از منابع کتابخانه ای- اسنادی به بررسی ارتباط، عوامل، موانع و پیامدهای وحدت، همدلی و همزبانی در قرآن و روایات پرداخته است. براساس نتایج بدست آمده، همزبانی، برخاسته از همدلی است. زمانی همدلی، پدیدار می‌شودکه عقیده و هدف یکی باشد. هرچندکه همدلی از همزبانی بهتر است؛ ولی اگر همدلی با همزبانی همراه شود، موفقیت‌های برتر نصیب همدلان همزبان خواهد شد. کسانی‌که همدل هستند، در نهایت، به زبان مشترک دست خواهند یافت؛ ولی کسانی‌که همزبان هستند، کمتر اتفاق می‌افتدکه به همدلی دست یابند. برخی‌از عوامل ایجاد وحدت، همدلی و همزبانی عبارتنداز: عقیده واحد، روش واحد، هدف واحد، تفاهم بیانی‌ و زبانی، کلام نیکو، تعاون و همکاری، صلح و همزیستی مسالمت‌‌آمیز، تحمل در برابر عقاید یکدیگر، حفظ حرمت یکدیگر، محبت و رأفت، خوش‌ رویی، فداکاری و ایثار. برخی ‌از موانع وحدت، همدلی و همزبانی عبارتنداز: ایمان نداشتن به خدا و رسول (ص)، نبود بصیرت، حرص و دنیاپرستی، تکبر و غرور، خشم و غضب، اذیت وآزار، فاش کردن عیب‌‌ها، سلطه دشمنان ‌و اختلافات مسلمانان. پیامدهای وحدت،همدلی و همزبانی عبارتنداز: رفع تفرقه ‌و اختلاف، عزت‌‌ جامعه، ایجاد جامعه دور از نِژادپرستی و قومیت‌گرایی، اقتدارجامعه، پیشرفت جامعه، امنیت جامعه و جلب رحمت الهی