آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشتار، روایات «توبه و استغفار»، که در کُتُب معتبر حدیث همچون الکافی، أمالی و... وجود دارند، مورد بررسی سندی متنی قرار گرفته است و مشخّص شده که مهم ترین مستند شبهات افراد، در رابطه با عدم عصمت امامان (ع)، روایاتی است که در آنها امامان (ع) به گناهان خود اعتراف کرده اند و خواستار طلب عفو از خدا شده اند. با بررسی های سندی و متنی مشخّص شده اکثر این روایات از نظر سندی ضعیف می باشند و از نظر متن، 1) مضمون این احادیث، بیشتر در مورد توجّه داشتن به خداست که دیگران را به چگونگی این توجّه فرا می خوانند. 2) تعبیراتی همچون عصیان، توبه و استغفار را که به عنوان دلیل بر عدم عصمت می آورند، همه جا ملازم با عدم عصمت نیست، بلکه این الفاظ استعمال و اطلاق های متعدّدی دارند. 3) استغفار امامان (ع) نوعی استغفار دفعی که مانع عروض غفلت و گناه است می باشد. 4) اینکه توبه و استغفار، از نگاه قرآن، یکی از عبادات بزرگ محسوب می شود که از جملة آنها می توان به این موارد اشاره کرد؛ فراخوان همة مؤمنان به سوی استغفار است و نیز خداوند دوستدار توبه کنندگان است.

در این نوشتار، روایات عصمت که در کُتُب معتبر حدیثی شیعه، همچون «الکافی، معانی الأخبار، الخصال و کفایةالأثر» وجود دارند، مورد بررسی سندی متنی قرار گرفته است و مشخّص شده که مهم ترین مستند عصمت امامان (ع)، وجود نصوص قرآنی و روایاتی است که در میان امامیّه بر آنها اتّفاق نظر وجود دارد. هدف اصلی مقالة حاضر بررسی روایاتی است که لفظ «عصمت» در آنها به کار رفته است و با بررسی انجام گرفته، این روایات حدوداً 47 حدیث می باشد که با حذف احادیث تکراری، نزدیک به 15 حدیث می باشد. در حالت کلّی می توان گفت وضعیّت راویان بر مبنای آراء رجالیّون شیعه بررسی گردید و معلوم شد که در بیشتر سلسله سند روایات عصمت، افراد موثّق قرار گرفته اند. البتّه اندکی از آنان نیز بر طبق گفته های رجالیّون موثّق نیستند، ولی درصدی از این راویان مجهول، افرادی هستند که در سلسله سند روایات «کامل الزّیارات» قرار گرفته اند و از آنجا که ابن قولویه، در مقدّمة این کتاب، همة راویان این کتاب را ثقه معرّفی کرده، می توان برای این افراد درجه ای از وثاقت قائل شد. در بین این روایات، اکثر آنها از نوع احادیث مُعَنعَن هستند که شامل احادیث صحیح، حَسَن و موثّق می باشند. بررسی محتوایی این روایات بیانگر آن است که محور غالب این احادیث، فضایل و صفاتی است که یک فرد معصوم ضرورت دارد که داشته باشد؛ از جملة این صفات: معصوم بودن از گناهان، امین خدا بودن، مطهّر از ذنوب و عیوب و ... و با بررسی های انجام شده ثابت شده که این صفات مختصّ امامان معصوم (اهل بیت) پیامبر (ص) هستند که از سوی خداوند معصوم می باشند.

