چکیده :
از جمله مباحث مهم دستورزبانی اعداد، موضوع «تکثیر» است که بر معنای زیادت و فراوانی چیزی دلالت می‌کند.
در زبان اهل فن و عامه مردم کاربرد بسیار داشته و دارد.
در این پژوهش اعداد مورد نظر با نگاه تطبیقی، مورد بررسی قرار گرفته و شواهدی متنوع از شعر و نثر نیز در ذیل هر یک آمده تا خواننده بتواند نحوه استعمال آن در هر دو زبان را به خوبی مقایسه کند.
مقالهبه چند سؤال مهم در این زمینه پاسخ داده است: نخست: مجموعه اعدادی که بر معنای «کثرت» دلالت دارند کدامند؟ دوم: بازتاب آن در متون دینی و ادبی چگونه بوده است؟ سوم: آیا مجموعه اعداد تکثیر در زبان فارسی و عربی کاربرد یکسان و مشترک دارند یا بعضاً متفاوتند؟ چهارم: این اعداد در عموم موارد، برای مبالغه در کثرت چیزی می‌آید یا آنکه در معنای اصلی آنها نیز استعمال می‌شود؟ پنجم: آیا این اعداد، فروع و زیر شاخه‌هایی نیز دارند؟ ششم: آیا اعداد مورد نظر به جز معنای تکثیر در ادبیات فارسی و عربی استعمال دیگری نیز داشته‌اند و دارند؟ مجموعه منابعی که در این پژوهش، مورد بررسی قرار گرفته در درجه نخست، آیات قرآن کریم و برخی روایات معصومین (ع)؛ و آنگاه اشعار شاعران برجسته ادب فارسی از قدیم و جدید نظیر حکیم فردوسی، نظامی گنجوی، سنایی، مولوی، سعدی، حافظ، صائب تبریزی، پروین اعتصامی، و برخی دیگر از مشاهیر ادب است.
همچنین بازتاب وسیع «اعداد تکثیر» در حوزه ضرب المثلهای فارسی و عربی مورد بررسی قرار گرفته و به نمونه‌های فراوان از این کاربرد استناد شده است.
one of the important topics in the grammar of numbers is the subject ofis the concept of multiplicative numbers, which implies abundance and plentitude.
in both persian and arabic, certain numbers symbolize multitude and frequency, including: seven, ten, twenty, forty, fifty, sixty, seventy, one hundred, one thousand, and one hundred thousand.
these numbers are widely used by experts and the general public alike.
this study conducts a comparative analysis of these numbers, presenting a variety of poetic and prose examples under each category, enabling readers to observe and compare their usage in both languages effectively.
this article answers several key questions:
first, which numbers indicate abundance or multitude?
second, how are these numbers reflected in religious and literary texts?
third, do these multiplicative numbers hold the same meaning and usage in persian and arabic, or are there differences?
fourth, are these numbers mostly used for hyperbole, or are they employed with their literal meanings as well?
five, do these numbers have derivatives or subcategories?
six, besides signifying multiplicity, do these numbers have other uses in persian and arabic literature?
the primary sources for this study include verses from the holy qur'ān, hadiths from the infallibles (as)—specifically nahj al-fasahah of the prophet muhammad (as) and nahj al-balagha of imam ali (as).
the study also draws from the works of renowned persian poets, both classical and modern, such as ferdowsi, nezami ganjavi, sana’i, rumi, sa’di, hafez, sahib tabrizi, parvin e’tesami, and others.
furthermore, the widespread appearance of multiplicative numbers in persian and arabic proverbs is examined with abundant examples cited.