آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از این مقاله تحلیل و بررسی تفسیر الهیاتی پروکلوس از گفت‌وگوهای افلاطون است. رویکرد الهیاتی به افلاطون ویژگیِ شاخص مرحله‌ی نهایی مکتب نوافلاطونی است. نظام‌یافته‌ترین و کامل‌ترین صورت‌بندی این رویکرد را در اثر سترگ پروکلوس، یعنی الهیات افلاطونی می‌توان یافت. پروکلوس در این اثر، دیدگاه الهیاتی خود درباره‌ی افلاطون را طی سه گام تبیین می‌کند. وی در گام نخست، ادعا می‌کند که افلاطون تنها کسی است که موضوع راستین الهیات به‌مثابه‌ی فلسفه‌ی اولی را مشخص و روش معرفت‌شناسی مطابق با آن را معین ساخته است. در گام دوم، پروکلوس با طرح ایده‌ی انواع مختلف گفتمان‌های الهیاتی، می‌کوشد اثبات کند که اهتمام اصلی افلاطون در سراسر آثارش، الهیات بوده و تعالیم الهیاتی او با تعالیم الهیات‌دانان سنت دینی یونان باستان کاملاً هماهنگ است. پروکلوس در گام سوم، ادعا می‌کند که بخش دوم گفت‌وگوی پارمنیدس افلاطون، حاوی کل نظام الهیاتی وی است و گفت‌وگوهای دیگر افلاطون را باید با ارجاع به این رساله، که در واقع نوعی الهیات سیستماتیک است، تفسیر کرد.

ترجمه ماشینی : در این پایان نامه تلاش می شود تا نشان داده شود که مسئولیت اخلاقی - اینکه یک انسان در حالی که خوب یا بد عمل می کند شایسته ستایش یا سرزنش است - با ایده خدای قادر مطلق و جبر علّی سازگار است. علاوه بر این، مسئولیت انسان در قبال اعمال خود به این بستگی دارد که آنها اعمال او باشند. یعنی اراده دارد، در انتخاب آزاد است و داوطلبانه عمل می کند. فصل اول آنچه را که نویسنده بهترین تعاریف علیت، شانس، اراده، آزادی، جبر، عدم تعین گرایی و ضرورت می داند، بیان می کند که به نظر می رسد فلسفه نظام مند ارسطو عملی ترین است. مفاهیم مسیحی اراده و جبر اولین توضیح خود را در سنت آگوستین دریافت می کنند. در فصل‌های بعدی، رویکرد تاریخی برای بیان نگرش‌های فیلسوفان مختلف به مسائل مربوط به آن استفاده می‌شود. به نظر می رسد این باور رایج است که آزادی (که برای داشتن مسئولیت ضروری است) با جبرگرایی ناسازگار است. اما ارسطو و اسپینوزا نشان می‌دهند که چنین نیست. عدم قطعیت، به جای اجازه دادن به آزادی، آن را غیرممکن می کند، زیرا در این صورت، انسان در معرض شانس قرار می گیرد. اکثر فلسفه‌های بررسی‌شده، ناسازگاری‌هایی با یک الهیات نظام‌مند نشان می‌دهند و اگرچه ممکن است در هر کدام حقایق خاصی یافت شود، اما به‌عنوان بی‌ثمر یا ناتوان از توسعه در جهت مورد نظر رد می‌شوند. نویسنده نتیجه می گیرد که سازگارترین و پربارترین تفسیر از مسئولیت اخلاقی توسط ارسطو و سنت توماس آکویناس ارائه شده است. ارسطو یک نظام فلسفی ثابت به ما می دهد که سنت توماس آن را در پرتو آموزه های مسیحی تفسیر می کند، و به نظر می رسد این فلسفه است که بهترین همبستگی را با آموزه های کاتولیک دارد. از نظر قدیس توماس، این که اراده آزاد است و انسان داوطلبانه عمل می کند، با ایده وجود الهی و قادر مطلق منافاتی ندارد. و ضرورت و مشیت و جبر با اختیار در انسان منافاتی ندارد. هم شانس و هم جبرگرایی، آزادی را در انسان ممکن می‌سازد، به‌ویژه که انسان عقل و عقل دارد تا در مورد روش‌های عمل مشورت کند. از آنجایی که همه اعمال اراده داوطلبانه هستند، انسان ممکن است به دلیل خوب یا بد بودن آنها مورد تحسین یا انتقاد قرار گیرد. او انتخاب دارد و این انتخاب آزاد است تا نتیجه اعمالش به عهده خودش باشد. از آنجایی که این دیدگاه، علیرغم دشواری‌های فراوان، کامل‌ترین به نظر می‌رسد، به نظر می‌رسد بهترین دیدگاهی است که می‌توان در آینده بر آن بنا نهاد.