یکی از شیوه‏های بیانی قرآن‏ کریم، برای تبیین حقایق و معارفش، استفاده از اسلوب قصه است. قصص قرآن، به عنوان یکی از مولفه‏های کتاب وحی، از نظر محتوا و هدف، شامل هم? حکمتهای نزول وتوأم با هدفمندی و همسو با غرضی است که آن را دنبال می‌کند و حاوی پیامهای مهم اعتقادی، تربیتی و سنتهای تاریخی و اجتماعی و...است و داستان حضرت موسی(ع) نیز به دلیل تکرارهای مکرر، مملو از این نکات است.عده‏ای معتقدند، قصه‏های قرآنی سمبلیک و پرداخته شده است و پایبند بودن به واقعیت، در آنها مد نظر نیست و از این رو سعی دارند، حجیت بخش اعظمی از آیات الهی را زیر سوال ببرند؛ بنابراین، پس از بیان معانی قصه و ویژگیهای منحصر به فرد قصص قرآنی، به تفصیل در مورد حقیقی یا سمبلیک بودن داستانهای قرآن، سخن رانده شده ونتیجه‏ای که بدست آمده، گویای این مطلب است که سمبولیک کردن داستان، به معنی غیر واقعی بودن آن نیست؛ بلکه سمبلیک بودن با واقعی بودن قصه قابل جمع است.در پایان‏نامه‏ی حاضر، مواردی از مسائل اعتقادی، مورد تحلیل قرار گرفته است؛ از جمله: عصمت حضرت موسی(ع) و آیات منافی عصمت آن حضرت، مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به مراتب هدایت، که منجر به عصمت می‌شود، مصونیت حضرت موسی(ع) از گناه، به اثبات رسیده، وعلاوه برآن، در آیات مربوط به دوران بعثت آن حضرت، ثابت شده که همه چیز مشمول تقدیر الهی است؛ اما نه به مفهومی که اختیار را از انسان سلب کند.فریب و شعبده بودن سحر و عدم نقش آفرینی آن به معنای تأثیرگذاری درامور جاری طبیعت، موضوع دیگری است که به آن پرداخته شده است. و نیز، غوامض موجود در برخی از آیات اعتقادی این داستان، مورد واکاوی قرار گرفته و نتیجه‏ی مطلوب به دست آمده است.همچنین، پس از روشن شدن عدم امکان رویت خداوند با چشم مادی، به موضوع شفاعت خواهی حضرت موسی(ع) در حق نمایندگان بنی اسرائیل اشاره شده و این امر، مویدی برای عقیده اصیل اسلامی شفاعت شناخته شده است. و نیز، قرار گرفتن کوه، بالای سر بنی اسرائیل،یکی دیگر از موضوعات مهمی است، که با بهره گیری از منابع معتبر حدیثی و تفسیری، معجزه بودن آن به اثبات رسیده است. علاوه بر این موارد، مسائل دیگری نیز، مورد بررسی قرار گرفته، که گاه با به دست آوردن کلید حقیقت، شبهه‏ی مورد بحث، رفع گردیده است.

اولین و بنیادی‌ترین لازمه‌ی مشارکت اجتماعی زنان در اقتصاد شکل‌گیری نظام اقتصادی است که در نتیجه‌ی شکل‌گیری حکومت اسلامی سامان می‌یابد. نظام اقتصادی به معنای انگیزه‌های مسلط بر فعالیت اقتصادی، نظام مالکیت‌ها، مقررات کار، نقش دولت که محدوده‌ی فعالیت اقتصادی و روابط میان اشخاص اقتصادی را تعیین می‌کند و همچنین روش‌های فنی و علمی در وصول به هدف است.نظام اقتصادی اسلام، مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری و روابط اقتصادی در سه حوزه‌ی تولید، توزیع و مصرف است که از کتاب و سنت پیامبر(ص) و ائمه‌ی معصومین(علیهم السلام) و عقل، استنباط می‌شود.اولین و بنیادی‌ترین لازمه‌ی مشارکت اجتماعی زنان در اقتصاد شکل‌گیری نظام اقتصادی است که در نتیجه‌ی شکل‌گیری حکومت اسلامی سامان می‌یابد. نظام اقتصادی به معنای انگیزه‌های مسلط بر فعالیت اقتصادی، نظام مالکیت‌ها، مقررات کار، نقش دولت که محدوده‌ی فعالیت اقتصادی و روابط میان اشخاص اقتصادی را تعیین می‌کند و همچنین روش‌های فنی و علمی در وصول به هدف است.نظام اقتصادی اسلام، مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری و روابط اقتصادی در سه حوزه‌ی تولید، توزیع و مصرف است که از کتاب و سنت پیامبر(ص) و ائمه‌ی معصومین(علیهم السلام) و عقل، استنباط می‌شود.اولین، کوچک‌ترین و در عین حال اثرگذارترین جمعی که زن اعلام حضور می‌کند خانواده است؛ تعریف الگوی مصرف، نظارت بر مصرف اهل خانه، کاهش هزینه‌های اضافی، افزایش بهره‌وری در اقتصاد خانواده و تطبیق درآمد با هزینه، از جمله مهارت‌های اقتصادی لازم برای زنان در جمع خانواده است.انگیزه‌های شخصی و محدودیت‌های اقتصادی در سوق دادن زنان به فعالیت‌های اقتصادی تنها بخشی از مسئله است؛ رسالت اجتماعی زنان در مشارکت‌های اقتصادی که از سوی اسلام تعریف گشته مبتنی بر استعدادها و اولویت‌ها شناسایی می‌شود. بهره‌مندی زنان از ظرافت قلبی در کنار عقل که امتیاز منحصر به فرد زنان در مقابل مردان است، رسالت تربیت سرمایه‌ی انسانی برای اقتصاد را در اولویت فعالیت زنان قرار می‌دهد؛ سرمایه‌ای که در نوع خود قابل تعمیم به سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز می‌باشد؛ تربیت فرزند مولد برای اقتصاد اولی‌تر و نافذ‌تر از حضور مستقیم همراه با محدودیت در اقتصاد خواهد بود. رهبری و مدیریت اقتصاد به مراتب شأن و قداست زن را بیشتر حفظ می‌کند تا حضور فیزیکی و مستقیم در چرخه‌ی اقتصادی.

