آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

گفتمان مهدویت ابعاد گوناگون و مسائل متنوعی را در برمی‌گیرد، یکی از مسائل مطرح در این حوزه، بازه زمانی و مدت حکومت حضرت مهدی است. اهمیت این مسئله بازگشت به طرح آن در جوامع حدیثی و وجود پاسخ‌های گوناگون به این امر دارد. با توجه به گوناگونی روایات در این مسئله، برخی به طولانی بودن مدت حکومت مهدوی و دسته‌ای دیگر به کوتاهی آن باور یافته‌اند. دیدگاه گستره زمانی حاکمیت مهدوی را افزون بر روایات، ادله‌ای عقلی همانند نیازمندی استقرار حکومت جهانی به زمان طولانی تایید می‌کند، در سوی دیگر نیز برخی ادله همچون امکان تحقق اهداف حضرت در زمان محدود، اندیشه کوتاهی زمان حکومت امام مهدی را قابل‌پذیرش کرده است. نگاشته حاضر تلاش دارد به چگونگی جمع میان روایات متعددی که هر دو دیدگاه به آن‌ها استناد داده‌اند؛ پاسخ گوید. در نهایت شواهد نظریه طولانی بودن زمان حکومت به نقد کشیده شده و دیدگاه کوتاهی زمان حکومت امام مهدی تقویت‌شده است. خلاصه ماشینی: ""

جنبش «روشنیه» به رهبری بایزید انصاری در زمان اکبرشاه، یکی از شاهان تیموری و در منطقه ای پشتون نشین میان کشورهای افغانستان و پاکستان به وجود آمد. بایزید فردی درس ناخوانده و کم سواد اما باهوش و زیرک بود و برای نجات قوم پشتون از سلطه شاهان تیموری و برانگیختن مردم برای ایستادن در برابر حکومت وقت، به ادعاهایی بزرگ  چون مهدویت، مسیح بودن و علم غیب پرداخت.این مقاله، به عوامل شکل گیری این جنبش، پیروان برجسته آن و برخی از عقاید، باورها و کتاب های آنان می پردازد.منبع های موجود درباره این جنبش، بسیار اندکند و از این رو، پرداختن به گوشه و کنار آن دشوار است. اما این نوشتار کوشیده است از آنها به نیکی بهره ببرد.

بر پایه مبانی نظری مختلف، ارزش گذاری رفتار و ملکات انسانی در علم اخلاق صورت پذیرفته و احکام معینی را در مرحله عمل پیش روی افراد قرار می دهد. لذا برای دستیابی به راهکار عملی مناسب، شناخت مبانی مختلف نظری امری ضروری است. بی شک اختلاف در مبانی باعث اختلاف در احکام اخلاقی شده و تاثیر بسزایی در توجیه و دفاع آن ها خواهد داشت. و از سویی دیگر مبانی کلی اخلاق همچون مبانی معرفت شناختی و معناشناختی و هستی شناختی از مبانی خردتری مانند مبانی فلسفی و کلامی بهره می‌گیرند طبیعتا تبیین این مبانی خرد باعث تبیین مبانی کلان و در نتیجه نظام اخلاقی خواهد شد. برای ترسیم یک نظام اخلاقی، شناخت این دست از مبانی امری شایسته و ضروری است. اساسا دستیابی به آراء دانشمندان اخلاق چه در حوزه تعیین معیار و ملاک عمل اخلاقی(اخلاق هنجاری) و چه در حوزه تبیین مفاهیم و گزاره های اخلاقی و توجیه آن ها(فرااخلاق) و چه در مقام داوری اخلاقی، مبتنی بر مبانی و اصول موضوعه است. از این رو شناخت این مبانی و تعیین نقش آن ها در مباحث اخلاقی هم فهم نظام اندیشگانی متفکران را میسر ساخته و هم بررسی و نقد آن ها را ساختارمند و علمی می کند. از آن جا که در حوزه اخلاق دینی طبیعتا بیشتر مبانی اندیشمندان گرفته شده از مسائل و آموزه های کلامی است، ضروری است که برای شناسایی مبانی آن ها در ابتدای امر به سراغ علم کلام برویم. که در این راستا ما به سراغ مرحوم ملامهدی نراقی رفته و مسائل کلامی مطرح شده از وی را بر اساس مبانی معرفت شناختی، خداشناختی، انسان شناختی، راهنما شناختی و جهان شناختی تقسیم بندی کرده و جایگاه آن ها را در فلسفه اخلاق مورد تحلیل و بررسی قرار داده ایم. همچنین پرداختن به این موضوع باعث تنقیح و تمایز مبانی کلامی شیعیان عقل گرا که در مسائل اخلاقی دستمایه و مبنا قرار می گیرند شده از نظر پیشینه شناسی قطعا گامی رو به جلو به شمار می آید. از سوی دیگر شناخت مبانی کلامی اخلاق بصورت کلی و از نگاه یکی از عقل گرایان بنام شیعه به صورت جزیی متفکران را برای برداشت هر چه صحیح تر از نظام ها و نظریات اخلاقی یاری رسانده، در پیشبرد تدوین کلی فلسفه اخلاق اسلامی و مبانی آن تاثیر بسزایی دارد.

