آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله شامل ‎۶ فصل می باشد که در مقدمه و فصل اول ضمن مطح کردن پرسش های از تحقیق، فرضیه، ضرورت، پیشینه و روش تحقیق را بیان می کند از فصل دوم تا ششم مباحث زیر را مطرح و شرح می دهد ‎۲. رابطه اطاعت خدا با حقوق ‎۳. رابطه میان حق و تکلیف ‎۴. تکلیف و تکلیفمداری ‎۵. اومانیسم و اطلاعت خدا ‎۶. اطلاعت از دیدگاه اسلام

تهذیب نفس یکی از اموری است که در اسلام بر آن تاکید فراوانی شده و از ابعاد گوناگونی برخوردار است، یکی از مهمترین ابعاد آن که در این پایان نامه بدان اهتمام ورزیده شده است، ضبط و مهار ذهن است که تأثیر بسزایی در کنترل اعضا و جوارح و دوری از گناه و پیراستگی از رذائل نفسانی دارد. به نظر می‌رسد درصد بالایی از رفتارهای انسان از افکار و خواطری که در ذهن او پدید آمده سرچشمه می‌گیرد. از این رو اگر انسان بر واردات ذهنی خود کنترل داشته باشد، در جهت اصلاح رفتارهای خویش از توان بالایی برخوردار خواهد شد و به دنبال اصلاح رفتار، فضایل اخلاقی بیشتری در خود ایجاد کرده و در تهذیب نفس توفیق خواهد یافت. بدیهی است عدم تسلط بر خطورات ذهنی می‌تواند زمینه ریشه دواندن رذایل اخلاقی را در وجود انسان فراهم آورد.در این نوشتار با استناد به آیات و روایات به دنبال شناخت انواع واردات ذهنی هستیم. بر این اساس و با استفاده از سخنان اندیشمندان اسلامی میتوان واردات ذهنی انسان را شامل تفکرات، خطورات، تخیلات و توهمات دانست. و با توجه به اینکه شیطان میتواند در این واردات ذهنی نفوذ کند بنابراین با شناختن راه‌های نفوذ شیطان و وساوس شیطانی امکان کنترل این واردات ذهنی فراهم میآید و راه ورود افکار نورانی و پسندیده و الهامات ربانی که ازجانب فرشتگان الهی القاء میشود، هموار خواهد گردید. در راستای این مهمبه راه‌ها، موانع و ثمرات ضبط و مهار ذهن و عواقب عدم ضبط و مهار ذهن نیز خواهیم پرداخت. و در انتها به این نتیجه خواهیم رسیدکه برای ضبط و مهار ذهن راهی جز جلوگیری از تصرفات شیطان در نیروی وهم و خیال وجود ندارد و مهمترین راه‌ نیل به این مقصود، تقویت راههای ارتباطی انسان با خدا میباشد.

تهذیب نفس یکی از مهم‌ترین اموری است که در اسلام بر آن تأکید فراوانی شده و از ابعاد گوناگونی موردبحث و بررسی قرارگرفته است. یکی از مهم‌ترین ابعاد آن‌که در این پایان‌نامه بدان اهتمام ورزیده شده است، ضبط و مهار قلب است. مسئله‌ای که موفقیت در آن تأثیر بسزایی در کنترل اعضا و جوارح و دوری از گناه و پیراستگی از رذایل نفسانی دارد.به نظر می‌رسد درصد بالایی از رفتارهای انسان ازآنچه شیطان بر قلب او وارد می‌کند، برآمده و سرچشمه می‌گیرد. ازاین‌رو اگر انسان بر واردات قلبی خود کنترل داشته باشد دل‌بستگی و عواطف خود را سامان بخشد در جهت اصلاح رفتارهای خویش از توان بالایی برخوردار خواهد شد و به دنبال اصلاح رفتار، فضایل اخلاقی بیشتری در خود ایجاد کرده و در تهذیب نفس توفیق خواهد یافت. بدیهی است عدم تسلط بر واردات قلبی، می‌تواند زمینه ریشه دواندن رذایل اخلاقی را در وجود انسان فراهم آورد.در این نوشتار با استناد به آیات و روایات به دنبال شناخت قلب هستیم. اعتقاد بر این است که شیطان می‌تواند در این واردات قلبی انسان نفوذ کند و دل‌بستگی‌ها و عواطف او را مطابق آنچه خود می‌خواهد شکل دهد، اما با شناختن راه‌های نفوذ شیطان و وساوس شیطانی و شناخت آسیب‌ها و امراض قلبی امکان کنترل واردات قلبی فراهم می‌آید و راه ورود افکار نورانی و صفات پسندیده و الهامات ربانی هموار خواهد گردید. به نظر می‌رسد برای ضبط و مهار قلب و ساماندهی احساسات و گرایش‌‌های ارتباطی انسان باخدا هست.

