آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

خداوند رزاق نه‌تنها رزق انسان‌ها بلکه تمام موجودات را بر خود فرض کرده است با این تفاوت که وسعت و ضیق رزق انسان‌ها عوامل گوناگونی دارد که بسیاری از این عوامل به عملکرد آنان برمی‌گردد. رزق مادی در قرآن شامل مایحتاج زندگی و رزق معنوی مصادیق متعددی چون عمر با برکت دارد. در قرآن کریم رفتار انسان نسبت به روزی‌ها در استمرار، بسط، قطع و قبض آن‌ها دخالت دارد؛ موضوعی که در عهدین نیز آمده است و از آنجا که جوهر اصلی اسلام، یهودیت و مسیحیت یکی است، آموزه‌های این ادیان که در کتب آسمانی‌شان متبلور شده، شباهت‌هایی دارند. این مقاله به روش تطبیقی- تحلیلی به بررسی عوامل قبض و بسط رزق در قرآن و عهدین می‌پردازد. قرآن و عهدین روزی رسان را خداوند معرفی کرده و از مهم‌ترین عوامل بسط رزق در هر دو، اطاعت از خدا و از مهم‌ترین عوامل قبض آن سرپیچی از فرامین الهی ذکر شده است.

واژه­ی «روح» به دلیل ارتباط با عالم غیب، امر خلقت، نزول و دریافت وحی و حقیقت وجودی انسان، یکی از کلمات مهم در قرآن کریم و روایات اسلامی به شمار می­آید. وسعت کاربرد و چند معنایی کلمه «روح» در زبان­های آفروآسیایی و در کتب عهدین موجب می­گردد که سیر تاریخی تطور معنایی این کلمه بررسی و با کاربرد آن در قرآن کریم مورد مقایسه قرار گیرد. در این پژوهش به روش زبان­شناسی تاریخی ـ تطبیقی به بررسی ریشه این واژه در زبان­های سامی و در متون عهد­ عتیق و جدید پرداخته ­شده، مصادیق و وسعت کاربرد آن­ با ادبیات جاهلی و قرآن­کریم مقایسه شده ­است. نتیجه پژوهش از سامی بودن اصل این واژه حکایت دارد چرا که در سه زبان عبری، سریانی و عربی با ساختاری تقریبا مشابه و معانی یکسان آمده ­است. اصل معنای این کلمه «جریان و وزیدن» است که در آن دو عنصر مهم «عامل حیات بودن» و «نشأت از یک مبدأ» نهفته بوده که با نزول قرآن­ کریم و سپس اتصال صفت «القُدُس» به آن، دامنه­ی معنایی این واژه محدود شده است.

واژۀ «وِلْدان» در قرآن‌کریم شش مرتبه به کار رفته است‌ که دو مرتبه آن مختص به پسران بهشتی است که خدمتگزار بهشتیان‌اند. در این دو آیه «ولدان» به صفت «مخلدون» متصف شده، دلالت بر جاودانگی آنان دارد. مفسران اسلامی در اینکه مراد از «ولدان مخلدون» پسرانی جاودانی در بهشت‌اند که به بهشتیان خدمت می‌کنند، اجماع دارند؛ گرچه در مصادیق آن اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. در سال 2000 میلادی فردی به نام کریستف لوکزنبرگ کتابی با عنوان «قرائت آرامی ـ سریانی قرآن؛ کوششی در رمزگشایی زبان قرآن» منتشر کرد. او در این کتاب ادعا داشت که مسلمانان برداشت نادرستی از «وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ» داشته‌اند. وی معتقد است واژگان قرضی قرآن از زبان‌های دیگر، مخصوصاً زبان آرامی ـ سریانی فراوان است و برای فهم آیاتی که این واژگان در آنها قرار دارد، باید براساس زبان آرامی ـ سریانی خوانش کرد. ایشان برای اثبات ادعای خود، حروف و نقطه‌های بسیاری از واژگان را تغییر داده، معانی جدیدی را خلق کرد،‌ و به‌زعم خویش از آیات قرآن رمزگشایی کرده است‌. او معنای «وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ» را «پسرهای جاودان» ندانسته و براساس خوانش سریانی «انگورهای خُنَک» معنا کرده است‌. در این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و مراجعه به فرهنگ‌های عبری، سریانی و عربی واژگان «وِلْدانٌ» و «مُخَلَّدُونَ» از نظر ساختار و معنا با مطالعه تاریخی تطبیقی بررسی شده است‌. نتایج نشان می‌دهد که مادۀ «ول‌د» در تمام شاخه‌های زبان سامی وجود دارد که از نظر ساختار و معنا شباهت‌های فراوانی دارد که نه‌تنها مؤید ادعای لوکزنبرگ نیست؛ بلکه منطبق بر دیدگاه مفسران اسلامی است.

