چکیده :
گسترش رویکرد آینده‌پژوهی اسلامی و ظهور دیدگاه‌ها و نظریات متعدد در این زمینه، این دغدغه را ایجاد می‌کند که آینده‌پژوهی اسلامی چنانچه بخواهد به‌مثابه یک دانش اجتماعی روشمند، متکفل تصویرپردازی از آینده مبتنی بر فرهنگ اسلامی و بومی باشد، باید بر اساس ضوابط و معیارهای علم‌شناسی سامان یابد.
این پژوهش مبتنی بر روش مطالعه اسنادی، مرور سیستماتیک و توصیف و تحلیل دیدگاه‌ها و آثار صاحب‌نظران حوزه آینده‌پژوهی اسلامی، بر اساس دو مبنای «علم‌شناسی منطقی» و «رئوس ثمانیه» و با الهام از چارچوب شناختی ـ هنجاری سورل، به تطبیق و نسبت‌سنجی دیدگاه‌ها و آثار مذکور با معیارهای معرفی‌شده در این دو سنت علم‌شناسی مسلمین پرداخته است.
بر این اساس آینده‌پژوهی اسلامی چنانچه بخواهد به‌مثابه یک دانش معرفی شود باید دربردارنده هیئتی جامع و منسجم از بنیان‌های فلسفی، مبادی تصدیقی و اصول موضوعه، تعریف و ماهیت، موضوع، مسائل اصلی، غرض، روش‌شناسی و روش باشد.
یافته‌های حاصل از مرور آثار حوزه آینده‌پژوهی اسلامی نشان می دهد که علی‌رغم وجود دیدگاه‌های مختلف، هر یک از این آثار به‌نحوی بر برخی از معیارهای علم‌شناسی منطبق بوده و بنیان، موضوع، غایت، نظام دانایی، نظام گرایشی و روش‌شناسی واحدی بر این آثار حاکم است.
وجود چنین ویژگی‌هایی در مطالعات آینده‌پژوهی اسلامی، تصویری نسبتاً منسجم از یک حوزه دانشی را در مرحله پیشادانش نشان می‌دهد.
the expansion of the islamic future studies approach and the emergence of various perspectives and theories in this field raises the concern that if islamic future studies aim to function as a systematic social science responsible for envisioning the future based on islamic and indigenous culture, it must be structured according to epistemological principles and criteria.
this research, based on document analysis, systematic review, and the description and investigation of the viewpoints and works of scholars in the field of islamic future studies, employs two epistemological foundations-“logical epistemology” and the eight vertices (ro'us thamaniyah)-and inspired by sorel’s cognitive-normative framework, compares and aligns these views and works with the introduced criteria from these two muslim epistemological traditions.
accordingly, if islamic future studies are to be introduced as a science, they must encompass a comprehensive and coherent structure of philosophical foundations, ratification principles, axioms, definition and nature, subject, main issues, purpose, methodology, and methods.
findings from reviewing the works in islamic future studies indicate that despite the existence of various viewpoints, each of these works conforms in some way to certain epistemological criteria, and a unified foundation, subject, purpose, knowledge system, orientation system, and methodology dominate these works.
such characteristics in islamic future studies depict a relatively coherent image of a discipline at the pre-scientific stage.
نویسنده :
مجید محمدلو ، مهدی احمدیان
منبع اصلی :
https://qabasat.iict.ac.ir/article_725050_d251b1d296ce5f7d5fe7b658aa1b637e.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(قبسات- سال 1404- دوره 30- شماره 115- از صفحه 76 تا 100)
یادداشت :
علم اجتماعی اسلامی آینده‌پژوهی اسلامی علم‌شناسی منطقی رئوس ثمانیه چارچوب شناختی ـ هنجاری
Islamic Social Science Islamic Futures Studies Logical Epistemology Ru''us al-Thamaniyya (Eight Principles) Cognitive-Normative Framework