آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

استجابت دعا يکي از اقسام ذکر شده براي معجزات است که به وسيله آن راستي مدعي نبوت و امامت اثبات مي‌شود. موارد استجابت دعا مختلف است؛ زيرا دعا گاهي از راه خارق‌العاده‌اي محقق مي‌شود و گاهي از راهي که خارق‌العاده بودن آن ثابت نشده است. حکم به اعجاز، در کلام متکلمان شامل هر دو قسم مي‌شود؛ در حالي که معجزه دانستن هر دو قسم با اشکال‌هايي روبه‌رو است. همراه نبودن با ادعا و نداشتن تحدّي، اشکال‌هاي فراگيري است که برخي را واداشته است تا استجابت دعا را نوعي کرامت بدانند. در جايي که دعا از راه عادي اجابت مي‌شود و يا خارق‌العاده بودن آن مشکوک است، اشکال اساسي ديگري نيز آشكار مي‌شود؛ زيرا نبودن قيد خارق‌العاده در اين گونه موارد با معجزه دانستن آن ناسازگار است. مقاله پيش رو در پي پاسخ به اشکالات اعجاز دانستن دعاي مستجاب است و بيان مي‌کند که قبول اعجاز در قسم دوم متوقف بر ارائه تعريف جديدي از معجزه است؛ تعريفي که حقيقت معجزه را به وجود سبب قاهر و اراده غالب الهي بداند و امر عادي نيز هنگامي که داراي اين حقيقت و شرايط ذکر شده ديگر باشد، حکم به اعجاز آن مي‌شود.

يکي از كهن‌ترين و مشهورترين برهان‌هاي اثبات خدا، برهان نظم است که هم در ميان انديشمندان مسلمان و هم در ميان فيلسوفان غربي از آن بحث فراوان شده است. استاد شهيد مطهري نيز از جمله کساني است که به نقد و بررسي اين برهان مي‌پردازد و تبيين جديدي بر اساس نظم غايي از اين برهان ارائه مي‌دهد. تعريف نظم بر اساس توجه و برگزيدن غايت و تبيين دقيق آن در افعال الهي و قراردادن آن در برابر تصادف ـ و نه هرج و مرج ـ و سپس استدلال از اين راه بر علم و شعور ناظم، نتيجه ديدگاه شهيد مطهري در اين زمينه است. بيان وي که روشي ممتاز از ساير تقريرات برهان نظم است، توانايي پاسخ به اشکال‌هاي گوناگوني را دارد و مقاله پيش رو در پي تبيين اين ديدگاه است.

«تفسير قرآن به قرآن» روش علامه طباطبايي براي تفسير کتاب الهي است. در اين روش در فهم الفاظ قرآن، به عرف و فهم عامه تنها به عنوان امري ابتدايي براي تحقق موضوع تخاطب نگاه مي شود و ملاک اصلي در فهم، آيات ديگر هستند؛ به گونه اي که به قرآن به عنوان مجموعه اي واحد نگاه مي شود و تمامي آيات ناظر به يکديگر در نظر گرفته مي شوند و بر اين اساس، لفظ، معنا و يا مصداق خود را مي يابد. البته ممکن است از نگاه عرف، معنا و يا مصداق لفظ متفاوت باشد كه پس از آن مسئلة تطبيق مطرح مي شود. بر اين اساس، مفاهيم آيات قرآن منطبق بر مصداقي خاص مي شوند که در اين بخش روايات اهل بيت عليهم السلام نقش ويژه پيدا مي کنند. بنابراين مي توان گفت روش علامه مشتمل بر دو بخش تفسير و تطبيق است و تبيين آن مي تواند ارائه دهندة روشي ممتاز در تفسير قرآن باشد. نوشتة حاضر با بررسي مقدمات تفسير قرآن به قرآن، به تبيين اين مسئله در روش تفسيري علامه مي پردازد.