يکی از مسائلی که همواره فکر و رفتار همگان را به خود مشغول کرده است مسأله ی موفقيت و شکست بشر در عرصه ی زندگی فردی و اجتماعی در دنيا است . به موفقيت و عوامل آن در جوامع بشری از زوايای گوناگون پرداخته شده است و انسان امروزی با تعريفی که از اين مقوله در ذهن خود دارد به دنبال عوامل کسب موفقيت در زندگی است . اما موفقيت از منظر دينی ، مقوله ای است که علی رغم اهميت بالای آن در مباحث تربيتی – اجتماعی ، از جهاتی مغفول مانده است . برای پرداختن به اين موضوع و کشف عوامل موفقيت فردی و اجتماعی از منظر دينی ، بايد ابتدا به منابع اصلی دين اسلام يعنی قرآن کريم و روايات معصومين عليهم السلام رجوع کنيم و بنگريم که شارع مقدس ، در اصلی ترين منبع اسلام يعنی قرآن کريم ، چه عواملی را به منزله ی مقدمات و شرايط لازم جهت موفقيت انسان در زندگی دنيا ذکر کرده است تا انسان طالب موفقيت با فراهم آوردن آن مقدمات ، به موفقيت برسد. عواملی همچون تقوا، ذکر، شکر، ايمان، هجرت، جهاد و ... از نظر قرآن کريم و روايات برای موفقيت انسان در زندگی فردی و اجتماعی نقش کليدی دارند

رفتار اخلاقی رفتاری است که معیار ارزشمندی رفتار اختیاری را دارا باشد. باور بر این است که ارزشمندی رفتار اختیاری از منظر دین با ارزشمندی رفتار اختیاری از منظر انسان‌ها متفاوت باشد، زیرا دیدگاه‌های اندیشمندان در بیان معیار ارزشمندی رفتارهای اختیاری متعدد و متفاوت است لکن آنچه که از متون دینی قابل استفاده است تنها معیار ارزشمندی رفتار اختیاری انسان در نزد خداوند «تأمین خشنودی» اوست. بر اساس آموزه‌های دینی این معیار هنگامی تحقق می‌یابد که رفتار مورد نظر به نیتی پاک و خالص، برای خدا انجام شده در راستای محافظت یا تقویت حرمت و کرامت نفس انسانی باشد.با این معیار تلاش در جهت «شناخت خود» نیز از نخستین و مهمترین رفتارهای اخلاقی انسان در ارتباط با خود خواهد بود. بنابراین رفتارهای اخلاقی انسان با خود را در سه نوع مواجهه با خود می‌توان مورد بررسی قرار داد: مواجهه‌ی شناختی، مواجهه‌ی احساسی و مواجهه‌ی رفتاری.و اما اعتقاد براین است که مواجهه‌ی شناختی انسان با خود نقش زیر ساخت را در شکل گیری دو نوع مواجهه‌ی بعدی ایفا می‌کند. گرچه مواجهه‌ی احساسی نیز نسبت به مواجهه‌ی رفتار همین نقش را خواهد داشت. در مواجهه‌ی شناختی در بین انواع شناخت حسی، عقلی، نقلی و شهودی؛ شناخت شهودی از عمق و اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین در مواجهه‌ی احساسی با خود چهار احساس حرمت نفس، عزت نفس، حب ذات و حیای از خود، زیربنای احساس‌های سازنده و مثبت انسان نسبت به نفس خویش خواهد بود. در مواجهه‌ی رفتاری نیز آدمی در دو بخش جسم و روح رفتارهای خود را تنظیم کرده علاوه بر رعایت حق جسم خویش، در جهت تأمین کمال و سعادت خود، برای تسلط یافتن بر نفس سرکش، مطابق آموزه‌های دینی اقدام خواهد کرد. البته از سه راه کنترل فکر، کنترل قلب و کنترل اعضا و جوارح می‌توان بر نفس خود مسلط شدهاختیار آن را به عقل سپرد که تحقق این مهم نیز در گرو مراقبه، محاسبه، مشارطه و معاتبه خواهد بود.

