آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

«نظریه معرفت‌شناسی واقع‌گرای دینی» که مؤلف مقاله آن را ارائه کرده است، بر مقدمات و مقوِّمات چندی استوار است. این مقدمات و مقومات را در قالب اصول و انگاره‌های هشت‏گانه‌ در این مقاله تبیین شده است. خلاصه نظریه عبارت است از: 1. «معرفت» برایند فرایندهایی است که با عناصر شش‎گانه زیر در پیوند است: یک) فاعل معرفت (شناخت‌بخش) که حق تعالی است؛ دو) وسایط و وسایل معرفت (شناخت‌افزارها)؛ سه) معِدّات معرفت (شناخت‏یارها)؛ چهار) موانع معرفت (شناخت‌شکن‌ها)؛ پنج) قابل معرفت (شناختگر/ شناسنده) که انسان است؛ شش) متعلق معرفت (شناخته) که موجودات‏اند. 2. تکون معرفت برایند دو فرایند «طولی- عمودی» و «عرضی- افقی»‌ای است که در ترابط با اطراف شش‎گانه پیش‌گفته صورت می‌بندد. 3. فرایند «طولی- عمودی» تکوّن معرفت، از «سپهر ربوبی» آغاز و با طی فرایند خاص و مناسب با هر یک از وسایط و وسایل معرفت، به «ساحت انسانی» تنزل می‌کند. 4. فرایند «عرضی- افقی» نیز- که با چهار ضلع/ عنصر مرتبط است- در ساحت بشری و متناسب با مقتضیات نشئه ناسوت و در تعامل میان عناصر چهارگانه این فرایند (عناصر دوم، سوم، چهارم، و ششم) صورت می‌بندد. 5. برای دستیابی به آگاهی قدسی که معرفت صائب است، باید عوامل دخیل در تکون معرفت به‎درستی مدیریت شوند. 6. تولید علم دینی نیز از فرایند و سازکارهای مذکور در تبیین نظریه معرفت‌شناسی واقع‌گرای دینی تبعیت می‌کند.

این شبهه اگر به ذهن خطور کند که ما مسلمانان برای رهایی از نسبی‌گرایی معرفت نباید بگوییم که معرفت چند گونه است و بگوییم همه‌ی معرفت‌ها برحقند، درست نیست، بلکه ما می‌گوییم معرفت تحت تأثیر مبادی و منطق و غایت و دیگر عوامل تأثیرگذار تولید می‌شود و بسته به اینکه عوامل تأثیرگذار ایجابی یا سلبی، چگونه نقش‌آفرین باشند و ماهیتاً چگونه باشند معرفت حاصل می‌شود.

حجیت قرآن ذاتی و بیانگر حجیت سنت معصوم علیه السلام است. سنت به معنای قول، فعل و تقریر معصوم، تکیه گاهی است که همواره در فهم دین به آن استناد شده است و در ردیف قرآن از آن یاد کرده اند و به دلایل عقلی حجیت آن ذاتی است. گرچه ظاهر قرآن حجت است اما تمسک به آن، به فحص از دلیل متصل و منفصل یعنی قرآن و سنت نیازمند است. براساس نظریه برگزیده «اصالت توأمان قرآن و سنت» رابطه و پیوند میان این دو منبع معرفت شناسی رابطه ای دوسویه است. برای تبییین آموزه های دینی یکی به کلیات می پردازد و دیگری وارد جزئیات و تفاصیل می شود، گاهی قرآن به کمک سنت می آید و گاهی سننت به کمک قرآن. نتایج نشان می دهد که برای شناخت دین وجود هر دو منبع در کنار هم ضروری و هریک بدون حضور دیگری نمی تواند تبیین کننده معارف دینی باشد. در این پژوهش درباره دیدگاههای متداول درباره کتاب و سنت، مبانی و دلایل حجیت کتاب و سنت، کارکرد و کاربرد قرآن در فهم دین، نقش قرآن در کاربرد سنت در فهم دین