ترجمه ماشینی : با شروع ارسطو، بسیاری از فیلسوفان برای قرن‌ها فکر می‌کردند که در نظر گرفتن غایاتی که چیزها، چه زنده و چه غیرزنده، طبیعتاً به آن گرایش دارند، مهم است. این غایات به عنوان علل نهایی چیزها شناخته شده اند. اما در دهه‌های اولیه قرن هفدهم، فیلسوفانی را می‌یابیم که فکر می‌کنند در نظر گرفتن علل نهایی در فیزیک نامطلوب است. دو فیلسوف از این قبیل فرانسیس بیکن و رنه دکارت هستند. برای اینکه بدانیم چرا آنها بر این عقیده هستند، دلایلی را که آنها برای حفظ جایگاه خود بیان می کنند، بررسی و ارزیابی انتقادی می کنیم. با این حال، قبل از انجام این کار، مهم است که گزارش های باستانی از علیت نهایی ارائه دهیم تا بتوانیم بهتر درک کنیم که فیلسوفان مدرن ما چه چیزی را از فیزیک خود طرد کردند. دو روایتی که در ابتدا بررسی خواهیم کرد، مربوط به ارسطو و سنت توماس آکویناس است. گزارش ارسطو از این جهت مهم است که می توان او را به درستی پدر علیت نهایی نامید، در حالی که روایت آکویناس یکی از تأثیرگذارترین تفاسیر مسیحی از ارسطو است. همچنین مهم است که رابرت بویل را در این موضوع در نظر بگیریم زیرا او یکی از فیلسوفان قرن هفدهمی است که با طرد علل نهایی توسط دکارت مخالف بود. در جریان ارزیابی ما از درمان علل نهایی توسط سه فیلسوف مدرن ما، طرح یک سؤال مهم ضروری خواهد بود: آیا آنها درک درستی از آموزه نهایی ارسطویی نشان می دهند؟ اگر این کار را نکنند، واقعاً نمی توان گفت که انتقادی ارائه کرده اند که ارزش جدی گرفتن داشته باشد

در دو سنت فلسفی شرق اسلامی و غرب لاتینی، فیلسوفان برای تبیین جزئیات همواره در جستجویی مدام بوده‌اند؛ به عبارت دیگر، چیست آن‌چه که یک شیء را همان شیء، و نه چیزی دیگر، می‌گرداند؟ تمایز دو فرد از یک نوع به چیست؟ ما، به عنوان فاعل‌های شناسا، چگونه دو شیء جزئی را از هم تمییز می‌دهیم؟ آیا «تمایز» با «تشخّص» تفاوت دارد؟ در سنت اسلامی، شاهد جریانی در تبیین جزئیات هستیم که در پی گریز از ذهن‌گرایی مشائی و حرکت به جانب عین و حاقّ اشیاء عینی می‌باشد. سرچشمه‌های این رویکرد، اگرچه در نزد شارحان نوافلاطونی قابل مشاهده است، لیکن نخستین بارقه‌های ملموس آن نزد ابن‌سینا، و سپس به شکلی کاملا روشن نزد سهروردی قابل مشاده است. سهروردی آغازگر راهی است که تأثیر بارز آن در آثار میرداماد مشهود است. در انتهای این بررسی، به ملاصدرا پرداخته می‌شود که به شکلی قابل تأمل، سخنان میرداماد استاد خویش را در باب تشخّص بازگو می‌کند. در این تحقیق، که از ریشه‌شناسی واژه «شخص» در یونان باستان آغاز و به سخنان ملاصدرا در دوره صفویه ختم می‌شود، به دنبال آن هستیم تا نشان دهیم که نوعی آگاهی نسبت به ناکارآمدی نظام مشائی در فهم و تبیین جزئیات در حال شکل‌گیری بوده است، که دست آخر، تنها راه شناختِ آن‌ها را رجوع به عالم عینی و خود جزئیات می‌داند.