هدف از این نوشتار، کشف ادّله و آرای شیخ مفید (رحمه الله علیه) پیرامون زوایای مختلف «مهدویت» است. زیرا وی به عنوان یکی از مهم‌ترین متکلمین متقدم دارای جایگاهی ویژه است. همچنین با توجّه به شبهات مطرح پیرامون مهدویّت، انجام این پژوهش می‌تواند در راستای پاسخ‌دهی به شبهات، تثبیت ریشه‌دار بودن مهدویّت و تقویّت اعتقادات جامعه در حوزه‌ی مهدویت مفید واقع شود.این نوشتار در پی پاسخ به این سوال اساسی است که: «در آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه) چه مطالبی پیرامون مهدویت و امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) آمده است؟»برای پاسخ به این سوال، مطالعه‌ی آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه)، در دستور کار قرار گرفته و محتوای موجود در آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه)، پیرامون موضوع مهدویت، تلخیص گردید.سپس بر اساس محتوای به دست آمده، آموزه‌های مهدویت در آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه) در چهار حوزه‌ی «زندگانی امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف)»، «ویژگی‌ها و سخنان ایشان»، «ادّله‌ی امامت» و «غیبت و ظهور» دسته‌بندی شد.بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، از مطالب موجود در آثار شیخ مفید (رحمه الله علیه) در زمینه‌های مذکور، می‌توان برای اثبات، تبیین و دفاع از آموزه‌های اعتقادی در حوزه‌ی مهدویت بهره برد. بسیاری از پاسخ‌های شیخ مفید (رحمه الله علیه) به سوالات و شبهات پیرامون مهدویت، امروزه نیز کاراست.

---

دو دسته گزارش درباره اولين وحی نازل شده بر رسول خدا وجود دارد؛ دسته اول، غارحرا را محل نزول اولين وحی می داند و دسته دوم، محل نزول وحی را منطقه ابطح معرفی می كند. مقاله حاضر سعی كرده است ضمن بررسی اسناد، متن و آثار كلامی و تاريخی گزارش مشهور كه غار حرا را محل نزول اولين وحی می داند و نشان دادن چگونگی استناد برخی مستشرقان به اين گزارش در اثبات وام گرفته شدن اسلام از مسيحيت و غير اصيل بودن آموز ه های آن، به واگويی گزارش ديگری بپردازد كه در منابع شيعی بدان پرداخته شده و محل نزول اولين وحی را ابطح معرفی كرده است؛ با آن كه اين گزارش علاوه بر استحكام سند، آثار سوء مترتب بر گزارش اول را ندارد.