حضور واژه‌ی «نَفْس» و مشتقاتش در شاخه‌های زبان‌ سامی و کاربرد متعددش در قرآن و عهدین، نشان از قدمت و اهمیت آن دارد که پژوهش دربارۀ آن بایسته است. ساختار واژه در شاخه‌های شمال شرقی و شمال غربی «ن پ ش» و در شاخه‌های جنوبی «ن ف س» است که نشان از تحول آن در فرایند انتقال از شاخه‌‌‌ای به شاخه‌ی دیگر دارد. پژوهش حاضر با روش تاریخی تطبیقی به تبار‌شناسی این واژه‌ در زبان‌های سامی و بررسی کاربرد مصادیق و معانی آن در قرآن و عهدین و ارائه موارد اشتراک و افتراق آن ، پرداخته‌است. شواهد نشان می‌دهد که وجوه اشتراک در ساختار و معنا به مراتب بیشتر از افتراق است. واژه در برخی از شاخه‌ها توسعه‌ی معنایی بیشتری داشته که این گسترش در قرآن و عهدین نیز مشهود است. «استراحت کردن» و «حیات» دو معنای مشترک واژه در تمامی شاخه‌ها است و معانی متعدد دیگر از این دو معنا گسترش یافته‌اند. معانی واژه بعد از توسعه‌ی معنایی در تمامی شاخه‌ها بیشتر ناظر بر‌ مسائل ماورائی، چون خداوند، روح و جان است. برخی از واژه پژوهان زبان عربی به ارتباط این واژه با واژه‌ی «نَفَس» پرداخته‌اند در حالی که این موضوع در شاخه‌های دیگر زبان سامی وجود ندارد

این پایان نامه احادیث گریه بر امام حسین از کتاب بحارالانوار (باب ‎41 جلد ‎45) بررسی سندی و دلالی می شود که از مجموع ‎58 حدیث بررسی شده تعداد ‎36 حدیث مسند و ‎5 حدیث مرسل است تعداد ‎14 حدیث جمله راویانش توثیق شده است و در سند ‎27 حدیث افراد مجهول در سند ‎2 حدیث افراد مهمل و در سند ‎12 حدیث غلات وجود دارند، از مجموعه ‎139 نفر راوی ‎81 نفر موثق و ‎46 نفر مجهول و ‎5 نفر عالی و ‎4 نفر مهمل می باشد، احادیث مورد قبول از دو سه حدیث تجاوز نمی کند و احادیثی که توسط راویان غالی و مجهول و مهمل نقل شده با ادله معتبر نقلی و عقلی معارض است و گریه مخلوقات خاصه آسمان و زمین و ملائکه بر امام حسین ‎7 از باب مجاز و تمثیل می باشد/

گام نخست در فهم قرآن کریم، درک معنای صحیح واژگان است. تحقق این امر در گرو بررسی دقیق منابع لغت زبان عربی است و گاهی نیز مراجعه به زبان‌های هم‌خانواده عربی کمک‌کننده است. یکی از واژگان مهمی که از قرون اولیه هجری میان مسلمانان رایج و تثبیت گردیده، واژه تفسیر است. این واژه در دو ساحت معنایی به کار رفته است: 1. توضیح و شرح آیات؛ 2. مجموعه‌های مدون شرح آیات. این واژه تنها یک بار در قرآن در سوره فرقان آیه 33 آمده است. با توجه به اینکه ریشه این واژه، پیشینه‌ای طولانی در زبان‌های سامی داشته و در مباحث بین‌الادیانی قابل بحث و بررسی است، اما پژوهشگران از جنبه زبان‌شناسی تاریخی-تطبیقی و بین‌الادیانی به بررسی آن نپرداخته‌اند. مقاله حاضر با این رویکرد و با روش تاریخی-تطبیقی به سیر تطور و تحول ساختار واژه و معنای نخست مذکور می‌پردازد. یافته‌ها حاکی از آن است که ریشه این واژه در زبان‌های مذکور هم در ساختار و هم در معنا تغییرات قابل توجهی داشته است. تنوع و گستردگی معنای ریشه با گذشت زمان تحدید گردیده و با ورود به قرآن و سنت اسلامی، ارتباط وثیقی با کلام وحی پیدا کرده تا جایی که به شرح و توضیح کلام خداوند، اختصاص یافت.

گابریل ساوما در سال 2006 میلادی کتاب «قرآن، تفسیر اشتباه، ترجمه‌ی اشتباه و خوانش اشتباه، زبان آرامی قرآن» را نوشت. وی در این کتاب ادعا می‌کند که زبان قرآن، آرامی سریانی است و با این ادعا در صدد اثبات اقتباس قرآن از منابع یهودی - مسیحی است. او بررسی سوره‌های قرآن، واژگان فراوانی را به عنوان شاهد ذکر نموده و به تحلیل آنها پرداخته است. نویسنده در بررسی اولین سوره‌ی‌ قرآن با واژه‌ی فاتحه شروع می‌کند و معتقد است سایه‌ی اقتباس حتی بر سر اسم اولین سوره‌ی قرآن نیز افتاده‌است و شواهدی از عهدین، زبان عبری و سریانی ذکر می‌کند که این واژه عربی نبوده بلکه از زبان آرامی _ سریانی اقتباس شده‌است. در این مقاله ضمن ارائه دیدگاه گابریل ساوما به نقد و بررسی آن از جنبه زبان‌شناسی تاریخی تطبیقی در سه زبان عبری، سریانی و عربی می پردازیم. وجود شواهدی از مشتقات این واژه در اشعار جاهلی و شباهت‌های ساختاری و معنایی آن در سه زبان عبری ، سریانی و عربی حاکی از آن است که این واژه اصلی سامی دارد و بررسی‌های انجام شده خلاف ادعای ساوما را اثبات می‌کند.