پرسش از چيستی، نخستين گام در داشتن تصوری صحيح و دقيق از يك علم است و برای تحليل دقيق تر آن علم، شناخت جايگاه، موضوع و غايت آن علم، سه متغير كليدی ديگر به شمار می روند. علوم انسانی كه مجموعه ای از دانش های مشخص و معين است، از يك سو متناسب با نيازها و غايات انسانی با اراده و آگاهی انسان تحقق می يابند و در مديريت اجتماعی و سعادتمندی انسان نقشی مستقيم دارند و از سوی ديگر جايگاه و اهميتی بی بديل در جوامع دارد؛ ازاينرو فهم و تحليل چيستی آن با توجه به جايگاه، موضوع و غايت اين علم، مبتنی بر بنيان ها و مبانی معرفتی اسلام، امری ضروری به نظر می رسد. در اين نوشتار سعی شده است با تأكيد بر آرا و نظريات فارابی، فيلسوف و انديشمند تأثيرگذار در اين حوزه، با تبيين جايگاه علم انسانی در منظومه علوم و نيز تحليل موضوع و غايت آن، تعريفی دقيق از اين علوم ارائه شود.

کیرکگور بین دو گونه فیلسوف تمایز می نهد: یکی فیلسوفی که مجرد از وجودش می اندیشد؛ یعنی نوع اندیشه و طرز زندگی او بستگی چندانی به هم ندارند به طوریکه حتی آسیب دیدن ساختمان فلسفی او به وجودش صدمه ای وارد نمی آورد و دیگر فیلسوفی که وجودی (existentiell) می اندیشد؛ یعنی فلسفه او پاسخ به سوالات زندگیش می باشد (Stegmuller, S.149) در این تقسیم بندی، هایدگر در دسته اخیر قرار دارد؛ یعنی فلسفه وجودی او از زندگیش جدا نیست. هایدگر همان گونه فلسفید که زیست و همان گونه زیست که فلسفید و طی حیاتش کوشید تا دریابد و نشان دهد که طرز زندگی واقعی یا اصیل چیست. ما در این مجال یافته های فلسفی و زندگی او را نقادانه بررسی می کنیم.

در بخش نخست این مقاله، مفهوم «گزاره‌ای بودن» استدلال‌های منطقی مورد بررسی قرار می‌گیرد و با پذیرش معیار ارائه‌شده از سوی کریستوفر مارتین، «گزاره‌ای بودن» استدلال‌های منطقی، بر اساس اصل جانشینی در گزاره‌های مرکب توضیح داده می‌شود. در بخش دوم، دیدگاه کامران کریم الله در خصوص «ناگزاره‌ای بودن» مبحث شرطیات فارابی و «گزاره‌ای بودن» شرطیات ابن‌سینا به داوری گذاشته می‌شود و «ناگزاره‌ای بودن» آموزه‌های منطقی فارابی، نه تنها در بافت جدلی که خارج از آن نیز مورد تأیید قرار می‌گیرد و پاره‌ای ملاحظات دیگر نیز در این زمینه اضافه می‌شود. در ادامۀ همین بخش، نشان داده می‌شود که دیدگاه ابن‌سینا در خصوص گزاره‌ها و استدلال‌های شرطی، با آنکه معیار گزاره‌ای بودن را برآورده می‌کند، اما همچنان اختلافاتی با «منطق گزاره‌ای» جدید دارد.

ارسطو در جایگاه‌ها به‌منظور تحلیل استدلال جدلی، آن را به گزاره‌ها فرو می‌کاهد و می‌گوید که هر گزاره جدلی از موضوعی تشکیل شده که «نوع» است، و از محمولی که یا «تعریف» است، یا «جنس»، (یا «فصل»،) یا «خاصّه»، یا «عرض»؛ و موادّ این حمل‌پذیرها را مقولات ده‌گانه به‌دست می‌دهند. فرفوریوس در ایساگوگه «نوع» را جایگزین «تعریف» می‌کند و «فصل» را هم آشکارا به میان می‌آورد و این پنج کلّی را چونان پیش‌زمینه‌هایی ضروری و/یا سودمند برای آموزه‌های مقولات، تعریف، تقسیم، و اثبات پیش می‌نهد. فارابی حمل‌پذیرهای ارسطو و کلّی‌های پنج‌گانه فرفوریوس را درمی‌آمیزد و به فهرست تازه‌ای دست می‌یابد. وی بر آن است که کلّی‌های پنج‌گانه اجزای نهایی همه تعریف‌ها و استدلال‌ها در همه دانش‌ها هستند. ابن‌سینا در مدخل‌های منطقی خویش، بی هیچ بیش و کم، همان کلّی‌های پنج‌گانه فرفوریوس را به میان می‌آورد. وی در منطق الشفاء، مهم‌ترین نمودار منطق‌نگاری نُه‌بخشی، کارکرد کلّی‌های پنج‌گانه را همانی می‌داند که فرفوریوس می‌گوید. امّا در نخستین و برجسته‌ترین نماینده منطق‌نگاری دوبخشی، یعنی منطق الإشارات، کلّی‌های پنج‌گانه را تنها به‌مثابت مدخل منطق تعریف به‌کار می‌گیرد.