آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

از مجموع نیایش های امام سجاد(ع) به دست می آید امام در نیایش های خود علاوه بر ارتباط قلبی و عاطفی با خداوند در راستای امر هدایت و معرفت افزایی امت اسلامی از استدلال های عقلی هم در اثبات ذات خداوند و شناخت ناپذیری ذات و هم توصیف حق تعالی به گونه ای که خواننده از گرفتاری و تشبیه در امان بماند استفاده کرده است . اگرچه کتاب صحیفه ی سجادیه کتابی فلسفی نیست اما از لابه لای مناجات های امام می توان شواهدی بر براهین فلسفی و عقلی در مباحث خداشناسی مانند شناخت پذیری ذات خدابراهین اثبات خدا مانند برهان حدوث و قدم و برهان صدیقین و تقسیم پذیری صفات الهی به صفات ذات و صفات فعل و عینیت صفات ذات یا صفات فعل به دست آورد و این کتاب ارزشمند را پشتیوانی برای مباحث عقلانی خداشناسی قرارداد.

سیدمرتضی، مانند اکثر متکلمان عدلیه، بر آن است که برای «حسن بودن آلام ابتدایی» افزون بر اعتبار (لطف، مصلحت)، مساله «عوض» ضروری است. در مقابل محقق حلی معتقد است که مصلحت موجود در «الم ابتدایی» برای «حسن بودن» آن کافی است.در این پژوهش ثابت می شود که نه سخن سیدمرتضی به طور مطلق صحیح است، و نه نظریه محقق حلی، بلکه سخن درست، نظریه ای است که بر اساس آن، حسن بودن برخی آلام ابتدایی (آلام ابتدایی غیرمکلفان در شرایطی خاص) را «عوض» و برخی دیگر (آلام ابتدایی مکلفان) را «ثواب» تبیین می کند؛ و در صورت ثواب، عوض، دیگر موضوعیت نداشته، بلکه در ثواب منحل خواهد شد. در نهایت می توان گفت: نظریه ثواب و عوض مکمل یکدیگرند تا «حسن بودن» تمام «آلام ابتدایی» را تبیین کنند.

از نظر عموم متکلمان عدلیه به دست می آید که ایمان برای دستیابی به ثواب شرط است زیرا ثواب امر اختیاری است که موجب استحقاق می شود وبرای آن قیود همراه با بزرگداشت را ذکر کرده اند که بدون ایمان بی معناست از طرف دیگر آنان چون ثواب را امری استحقاقی می دانند هم ایمان وهم نیت را در آن شرط می دانند،عموم متکلمان عدلیه برای دستیابی به ثواب همراهی فعل با مشقت را شرط می دانند اگر چه برخی آن را شرط نمی دانند، اما اشاعره از اساس بر اساس مبانی خود نقشی برای انسان در نایل شدن به ثواب قائل نیستند لذا در این که معیار دستیابی به ثواب چیست آنان دلیل قانع کننده ای ندارند وتنها با توجیهاتی مانند نظریه کسب بر آنند که آن را توجیه کنند.از متون دینی هم به دست می آید که ایمان ونیت در دستیابی به ثواب شرط است،اما در باره شرط بودن مشقت می توان گفت که سختی در عمل برای نایل شدن به ثواب موضوعیت ندارد اگرچه ، اگر عملی نسبت به عمل دیگر سخت ویا سخت تر بود،در صورت تساوی در سایر ارکان نایل شدن به ثواب ،عمل سخت ویا سخت تر از ثواب بالاتری برخوردار خواهد بود. واین سخن با مراتب داشتن ثواب که عقل ونقل برآن دلالت دارند، هماهنگ است.