یکی از مسائلی که جزو اختلافات اعتقادی در بین شیعه و اهل تسنّن است، مسأله‌ی جواز و عدم جواز سهوالنبی است. روایاتی در این زمینه از طریق شیعه و اهل تسنن وارد شده است که همه‌ی علماء اهل تسنن و برخی از علماء شیعه، این دسته از روایات را صحیح دانسته و عصمت مطلقه‌ی نبی اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) را زیر سوال برده‌اند. در این پایان نامه،این روایات در سه حیطه‌ی سهو پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم)در نماز، خواب ماندن ایشان از نماز صبح، راهنمایی خطا در تأبیرالنخل و بررسی اشکالات سندی و محتوایی آن‌ها، مطرح شده و در پایان، انگیزه‌ی جعل این گونه روایات،بیان گردیده است.و اثبات می شود که جاعلان این گونه احادیث، هدفی جز پایین آوردن شخصیت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) و هم سطح قرار دادن ایشان با خلفا، نداشته اند؛ با پایین آوردن شأن پیامبر(ص)و هم سطح کردن ایشان با خلفاء، خطاهای خلفا، عادی تلقی خواهد شد؛ چراکه جایی که پیامبر(ص) خطا کند و سهو نماید، اشتباهات خلفاء توجیه خواهد شد؛ اما ساحت مقدس نبی اعظم (صلی الله علیه و آله وسلّم) برتر و بالاتر از آن است که گرد سهو یا إسهاء بر آن بنشیند.

ساختار جمله، نقش محوری در زیبایی سخن و سخن زیبا دارد، اگر سخنور، با جمله بندی منسجم و هماهنگ و روان و رسا سخن بگوید؛ سخن او ارزش و اعتبار دارد؛ زیرا چگونگی جمله است که مقصود سخنگو را زیبا و روان و یا زشت و ناقص می سازد؛ و یکی از جنبه های زیبایی قرآن به جمله بندی و ساختار جمله مربوط می شود که هم یک امر معنوی و غیر فیزیکی است و هم تمام زیبایی های ظاهر و محتوا در آن جمع شده است(احمدی، 1381ش، 66-61).با توجه به علم، حکمت و هدف داری فعل خداوند، متن قرآن دارای همگرایی موضوعی و محتوایی در جهت هدف هدایتی و تربیتی است و عناصر محتوایی قرآن، همانند اجزای یک ساختمان، به هم پیوسته و ناظر به یکدیگرند؛ بنابراین، گوناگونی مباحث مطرح شده در یک آیه، هرگز نباید ما را برآن دارد که بپنداریم قرآن کریم، مجموعه مطالبی است گسسته و نامربوط، که تصادفاً کنار هم جمع شده اند؛ بلکه باید دانست که هرگاه مطالب، این گونه گوناگون و متفاوت هستند، حتما پای ارتباطی در میان بوده و مناسبتی باعث شده است که چنین حالتی پدید آید؛ و با بررسی، به خوبی می توان یافت که نه تنها هیچ گونه آشفتگی و در هم ریختگی موضوعات و مطالب در سطح سوره ها موجود نیست؛ بلکه نظمی شگرف سرتاسر قرآن را فرا پوشانده است، و همین جاست که کلام امام محمد باقر(ع) شایان توجه است که فرمودند: «وَ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَبْعَدَ مِنْ‏ عُقُولِ‏ الرِّجَالِ‏ مِنْ‏ تَفْسِیرِ الْقُرْآنِ‏- إِنَّ الْآیَهَ یَکُونُ أَوَّلُهَا فِی شَیْ‏ءٍ وَ آخِرُهَا فِی شَیْ‏ءٍ وَ هُوَ کَلَامٌ مُتَّصِلٌ مُتَصَرِّف‏؛ چیزی چون تفسیر از عقلهای مردمان دور نیست؛ زیرا ابتدای آیه ای درباره ی چیزی و وسط آن، درباره ی چیزی دیگر و آخرش درباره ی چیز سومی است، حال آن که کلامی متصل و مربوط است و به وجوه متعدد باز می گردد»(مجلسی،1403ق، 89/95؛ حر عاملی، 1409ق، 27/192)؛ بنابراین با بررسی جملات یک آیه معلوم می شود که این جملات با هم بی ارتباط نیستند.