چکیده :
قرآن اصلی‌ترین کتاب اعتقادی مسلمانان برای تعلیم، تربیت و هدایت بشر است و آثار شاعران و نویسندگان از آن اثرپذیر است.
کتاب کلیله‌ودمنۀ نصرالله منشی اثری ادبی-تعلیمی است که از داستان‌های تودرتوی جلوه‌های قرآنی برخوردار است.
ژولیا کریستوا طرّاح نظریۀ ادبی و فلسفی بینامتنیّت است که ارتباط، اثرگذاری و اثرپذیری متون را بر اساس قواعد نفی سه‌گانۀ بینامتنی جزئی، متوازی و کلّی مطرح کرده است.
پژوهش پیش روی، قرآن کریم را در نقش زیرمتن، متن پیشین و اصلی و کتاب کلیله‌ودمنه را در نقش زبرمتن، متن پسین و فرعی بر پایۀ قواعد نفی سه‌گانۀ کریستوا به روش توصیفی-تحلیلی بررسی کرده است.
دستاورد پژوهش نشان می‌دهد، کتاب کلیله‌ودمنه از آموزه‌های انسان‌ساز اخلاقی و تعلیمی قرآن بهره‌مند است و متن آن با انگیزه‌ها و شیوه‌هایی گوناگون چون تأیید، تأکید، اقناع، دفاعیّه، نوید و هشدار از کریم کلام الهی بهره برده است.
بیشترین تلمیحات کلیله‌ودمنه مبتنی بر استناد و استشهاد از آموزه‌های اخلاقی و تعلیمی و جنبه‌های آموزشی قرآن کریم با رویکرد نفی جزئی برای نَیل به معناست.
شگردهای ادبی کتاب کلیله‌ودمنه که اغلب با بهره‌گیری از مقایسه در ساختار تشبیه و برتری یکی بر دیگری یا تساوی آن‌هاست، با رویکرد نفی متوازی در آیات تصرّف کرده و در مرتبۀ دوم است.
بافت و محتوای کلیله‌ودمنه و نیاز کمتر به آوردن عبارت‌هایی که دشواری، پیچیدگی و دگرگونی آیات را در پی دارد، با رویکرد نفی کلّی و در مرتبۀ سوم است.
the qur’ān is the principal religious text of muslims, serving as a guide for human education, moral development, and spiritual guidance.
poets and writers have drawn inspiration from it.
kelileh o demneh by nasrallah manshi is a literary-educational work featuring nested stories with qur’ānic influences.
julia kristeva, the theorist behind the literary and philosophical concept of intertextuality, proposed that texts interact through partial, parallel, and general intertextual negation.
this research employs a descriptive-analytical method to examine the qur’ān as the hypotext (prior and primary text) and kelileh o demneh as the hypertext (later and secondary text), based on kristeva’s threefold negation framework.
the findings revealed that kelileh o demneh incorporates the qur’ān’s moral and educational teachings, utilizing divine scripture through various methods—affirmation, emphasis, persuasion, defense, promises, and warnings.
most of the allusions in kelileh o demneh reference the qur’ān’s ethical and instructional teachings, employing partial negation to derive meaning.
the literary techniques in kalila o demneh—often employing comparisons through simile structures that assert superiority, equality, or contrast—are repurposed with an approach of negating parallelism in the ayahs, rendering them secondary in rank.
meanwhile, the overall structure and content of kelileh odemneh, which avoids excessive complexity or transformation of qur’ānic ayahs, reflects general negation and occupies the third tier.
نویسنده :
سجاد غلامی انجیرکی ، خلیل بیگ‌زاده
منبع اصلی :
https://paq.araku.ac.ir/article_723578_cabe99d56007cfa17b0b730e53173ff1.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(پژوهشهای ادبی-قرآنی- سال 1404- دوره 11- شماره 4- از صفحه 61 تا 77)
یادداشت :
قرآن بینامتنیّت قواعد نفی سه‌گانه کلیله‌ودمنۀ نصرالله منشی ژولیا کریستوا
The Qur’ān intertextuality triple negation framework Kelileh o Demneh Nasrollah Monshi Julia Kristeva