از نظر عموم متکلمان عدلیه به دست می آید که ایمان برای دستیابی به ثواب شرط است زیرا ثواب امر اختیاری است که موجب استحقاق می شود وبرای آن قیود همراه با بزرگداشت را ذکر کرده اند که بدون ایمان بی معناست از طرف دیگر آنان چون ثواب را امری استحقاقی می دانند هم ایمان وهم نیت را در آن شرط می دانند،عموم متکلمان عدلیه برای دستیابی به ثواب همراهی فعل با مشقت را شرط می دانند اگر چه برخی آن را شرط نمی دانند، اما اشاعره از اساسبر اساس مبانی خود نقشی برای انسان در نایل شدن به ثواب قائل نیستند لذا در این که معیار دستیابی به ثواب چیست آنان دلیل قانع کننده ای ندارند وتنها با توجیهاتی مانند نظریه کسب بر آنند که آن را توجیه کنند.از متون دینی هم به دست می آید که ایمان ونیت در دستیابی به ثواب شرط است،اما دربارهشرط بودن مشقت می توان گفتکه سختی در عمل برای نایل شدن به ثواب موضوعیت ندارد اگرچه ، اگر عملی نسبت به عمل دیگر سخت ویا سخت تر بود،در صورت تساوی در سایر ارکان نایل شدن به ثواب ،عمل سخت ویا سخت تر از ثواب بالاتری برخوردار خواهد بود. واین سخن با مراتب داشتن ثواب که عقل ونقل برآن دلالت دارند، هماهنگ است.

دعا، استمداد از نیروها و عوامل ماورای مادی در حل مشکلات و از طرف دیگر کسب موفقیت هر چه بیشتر در امور است. یکی از عواملی که در سرنوشت انسان تاثیر دارد دعا است در روایات آمده که دعا قضا و قدر غیر حتمی الهی را عوض می کند تلاش و کوشش خود انسان ها اعمال نیک او، در نتیجه می توان گفت بیش ترین و بهترین تاثیرات را در رقم خوردن سرنوشت انسان ها، تلاش ها و لیاقت های خود انسان ها دارد. و قضا و قدر الهی بر اساس رفتارها و تلاش ها و لیاقت های انسان ورق می خورد. خداوند جهان را با سنت ها و قوانین خود اداره می کند و دعا نیز یکی از مصادیق سنت های الهی است که باعث می شود بلایی رفع شود و یا نعمتی بدست آید. در هر صورت قضا و قدر الهی با دعا کردن در تضاد نیست. دعا، زیباترین رابطه ی انسان با خداست. از نظر اشاعره قضا و قدر الهی افعال انسان را همچون دیگر پدیده ها شامل می شود، اما متکلمان عدلیه قضا و قدر به معنی خلق و آفرینش را شامل افعال بشر نمی دانند لذا اشاعره به خلق افعال قایلند در حالی که عدلیه خلق افعال را قبول ندارند. اشاعره بنا به نظری که دارند«جبر» می گویند افعال بشر اختیاری نیست پس دعا هیچ تاثیری در سرنوشت و قضا و قدر غیر حتمی الهی ندارد در حالی معتزله نیز دعا را برای تغییر سرنوشت انسان موثر است و امامیه نیز نظرشان مثل معتزله هست. بنابراین با مقایسه ی این سه نظر باید به این نتیجه برسیم که علم ازلی الهی از قبل به تغییر سرنوشت انسان وجود داشته است. یعنی خداوند از ازل می دانست که انسان با دعا کردن باعث دفع بلا یا نعمتی به دست می آورد. و اختیار انسان در طول اراده ی خداوند است.و اینکه دعا با حکمت الهی منافات ندارد .