امید از جمله موضوعاتی است که از ابتدای خلقت بشر همواره مورد توجه بوده، لکن بررسی‌های علمی آن قدمت چندانی ندارد؛ همه ادیان و مذاهب اخلاق‌محور، با ترسیم آینده‌ای روشن، در صدد ایجاد و تقویت روح امید در انسان‌ها بوده‌اند. اخلاق اسلامی که مبتنی بر آموزه‌های قرآن و روایات می‌باشد ابعاد مختلف این مسئله را با واژگانی چون، رجا، أمل، تمنی، طمع، انتظار، لعل، عسی، و... مورد بررسی قرار داده است. در دهه‌های اخیر روانشناسان مثبت‌نگر نیز تحقیقات وسیعی در این خصوص انجام داده‌اند؛ از منظر هر دو دیدگاه، امید یعنی «داشتن انتظار مثبت برای رسیدن به هدف»، از این رو امید به عنوان یک موقعیت انگیزشی مثبت و یک فرایند شناختی – هیجانی تعریف می‌شود که منجر به حرکت هدفمند به سوی یک هدف مشخص می‌گردد و دارای حداقل سه مولفه اصلی اهداف، تفکر گذرگاه و تفکر عامل است.در این رساله تلاش بر آن است تا وجوه اشتراک و افتراق امید از منظر اخلاق اسلامی و روانشناسی مثبت مورد بررسی قرارگیرد؛ از این رو با استفاده از منابع و مآخذ کتابخانه‌ای و با اتکای به روش توصیفی – تحلیلی و با الهام از روش معناشناسی ایزوتسو، گزاره‌های حاصل از آیات قرآن در موضوع امید، در دو بخش مفاهیم همسان و متضاد، بررسی شده است؛ شناسایی مبانی، آثار و پیامدها، موانع و متعلق امید، شاخصه‌های امید واقعی و حقیقی و نیز راهکارهای ارائه شده در جهت ایجاد و افزایش امید از دیدگاه روانشناسی مثبت و اخلاق اسلامی و مقایسه آنها از مسائل مورد توجه در این نوشتار است.از مهمترین یافته‌های تحقیق این است که مبنای امید در اخلاق اسلامی خدا، قیامت و فطرت کمال خواهی انسان بوده و در روانشناسی مثبت، مادی گرایی، معناگرایی و عموما مسائل این جهانی و فرد محور است؛ دست‌یابی به کمال مطلوب که به عنوان هدف در هر دو دیدگاه مطرح می‌شود در اخلاق اسلامی دستیابی به قرب الهی و مقام خلافت الهی مورد انتظار است و در روانشناسی مثبت، موفقیت در زندگی و برخورداری از هیجانات مثبت. تهذیب نفس، افزایش شوق و محبت به خدا، و اصلاح و تربیت و صدور اعمال نیک را از پیامدهای امید در اخلاق اسلامی می‌توان شمرد که در روانشناسی مثبت به این امور توجهی نمی‌شود. وقتی انسان از فقدان معنا در زندگی رنج می‌برد و امور زندگی مادی او را ارضا نمی‌کند فقط اعتقاد به مبدأ هستی و امید به رحمت بی‌انتهای او و لقای پروردگار روزنه‌ای در دل فرد می‌گشاید که تسلی‌بخش روان خسته و آزرده او می‌گردد و در تاریک‌ترین لحظات زندگی احساس تنهایی نمی‌کند.

در میان کتب به یادگار مانده از پیشینیان، برخی آثار، دارای ویژگی های بارز و متمایزند، که آنها را برای آیندگان مهم می کند. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید نیز از آثاری است که ویژگی های منحصر به فردی دارد. برخورداری مؤلف از ذوق ادبی، و آگاهی گسترده او از وقایع تاریخی عصر صدور خطبه ها و سخنان امام علی، از ویژگی های بارز این شرح است که شناخت این اثر نفیس را بر دانش پژوهان علوم اسلامی، ضروری ساخته است.

توجه به مبانی اخلاق برای دستیابی و شناخت دستورالعمل‎های معین رفتار انسانی، یکی از ضروریات حوزه نظری اخلاق است. مبانی معرفت‎شناختی از جمله مبانی مطرح در حوزه فرااخلاق است که به تعیین ملاک‎های کلی در شناخت احکام و گزاره‏های اخلاقی پرداخته، منابع و راه‎های معرفتی را جست‎وجو و ارزش‎گذاری می‏کند. این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی و از نوع کتابخانه‏ای است، به تبیین مبانی معرفت‎شناسی اخلاق از نظر شیخ مفید پرداخته و عقل، وحی، حس و شهود با زیرشاخه‎هایی مانند نظر و تحقیق و حسن و قبح عقلی در حوزه عقل و قرآن، روایات و اجماع در حوزه وحی، نقش کلیدی در معرفت اخلاقی ایفا می‏کنند. مفید با تکیه بر حسن و قبح ذاتی و اذعان به ادراک آن توسط عقل (حسن و قبح عقلی)، عقل را از منابع مهم معرفتی در اخلاق دانسته است. وی اوصاف و احکام اخلاقی را بر پایه‌ یک سلسله اصول بدیهی بنا نهاده، مناط و ملاک خوبی و بدی احکام غیربدیهی را با ارجاع به بدیهیات تعیین می‏کند که حاکی از عام‏گرایی ایشان در اخلاق است. همچنین ارزش احکام و گزاره‌های اخلاقی را بسان اندیشمندان اخلاقی بر اساس بداهت خوبی عدل و بدی ظلم تشریح می‏کند و بدین‌سان در زمره شهودگرایان اخلاقی قرار می‎گیرد. وحی در موارد زیادی آنچه را عقل فی الجمله تأیید می‏کند، تفصیل داده، در موارد فراوان نقش کاشفیت حکم عقل را بر عهده دارد. تکیه بر شهود عقلانی مشترک در میان انسان‎ها و فاصله‎گرفتن از شهودات شخصی غیرقابل استناد و نیز توجه و اهمیت فراوان به عقل و جایگاه آن در معرفت، باعث عقلانی‎تر و باورپذیرترشدن اخلاق می‎گردد.