بحث تناسب آیات، محدود به ارتباط بین آیه های گوناگون با هم نمی شود؛ بلکه ارتباط های درون آیه یعنی، رابطه ی فرازها و حتّی کلمات متعدد یک آیه هم به صورت حکیمانه ای کنار هم قرار گرفته اند؛ و یا ذیل هر آیه با حقایق بحث شده در خود آیه مرتبط می باشد و در این زمینه نیز، انواعی از ارتباط بین ذیل آیه و محتوای آیات بیان شده است؛ گاهی ذیل آیه، تعلیل حکم برای صدر آیه و یا جملات قبل خود می باشد و یا ضمانت اجرایی حکم، فایده حکم، تفصیل بعد از اجمال و پاسخی به سوال در تقدیرمی باشد؛ که ذیل آیه را به صدر و محتوای درونی آیه مرتبط می سازد.بنابراین، در این نگارش اکثر تفاسیر شیعه و سنی و تعدادی از کتب علوم قرآنی، که به نحوی به این موضوع مرتبط می باشند؛ بررسی شده است. در بعضی از موارد، که هیچ گونه منبعی در این زمینه یافت نمی شد، با مراجعه مستقیم، آیات قرآن را بررسی نمودیم وآن ها را با عناوینی مانند: «به نظر می رسد» یا «می تواند» بیان کردیم.

اززمانی که آدم آفریده شد، ابلیس بنای دشمنی با او و فرزندانش را گذاشت و قسم یاد کرد که آن‌ها را گمراه خواهد نمود ، جنگ نرم آغاز گردید . فریب آدم و حوّا با سخنان زیبا و وعده‌ی حیات ابدی به واسطه‌ی خوردن از شجره‌ی ممنوعه ، اوّلین جلوه‌ی جنگ نرم شیاطین بوده است .شیاطین جنّ و انس همواره برای نابودی حقّ کوشیده‌اند . شکنجه‌های جسمی و زندان و قتل ، جزء برنامه‌ی ثابت و همیشگی دشمن بوده است . در عین حال از تأثیر گذاری بر افکار و اندیشه‌ی طرفداران حقّ غافل نبودند. به مرور زمان دشمنان دریافتند که می‌توان با تلاش و سرمایه‌گذاریروی افکار و احساسات طرفداران حقّ به نتیجه مطلوب‌تری رسید ، ضمن این که هزینه‌های جنگ سخت را هم ندارد . علاوه بر آن ، در این روش ، دشمن اغلب در قالب دوست و خیرخواه ظاهر می‌شود و این موضوع به پیشرفت کار اوکمک فراوانی می‌کند .برخی از این روش‌ها به قدری ظریف و زیرکانه است که انسان هرگز فکر نمی‌کند که پشت این کار ، دست دشمن در کار است . استهزا در قالب شوخی و خنده ، تفرقه‌افکنی با نام استقلال‌طلبی و آز‌ادی‌خواهی ، پخش شایعات ، تضعیف رهبری یا ایجاد شبهه‌های دینی با نام روشنفکری ، ترویج بی‌‌بندوباری به اسم آزادی و حقوق زن و ... شگردهایی هستند که دشمن به وسیله‌ی آن‌ها در افکار و احساسات جامعه‌ی اسلامی نفوذ می‌کند . امّا واقعیّت امر این است که دشمنان دین ، نه برای شادی مومنین ، دل می‌سوزانند و نه خواستار آزادی و سرافرازی آن-ها هستند . دلیل روشن این امر، آن است که همین افراد ، نهایت تلاش خود را در میدان‌های جنگ سخت برای کشتن جوانان مومن ، و اسیر و زندانی نمودن آن‌ها بکار برده‌اند ؛ امّا چون نتیجه نگرفتند به این روش‌ها متوسل شدند .