جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نکته اصلی در خصوص«نگرش علمی» به نظر می‌آید این باشد که این نگرش متعلق به ذات علم است،و علم دربادی نظر به امور واقع علاقه‌مند است،که خبر ما از امر واقع نه تنها محدود است بلکه به نظر می‌آید که پاسخهای مهمترین پرسشهای مربوط به امر واقع در خصوص وضع انسان و نیز وجود هستی[theexistenceofbeing] به طور عام در ورای دانش به امر واقع و تجربه قرار دارد. می‌باید اذعان کنم این تصور که آدم می‌تواند یا می‌باید دین را همچون نهادی سازمان دهد تنها به این دلیل که دوست دارد فرهنگ داشته باشد همواره به نظرم بیشتر خنده‌آور بوده است. به‌علاوه،به نظر می‌آید که همه چنین کوششهایی محکوم به شکست خواهد بود،به ویژه در نبرد علیه تمام‌خواهی؛تاریخ اخیر نشان داده است که دین سازمان‌ یافته در هنگامی‌ که با صورتهای تازه تمام‌خواهی حکومت مواجه می‌شود تا چه اندازه ضعیف و ناتوان است-و این امر با وجود حسن نیت و قهرمانی مکرر بخشهایی بزرگ از روحانیان تقریبا همه فرقه‌هاست.

امام خمینی با پیام و سخنرانی در ایام حج سعی کرد روح بیداری اسلامی را در مبارزه با استعمار و استکبار مطرح و مسلمانان را به کارکردهای سیاسی و اجتماعی مغفول حج در عزت بخشی و نهضت اسلامی متوجه کنند. از نظر امام خمینی، حج فضایی برای آگاهی و روشنگری نسبت به اسلام و مسائل جهان اسلام است و برائت از مشرکین در راستای هویت بخشی و انسجام بخشی جهان اسلام در مقابل کفر و استعمار به عنوان دشمن مشترک مسلمانان است. افزون بر این، حج با تقویت هویت تمدنی و رنگ باختن ملیت ها هم بستگی مسلمانان را در سطح جهان اسلام ارتقا می دهد. امام خمینی از مناسک اخلاقی و عرفانی حج، تفسیری کاملا سیاسی و انقلابی ارائه می کنند. افزون بر این، حج زمینه بسیار مناسبی برای صدور بیداری اسلامی است و ایمان و اخلاقی که در پرتو مناسک حج ایجاد می شود، عرفانی را تداعی می کند که حماسه ای جاودان بیافریند.

بازسازی و احیای تفکر دینی یکی از مقوله‌هایی است که از گذشته‌های دور مورد توجه احیاگران دینی بوده و هست. احیاگری دینی امری به واقع شریف و ضروری است. چرا که در پی صیانت از دین و دینداری در جوامع دینی بوده‌است. احیاگران در پی رفع چالش‌ها و موانعی هستند که رشد و بالندگی دین را به مخاطره می‌اندازند. آنها حفظ و بازسازی تفکر دینی را در مقاطعی که دچار آسیب‌ها و تحریف‌هایی شده است، بر عهده دارند. احیاگری دینی یعنی زدودن خرافه و بدعت و تحریف از چهره‌ی دین و عنایت به زوایای مغفول و متروک ماند? معارف دینی و تصفیه‌ی زواید از چهره‌ی دین. احیاگری نیازمند آسیب شناسی و سپس آسیب درمانی است. از این رو احیاگری امری سخت، اما لازم و ضروری است. با نگاهی به گذشته و آنچه رخ داده‌است در می‌یابیم که تاریخ معرف شخصیت‌های بزرگی است که در برهه‌های مختلف به احیاگری پرداخته‌اند و تفکر دینی را از رخوت و سستی درآورده-اند و به آن حیاتی دوباره بخشیده‌اند. اقبال لاهوری و مطهری از احیاگران مسلمانی به شمار می‌روند که سعی آنان معطوف به رفع ابهام و تصحیح برداشت‌های ناصواب و زدودن غبار انحراف از ساحت دین و نیز تقویت مبانی اعتقادی اسلامی وتوانا ساختن دین اسلام در برابر موضوعات و اندیشه‌های جدید بوده‌است. توجه به نقش اجتهاد و تأکید بر پویایی آن، بازگشت به قرآن و استفاده از تعالیم روح بخش آن در زندگی و آسیب‌ شناسی مفاهیم دینی مهم‌ترین ابعاد احیاگری اقبال و مطهری را تشکیل می‌دهد.

کتاب «الاسلام و العلمانیة وجها لوجه» نوشته یوسف قرضاوی، درباره علمانیت یا سکولاریسم است که خواهان کنار گذاشتن دین از واقعیت های زندگی اجتماعی است. در واقع نشو و نمای علمانیت در ممالک غیر اسلامی و در شرایطی ویژه و میان ملت های غیر مسلمان صورت گرفته است. به عقیده قرضاوی غرب برای رویارويی با سلطه کلیسا و پدران روحانی بود که پرچم سکولاریسم را بدست گرفت. سلطه ای که از رکود و جمود در برابر اندیشه های نو گرا حمایت کرد و با نادانی و جهالت بر علیه دانايی و دانش دست به یکی نمود و برای سرکوبی مردم با پادشاهان همکاری کرد و بر علیه مستمندان و زحمتکشان با ثروتمندان و زمینداران دست دوستی داد. اما مسلمانان پدیده ای همچون پاپ و پدران روحانی و رجال دین که هر چه را که بخواهند با استدلال به حق الهی روا و هر چه را که نپسندند با همان دلیل ناروا نمایند ندارند. قرضاوی در این کتاب همچنین گفته است: پدیده سکولاریسم غرب برای اندیشه فلسفی خود از همان عصر ارسطو دارای توجیهات و بهانه هايی بوده است. فهرست مطالب کتاب به این قرار است: تحدید الهوپات، تحدید المفاهیم (که در آن به بیان مفاهیمی چون اسلام، اساس اسلام، علمانیه، علمانیه بین غرب و شرق، ظهور علمانیه در غرب، علمانیه در اسلام، ... پرداخته است.)، تحدید المعاییر (شامل علمانیه ضد دین، ضد الدستور، ضد اراده الشعب، ضد مصلحة الامة، مبدا مستورد)، تحریر موضوع النزاع (شامل علمانیه و اسلام، علمانیه و دین، علمانیه و عبادت، علمانیه و اخلاق)، العلمانیة و الدعوة الی تطبیق الشریعة، الشریعة و تجارب البشر، دفع شبهات و رد مفتریات، قیام الصحوة الاسلامیة بین الحقائق و الاوهام، موقف الاستعمار و الصهیونیة من الصحوة الاسلامیة.