چکیده :
«مدیریت بدن» یکی از مفاهیم رایج در جامعه‌شناسی‌غربی است که به بررسی نظارت و دست‌کاری افراط‌گونۀ ویژگی‌های ظاهری بدن به‌ویژه در زنان پرداخته و عاملش را در اجتماع می‌یابد.
میشل فوکو با تأکید بر رویکرد پساساختارگرایی، کوشیده است تا نشان دهد باتوجه به ارتباط بدن‌مندی و معرفت، هرگونه مدیریت بدن، به‌معنای نفی امکان شناخت ساحاتی از معرفت و حقیقت است.
فوکو به تأثیر روابط قدرت بر بدن و به این واسطه بر معرفت و حقیقت اشاره می‌کند.
مسئله اصلی این پژوهش، چیستی تفاوت بنیادین نظریه فوکو با دیدگاه اسلامی در عدم پذیرش مدیریت بدن در زنان و راهکارهای اسلام در مواجهه با آن است.
«پژوهش حاضر با مراجعه به نظریات فوکو در موضوعات مرتبط با مدیریت بدن و نیز رجوع به آیات و روایات مربوط به این موضوع با روش تحلیلی-توصیفی به نقد دیدگاه فوکو در این زمینه پرداخته و نشان می‌دهد برخلاف دیدگاه وی که براساس آن، جنسیت محدودساز و سرنوشت‌ساز هویت انسانی است، در دیدگاه اسلامی هویت انسانی به روح او وابسته و ابعاد جسمانی زن یا مرد، فرع بر هویت اصیل اوست و نیز با تلقی خاصی که از رابطۀ بدن، نفس و جامعه در حکمت اسلامی ارائه می‌شود»؛ اولاً، مدیریت بدن به مفهومی که نزد جامعه‌شناسان غربی شناخته شده است پذیرفته نمی‌شود و ثانیاً، مدیریت بدن به معنای تقیّد به حدود شرعی و تأمین سلامت و امنیت آن نه تنها نافی دست‌یابی به معرفت و حقیقت نیست؛ بلکه سبب نیل به آن نیز خواهد بود.
نتایج این مقایسه ناظر به راهکار سه‌‌وجهی مدیریت بدن در حوزۀ زنان، مشتمل بر «حفظ سلامت بدن»، «حفظ بدن از نگاه نامحرم» و «تبرج مدیریت شده» است.
"body management" is one of the common concepts in western sociology, which examines the excessive monitoring and manipulation of physical appearance, especially among women, identifying its causes within societal constructs.
michel foucault, emphasizing a post-structuralist approach, sought to demonstrate that given the relationship between corporeality and knowledge, any form of body management negates the possibility of understanding certain dimensions of knowledge and truth.
foucault highlights the influence of power relations on the body and, consequently, on knowledge and truth.
the primary issue of this study is to explore the fundamental differences between foucault's theory and the islamic perspective regarding the rejection of body management in women and islam's approaches in addressing it.
this research, referring to foucault’s theories related to body management and quranic verses and islamic narratives on the subject, uses an analytical-descriptive method to critique foucault’s perspective.
it demonstrates that, contrary to foucault's view—which posits gender as a restrictive and determinative factor in human identity—the islamic perspective considers human identity to be rooted in the soul, with the physical attributes of men and women subordinate to their essential identity.
furthermore, through the specific understanding of the relationship between body, soul, and society in islamic philosophy, first, body management, as conceptualized in western sociology, is not accepted.
second, body management, as adherence to religious boundaries and ensuring health and security, not only does not hinder access to knowledge and truth but also facilitates it.
the results of this comparison lead to a threefold approach to body management for women, encompassing "maintaining physical health," "protecting the body from inappropriate exposure to non-mahrams," and "regulated self-presentation."
نویسنده :
محمد رضا قائمی نیک ، سیده جمیله هاشم نیا ، محسن نوغانی دخت بهمنی
منبع اصلی :
http://jiss.isca.ac.ir/article_76516_d1ff1dd2b3c0232a2d7ea1b3c9fc4397.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(اسلام و مطالعات اجتماعی- سال 1403- دوره 12- شماره 3- از صفحه 153 تا 183)
یادداشت :
مدیریت بدن زن و جنسیت میشل فوکو حکمت اسلام
Body Management Women and Gender Michel Foucault Islamic Philosophy
نوع منبع :
مقاله
,
کتابخانه عمومی