در واقع هدف ، از بین بردن دین و اعتقادات و احساسات مذهبی مومنین است و تفاوت تنها در شیوه‌ی نبرد است . همان-هایی که امروز ، با انواع برنامه‌های ماهواره‌ای ادّعای روشنگری ، آزادی‌بخشی و شادکردن دل جوانان را دارند ، همان-هایی هستند که سال‌ها پیش، پدران و برادران همین جوانان را در جبهه‌های جنگ کشتند . دشمن ، همان است و هدف ، همان و تنها شیوه‌ی مبارزه تغییر کرده است .این پژوهش ، نگاهی گذرا دارد به شیوه‌های جنگ نرم که در قرآن و حدیث آمده است. هیچ تر و خشکی نیست مگر اینکه در قرآن کریم آمده است . هیچ دردی نیست مگر اینکه درمان آن را قرآن بیان فرموده است . در این موضوع نیز خداوند متعال ، آنچه باید بیان می‌شد ، به تفصیل ، فرموده است . اکنون وظیفه‌ی ماست تا با تدبّر در آیات الهی ، شیوه‌های مبارزاتی دشمنان را شناسایی و تکلیف خود را از قرآن جویا شویم و چراغ راه زندگی فردی و اجتماعی خود قرار دهیم .

تحقیر با گفتار و عمل، برای استهزاء است و استهزاکننده با انجام کاری که دلالت بر سبکسری دیگری می کند، در طلب تحقیر اوست. شاید مشکل بتوان پذیرفت که «تحقیر و استهزا» به عنوان یک رفتار اجتماعی ارزشی و عمل مثبت، دارای وجه مقبول و مشروعی باشد؛ زیرا از آنجا که تحقیر و استهزا به معنای سبک کردن شخص می باشد و با توجّه به نوع کارکردها و انگیزه هایی که در آن وجود دارد، رفتاری ناپسند و ناهنجار، مخالف حکم عقلایی و کرامت انسانی به دلیل استهزا و تحقیر است، ولی می تواند احکام متضاد و متقابلی داشته باشد. با نگاهی به آموزه های قرآنی، این عمل نه تنها می تواند وجه مثبتی نیز داشته باشد، بلکه در مقام بازدارندگی یا مجازات بعضی افراد باید به کار گرفته شود تا تأثیر مثبتی در جامعه داشته باشد. یکی از عوامل این تأثیر مثبت از نظر قرآن، ترور شخصیّت برخی افراد، از طریق «استهزا و تحقیر» می باشد؛ از جمله هم ردیف قرار دادن با چهارپایان در رابطه با کسانی که ویژگی های زیر را دارند: عدم تعقّل نسبت به آیات الهی، استفاده نکردن از علوم برای رسیدن به خداوند، توجّه نکردن به فقرا، همنشینی با اهل باطل، غافل بودن از آیات انفسی و آفاقی، تکذیب پیامبران و ... استهزای خدا نیز بدون دلیل نیست و می تواند چند مفهوم و هدف داشته باشد که از آن جمله است: مجازات استهزاکنندگان با استهزای آنان، بی ضرر نشان دادن استهزای منافقان، استهزا بر اساس سنّت املا و استدراج، تخطئة استهزاکنندگان، تفاوت نتیجة کردار منافقان با آنچه در دنیا داشتند و... که در این تحقیق، سعی بر آن است تا مشخّص شود، چه کسانی استحقاق این اهانت و استهزای الهی را دارند و مفهوم استهزای الهی چیست و چه تفاوتی با استهزای بشر دارد.