غلو در لغت به معنای «ارتفاع و تجاوز از اندازه در هرچیزی» است. و در اصطلاح اشاعره عقایدی را که در سایر مکاتب دینی درباره موضوعاتی وجود داشت و مورد قبول آنان نبوده غلو می شمردند. و غلو در اصطلاح امامیه ومعتزله قائل شدن بهمقام خدایی یا نبوت برای ائمه علیهم السلام است البته این مصداق غیر اختلافی غلو است اما در باره مصادیق دیگر غلو در میان معتزله و امامیه از یک سو و خود امامیه اختلاف است. به نظر می رسد برای آغاز این نوع اندیشه تاریخ مشخصی نیست؛ زیرا همواره در طول تاریخ، بشر درباره اشخاص و یا حتی اشیایی زیاده روی کرده اند بر این اساس مسئله غلو هم در ادیان توحیدی و هم در ادیان غیر توحیدی و در میان ادیان توحید در دین اسلامی در میان فرقه های اسلامی با تفاوت های خاص خود وجود داشته است. مهمترین محور غلو در تاریخ تشیع محوریت امیرالمومنین علی علیه السلام است که دوستان ناآگاه ودشمنان آگاه در اندیشه غلو آمیز پیرامون حضرت نقش داشته اند و بعد از حضرت(ع) در سایر ائمه علیهم السلام مسئله غلو کم وبیش وجود داشته است و نسبت به برخی ائمه مانند امام صادق علیه السلام این مسئله شدیدتر است. ائمه اطهار علیهم السلام به دو گونه معرفت بخشی به شیعیان در باره باطل بودن اندیشه غلو و مقابله عملی با آنان در صورت قدرت داشتنرفتار می کردند.غلو در خارج از محدوده مذهب شیعه امامیه معنای گسترده ای در آثار کلامی داشته است.و بر خلاف شهرت غلط مسئله غلو اختصاص به فرقه های انحرافی تشیع ندارد بلکه صورت گسترده تر آن در جهان اهل تسنن از همان ابتدای رحلت پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) تا به ا مروز وجود دارد و به نظر می رسد مهمترین علت آن دوری آنان از راهنمایی اهل بیت علیهم السلام است . از آثار و نظرات متکلمین امامیه به دست می آید که آنان در برابر تفکر غالی گری موضع شان همان موضع ائمه علیهم السلام بوده و تنها در مصادیق و حدودش اختلاف داشتند با ذکر این نکته که همه در مصادیق بارز غلو مانند اولوهیت ائمه و حلول ائمه و نیز نبوت ائمه اتفاق داشته اند و تفاوت آنان تنها در گستره غلو بوده است و بیشتر اهتمامشان همان روشنگری و دور کردن انحرافات فکری خطرناک غالیان از فرهنگ ناب تشیع بوده است. غالی گری در دنیای معاصر در دو سوی محبین اهل بیت(ع) یعنی شیعیان و اهل سنت به شکل سنتی و جدید در جریان است. مغرضان تحت فرقه های مانند علویان و فرقه های موسوم به بابیت و بهائیت را درشیعه به وجود آوردند. و در میان اهل سنت فرقه وهابیت با پیشینه افکار سلفی گری و کافر دانستن مسلمانان سایر مذاهب پایه گذار فکری و عقیدتی گونه های مختلف تندروهای مذهبی مانند طالبان، القاعده و... و در نهایت داعش شده اند که آسیب های آنها به دنیای اسلامی غیر قابل شمارش است .

چکیده: یکی از مهم‌ترین مسئله‌های فلسفی که ذهن انسان با آن رو برو می‌شود، مسئل? «چگونگی تجلّی خداوند در موجودات» است که همواره مورد بحث و توجّه مکاتب فلسفی بوده است. در تبیین این مسئله مکتب مشاء و اشراق و متعالیه نظرات قابل توجهی ارائه نموده‌اند. چنان که مکتب مشاء بر اساس عقول، مکتب اشراق بر اساس نور منبسط و مکتب متعالیه بر اساس مراتب تشکیکی وجود و وحدت شخصی وجود چگونگی تجلّی خداوند در موجودات را تبیین نموده‌اند.پایان نام? حاضر پژوهشی است که در صدد تبیین چگونگی تجلّی خداوند در موجودات در رهیافت فلسفی است که در چهار فصل ارائه می‌شود: فصل اول مفاهیم وکلیات و فصل دوم تبیین بحث تجلّی بر اساس عقول در مکتب مشاء و فصل سوم تبیین بحث تجلّی بر اساس نور منبسط در مکتب اشراق و فصل چهارم تبیین بحث تجلّی بر اساس مراتب تشکیکی وجود و وحدت شخصی وجود در مکتب متعالیه است.