انسان در سیر تکامل خود با موانع و لغزش‏هایی از طرف شیطان رجیم مواجه است که از آن‏ها به دام‏های شیطان تعبیر می‌کنیم چرا که خود او قسم یاد کرده است با دام‏های رنگینش، انسان را از مسیر صحیح منحرف ساخته و مانع کمال و سعادت او شود. در کلام امام علی? دام‏های شیطان در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. از منظر آموزه‌های دینی به ویژه امام علی? شیطان که دشمن اصلی انسان است، دارای دام‏های فراوانی است و هر کسی را به نوعی می‌فریبد و به گمراهی می‌کشاند.

چکیدهانسان موجودی کمال طلب و افزون خواه است که هیچ حدی را برای خود نمی‌شناسد. اگربه دنبال دنیا برود، بهترین آن را برای خود می‌خواهد و اگربه فکر کمالات معنوی باشد، نیز هیچ گاه به پایان راه نخواهد رسید. البته عوامل و زمینه‌هایی وجود دارند که به بالندگی انسان کمک می‌کنند، همچنان که اسباب و زمینه‌هایی نیز وجود دارند که سبب سقوط و انحراف وی می‌شوند و او را از سیر به سوی اوج کمالات باز می‌دارند. با توجه به بروز انحرافات گوناگون در جوامع و ظهور مشکلات فراوان در این زمینه و رشد بی‌رویه جرایم و دور شدن از سنتها و احساس نیاز به بازگشت به دوره دین محوری رساله حاضر باعنوان عوامل انحراف بینشی و راه‌های درمان آن از نگاه امام علی (ع) و با هدف شناساندن عوامل انحراف به مردم و جوانان به منظور جلوگیری از آن و بیان دیدگاه امیر المومنین، و نیز شناخت زمینه‌های شکل گیری و گسترش انحراف در اجتماع، موانع و بررسی عوامل انحرافات بینشی در جامعه شروع به کار کرد و در انتها به بیان راهکارهای جلوگیری از انحراف پرداخت. این تحقیق از چهار فصل تشکیل شده که. فصل اول باعنوان کلیات به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی انحراف، بینش، انحراف بینشی، انواع بینش می‌پردازد. فصل دوم باعنوان شاخصه‌های بینش به بررسی شاخصه های بینش انحرافی مانند، ریاست طلبی، منفعت طلبی، سطحی نگری، سستی در کار، شتابزدگی، و... پرداخته می شود. همچنین به تبیین شاخصه های بینش صحیح از جمله تفکر و تدبر، تشخیص حق از باطل، مشورت، امام شناسی،، دشمن شناسی، دور اندیشی، تیزهوشی، نگاه عبرت آموز و... می‌پردازد. در فصل سوم که با عنوان عوامل انحراف بینشی است؛ عواملی مانند هواپرستی، دنیازدگی، لقمه حرام، شیطان، ظلم، جهل، غفلت، نفاق، تعصب و... را بررسی کرده و به بیان ارتباط آنها با انحراف می‌پردازد. فصل چهارم نیز که آخرین فصل این تحقیق است باعنوان درمان انحراف سعی در نشان دادن راههای درمان انحراف پس از پیدایش آن می‌باشد که در مرحله نخست قرآن، ارتباط با خدا، زهد، عبرت آموزی، توبه، رعایت تقوای الهی، ایمان به خدا و... . را به عنوان راه درمان معرفی کرده است. در ضمن لازم به ذکر است که‌این تحقیق به شیوه تتبع روایی و فیش برداری، و به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از نرم‌فزارهای موجود بوده است. از کتب روایی و شروح وتعدادی از کتب اخلاقی استفاده شده است.