علم تناسب آیات یکی از زمینه های بررسی قرآن کریم است که نقش به سزایی در فهم آن دارد.هر گوینده یا نویسنده ای، شایسته است که در گفتن یا نوشتن مطالب خود، میان اجزای سخن (مقدمه، انتقال از مقدمه به اصل موضوع و پایان)، چنان چینش و ترکیب بندی نماید که بر نیکویی و زیبایی سخنش بیافزاید؛ به گونه ای که کلام، نغز و دلپذیر شود. هم چنین با شیوایی الفاظ، نیکوترین سبک و بهترین معنی، کلام را هم سو و متناسب با مقصود بیاورد. قرآن کریم که چشمه سار شیوایی و بلاغت است و از نزد حکیمِ دانا به پیدا و نهان ظرافت های سخن آمده است، در این زمینه در حد کمال قرار دارد.تناسب در لغت، به پیوند و نزدیکی میان دو یا چند چیز اطلاق می شود و در اصطلاح قرآنی، به معنای هم شکلی و هم بستگی میان اجزای آیه، ارتباط آیات با همدیگر و نیز پیوستگی سوره ها با همدیگر می باشد؛ که در این میان ارتباط میان اجزای آیه (جمله با جمله)، به ویژه ارتباط صدر و ذیل آیات، از ضروریات است.در این پایان نامه، با استفاده از کتب تفسیری شیعه و سنی و با روش کتابخانه ای، به بررسی تناسب درون آیات سوره ی نساء، با تأکید بر بخش پایانی آیات و ارتباط آن با محتوا، به خصوص صدر آیات، پرداخته شد؛ و با بررسی دقیق آیات و تدبر در متن آن ها، به دست آمد که ذیل آیات، در کمال جذابیت و پختگی و در ارتباط تنگاتنگ با محتوای آیه هستند؛ و معمولاً به عنوان تعلیل، ضمانت اجرا و فایده ی محتوای آیه، کارایی دارند؛ بر این اساس، آیات این سوره، به چهار دسته ی «ذیل آیه، تعلیل محتوای آیه»؛ «ذیل آیه، ضمانت اجرای محتوای آیه»؛ «ذیل آیه، تعلیل توأم با ضمانت اجرای محتوای آیه»؛ و «ذیل آیه، فایده ی محتوای آیه» تقسیم بندی شد و به طور مبسوط، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

دررمزورازجاودانگی هر اثری آراءونظرات مختلفی ابراز می شود وهرکسی از ظنّ خود علتی را بیان می کند؛ ولی وقتی به صورت کلی به نوع زندگی وآثارشاعران و نویسندگان بزرگ نگاه شود، آنهایی که آثار جاودان خلق کرده اند، ارتباط واعتقادشان به خدا محرز است وگویی به نوعی شهود دست یافته اند که آنها را درخلق آثارشان رهنمون است؛ لذا هرکسی که خودرادرمعرض فیض الهی قراردهدونورخدایی دردلش بتابدبراساس مراتبی که دراین عرصه حائز می شود،به اندازه ی قرب و منزلتی که می یابد، به همان میزان درتمام شئون زندگی وی اثرلطف الهی ظاهر می شودرفتاروآثارش رنگ خدایی به خود می گیردو بالطبع ماندگار می شود.درمورد علت زیبایی وجذّابیت وماندگاری اشعار استادشهریارنیزپرسش های زیادی مطرح شده است وجوابهای متعددی هم بیان شده است که هریک درنوع خودقابل تأمّل وتدبّراست؛ ولی آنچه به ضرس قاطع می توان در جواب سوال مذکور بیان کرد، این است که همانطوری که درآفرینش آثارماندگاری چون جنگ وصلح وبینوایان ودیوان حافظ نقش دینداری واعتقاد به خداآشکار است، درعلت اقبال عمومی مردم وزیبایی و ماندگاری اشعار استاد نیز نقش این عامل مهّم هویداست ودلیل بارز آن نیزنوع زندگی استادو استفاده هایی پرشمار از آیات واحادیث در اشعاراست واز همه مهمتر،تأثیرکلام خدا درذهن وزبان شهریار است که اشعار او را تا حدّ سهل وممتنع پیش برده است تا جایی که بعضی از اشعار اورا درردیف شاهکارهای شعرفارسی قرارمی دهد؛البته این تأثیر،فرازوفرودهایی داردکه درشعراستادکاملاًمشهوداست ؛ولی آنچه دردیوان چهارجلدی وی محسوس است این مجموعه درکلّ ازیک«آنی»برخوردار است که انسان را به یاد حضرت دوست وکلام همیشه جاویداورهنمون می شود. در این نوشتارپس از بحث های مقدماتی،دردوفصل جداگانه؛ استفاده های استاد شهریارازآیات قرآنی و احادیث معصومین(ع)که به صورت اقتباس وتلمیح و... انجام یافته است، به صورت الفبایی ذکرشده است.