از آثار و سخنان ملاصدرا، دو معنا درباره اصالت وجود قابل استنباط است. یکی از معانی اصالت وجود، عینیت وجود و ماهیت است که مباحث بسیاری از حکمت متعالیه بر آن نهاده شده است. این معنا دارای آثار و تبعات بسیار فلسفی است. به نظر می رسد معنای بالا با اشکالاتی روبرو باشد که پذیرش آن را با بن بست روبرو می سازد. در این نوشتار با نگرشی منظومه ای و سیستمی به کلیت حکمت متعالیه، نظریه بالا و کاربردها، لوازم معرفتی و قابلیت دفاع فلسفی از آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در نهایت آشکار خواهد شد که قبول این معنا به عنوان نظر نهایی ملاصدرا از اصالت وجود به لحاظ فلسفی دارای ضعف ها و اشکالات متعددی خواهد بود.

نام خانوادگی دانشجو: حسینی نام: وحیدهعنوان ‌پایان‌ نامه: چیستی احباط و تکفیر و نسبت انها با عدل الهیاستاد راهنما: دکتر حسن پناهی آزاد استاد مشاور: دکتر حمیدرضا سروریان مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشدرشته: فلسفه وکلام اسلامیگرایش: فلسفه اسلامیدانشگاه: تبریزدانشکده: الهیات وعلوم اسلامی تاریخ فارغ التحصیلی: شهریور95تعداد صفحه:111کلمات کلیدی: حسن و قبح عقلی، حسن و قبح شرعی، عدل، عدل الهی، احباط، تکفیر، اشاعره، معتزله، امامیه،چکیده: عدل الهی و احباط و تکفیریکی از مهمترین مسائلی است که متکلمان اسلامی درباره ی آن بحث کرده اند. از میان مکاتب مختلف کلامی هر مکتبی همگام با اصلی که تابع آن است در این مسائل سخن رانده اند. در بیان اشاعره عدل الهی آن چیزی است که خداوند انجام می دهد. خداوند می تواند مطیع را عقاب کند و عاصی را ثواب دهد و این ظلم نیست بلکه چون خداوند انجام داده است عین عدل می باشد. در مقابل عدلیه این امر را عین ظلم می دانند و معتقدند این تفسیر اشاعره از عدل به معنای نفی عدل است نه اثبات آن.به نظر عدلیه بنده طاعت یا معصیت می کند و خداوند ثواب مطیع و عقاب عاصی را می دهد؛ چون خداوند عادل است و به کسی ظلم نمی کند. احباط و تکفیر را امامیه و اشاعره باطل دانسته اند ولی بزرگان معتزله مانند ابوعلی جبائی و ابوهاشم آن را اثبات نموده اند. در این میان ابوعلی قائل است بنده ای که مثلا ده جزء ثوابِ طاعت دارد و بعداً ده جزء معصیت انجام می دهد، ده جزء ثواب او از بین می رود ولی ده جزء عقاب او به حال خود باقی است. اما ابوهاشم قائل است کسی که ده جزء ثواب دارد و بعداً نه جزء معصیت انجام می دهد، بین آنها موازنه صورت می گیرد و نه جزء ثواب او به خاطر نه جزء معصیت از بین می رود و یک جزء ثواب برای او باقی می ماند. احباط و تکفیر از نظر معتزله مطابق با عدل الهی است؛ چون کسی که طاعتی یا معصیتی کرده است جزای آن را می بیند ولی مطابق نظر اشاعره و امامیه این امر نه تنها عدل نبوده بلکه عین ظلم می باشد.

کلمه اهل بیت اصطلاحی است که در قرآن و احادیث به تفسیر آن اهتمام شده است در کلام وحی این واژه در معنای اصطلاحی به ائمه 14 معصوم اشاره شده است معنای حقیقی این واژه را در هنگام بحث از آیه تطهیر از متکلمین اسلامی می توان بر داشت کرد که به اتفاق فرق امامیه ایشان پیامبر (ص)، علی، فاطمه، حسن، حسین و بقیه معصومین تا حضرت مهدی (عج) می باشند اما فرقه اهل تسنن بر دو نظریه متوسل شدند گروهی همسران پیامبر را از اهل بیت محسوب کرده اند و دیگران حد مشترک پنج تن آل عبا را مصداق واقعی اهل بیت معنا کردند. در این متن اقوال مختلف متکلمین که نشأت گرفته از قرآن و احادیث معتبر می باشد بیان شده است و مصادیق اهل بیت (ع) را از زاویه فرق مختلف بررسی کرده ایم.