گابریل ساوما در سال 2006م کتاب (قرآن، تفسیر اشتباه، ترجمۀ اشتباه و خوانش اشتباه، زبان آرامی قرآن) را نوشت. وی در این کتاب ادعا می­کند که زبان قرآن، آرامی ـ سریانی است و در صدد اثبات اقتباس قرآن از منابع یهودی ـ مسیحی است. او با بررسی سوره‌های قرآن، واژگان فراوانی را به عنوان شاهد ذکر نموده و به تحلیل آنها پرداخته است. دو واژه «قوّامون» و «فضّل» در آیه شریفه: Pالرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى‏ النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى‏ بَعْضٍ ...O (نساء/ 34) از جمله واژگانی است که وی معتقد است از اصل آرامی ـ سریانی بوده و باید بر این اساس ترجمه و تفسیر شود. او شواهدی از عهدین، زبان عبری و سریانی ذکر می­کند که این واژگان عربی نبوده و به ادعای وی، از فرهنگ حاکم بر منطقه أخذ شده است. در این پژوهش ضمن ارایه دیدگاه گابریل ساوما درباره این آیه به بررسی و نقد آن از جنبه زبان­شناسی تاریخی ـ تطبیقی در سه زبان عبری، عربی و سریانی و عهدین می­پردازیم. وجود این واژگان قرآنی در اشعار جاهلی و ساخت­های گوناگون این دو ریشه در زبان عربی نشان می­دهد که این دو واژه در زبان عربی سیر تطور و تکامل ساختاری و معنایی خود را داشته و نمی­توان بر اساس زبانی دیگر آنها را ترجمه و تفسیر نمود و شباهت­های ساختاری و معنایی واژگان در این سه زبان به این دلیل است که این زبان­ها اصل واحد سامی دارند. عبارت «قوّامون علی النساء» و «فضّل» نیز که توسط ساوما به صورت ذوقی و احساسی به ترتیب ترجمه به «به پا خاستن برای زنان و دفاع از ایشان» و «از دو جنس متفاوت بودن» شده، بر این اساس، ترجمه­ای اشتباه بوده و آنچه محققان مسلمان در ترجمه و تفسیر آن آورده­اند، صحیح می­باشد.

مشتقات (کَتْب) از پر بسامدترین واژگانِ قرآن، عهد عتیق و عهد جدید است. این ماده در غالب شاخه­های زبان­های سامی با کمترین اختلاف در ساختار و معنا به کار رفته است. حوزه­ی معنایی ماده­ی کتب در فرایند زمان توسعه یافته و در زبان عربی علاوه بر حفظ معنای اولی، معنای جدیدی به خود گرفته که در هیچ یک از دیگر شاخه­­های زبان سامی وجود ندارد. مهمترین مشتق این ماده، واژه­ی «کتاب» به معنای مصطلح است که در زبان­های سامی رایج و پر کاربرد و در متون مقدس از واژگان محوری و کلیدی است. این پژوهش با روش تاریخی­ تطبیقی­ - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه­ای ابتدا به تبار­شناسی و تحلیل ماده­ی «کَتْب» در مهمترین شاخه­های زبان سامی پرداخته و سپس کارکردهای متعدد مشتقات این ماده را در قرآن و عهدین بررسی و وجوه اشتراک و افتراق را مشخص کرده­است. «کَتْب» به معنای «نوشتن» از معانی اصلی این ماده در تمامی شاخه­های زبان سامی است که در قرآن و عهدین متبلور یافته است و اوج آن نسبت دادن نوشتن به خداوند با محوریت شریعت و قوانین الهی در هر سه دین ابراهیمی است. کتابت با شواهد عهدینی ابتدا با تراشیدن روی سنگ، لوح و چوب و سپس به نوشتن با مرکب روی طومار و کاغذ، توسعه یافته­است.

موضوع پژوهش حاضر بررسی سیر تطور و تحول ساختاری و معنایی واژه نذر و مشتقات آن در زبان‌های عبری، عربی و سریانی با تمرکز بر گزارش قرآن و عهدین با روش تاریخی، تطبیقی – تحلیلی می‌باشد. مشتقات ریشه­ی «نَذْر» در قرآن کریم در دو معنای نذر­کردن و ترساندن آمده ­است. اما در زبان عبری و عهد عتیق و همچنین در زبان سریانی و عهد جدید فقط در معنای نذرکردن آمده، خبری از معنای ترساندن در این دو زبان و عهدین وجود ندارد. بررسی­ها نشان می­دهد که هر چه به عصر اسلام نزدیک می­شویم معنای دومی برای این ریشه شکل می‌گیرد و آن ترساندن است.