چکیده :
در دورۀ عثمانی سیاستها و اقدامات حکومتهای محلی دستنشاندۀ آنان بر ضدّ جوامع محلی شیعی در شام اوج گرفت.
معنیان(آلمعنی) از جملة این حکومتهای محلی بودهاند که تحت حمایت عثمانیان سیاستها و راهبردهای ضد شیعی گستردهای را در پیش گرفتند.
بیش از همۀ امیران معنی، فخرالدین دوم بهواسطۀ یورش‌های مستمر به مناطق شیعیِ جبلعامل، جبل لبنان، بعلبک و بقاع نامبردار گشته است.
این مقاله پس از بررسیِ علل و پیامدهایِ حملات فخرالدینِ دوم معنی به مناطق شیعینشینِ مذکور و نقش عثمانیان در آن، بدین نتیجه دست یافته که او با هدف دستیابی به خودمختاری در لبنان، ناگزیر به سرنگونی دولت عثمانیان میاندیشید و از این رو، برای نیل به مقصود در مواجهه با شیعیان سیاستی دوسویه اتّخاذ کرد؛ وی از یک سو با تفرقهافکنی میان خاندان‌های شیعی و کشتار بزرگان آنان، کوچاندن مارونیان به سکونتگاههای شیعیان، استقرار پادگانهای نظامی و اسکان طوایف سنی در مناطق مذکور جهت پایشِ تحرّکات شیعیان، رضایت عثمانیان را تامین میکرد و از سوی دیگر میکوشید با قبضة امارتهای صَفَد، بیروت، صِیدا و کَسرُوان و همپیمانی با دول اروپایی لبنان را از زیر سلطۀ عثمانیان بهدرآورد.
در فرجام، بهرغم سرکوبهای گستردة شیعیان توسّط فخرالدین به همدستی پاشاهایِ شام، وی پس از افشای انعقاد قرارداد تجاری- نظامیِ محرمانهاش با ایتالیا و توسکانی بر ضدّ عثمانیان نه تنها به اهداف خود نرسیده، بلکه خاندان‌های شیعی از سرنگونیاش برای بازیابی قدرت از دسترفته بهره بردند.
during the ottoman era, local governments appointed by the ottomans intensified their policies and actions against shī‘ī communities within al-shām (greater syria).
the ma‘nid dynasty was one such local government that, with ottoman backing, implemented extensive anti-shī‘a policies and strategies.
fakhral-dīn ii became particularly notorious for his continuous raids on shī‘ī areas in jabal ‘āmil, jabal lubnān, ba‘labakk, and the biqā‘ valley.
this article examines the causes and consequences of fakhr al-dīn ii's attacks on these shī‘ī areas, along with the role of the ottomans.
it concludes that fakhr al-dīn ii, ultimately seeking autonomy for lebanon, harbored ambitions to overthrow ottoman rule.
to achieve this goal, he adopted a two-pronged approach towards the shī‘a.
on the one hand, he appeased the ottomans by dividing shī‘ī clans, relocating maronites to shī‘a settlements, eliminating shī‘ī leaders, establishing military outposts, and settling sunnī clans in these areas to monitor shī‘ī activity.
on the other hand, he attempted to liberate lebanon from ottoman control by seizing the emirates of safad, beirut, sidon, and keserwan, forming alliances with european powers, and consolidating his own power.
despite widespread repression of the shī‘a with the complicity of the pashas of sham, fakhr al-dīn ii's downfall ultimately stemmed from the exposure of his secret commercial-military agreement with italy and tuscany against the ottomans.
this not only led to the failure of his goals but also presented an opportunity for the shī‘ī clans to regain their lost influence
نویسنده :
مریم جمالی ، قدریه تاج بخش
منبع اصلی :
https://jhic.ut.ac.ir/article_100748_44457ae95cb3534f71dcee641bebfde5.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی- سال 1403- دوره 57- شماره 1- از صفحه 85 تا 108)
یادداشت :
شیعیان شام فخرالدین دومِ معنی خاندان‌های شیعیِ جبلعامل جبلِلبنان بعلبک بقاع
Ma‘nids shī‘a Fakhr al-Dīn II Jabal ‘Āmil Jabal Lubnān Ba‘labakk the Biqā‘ Valley
نوع منبع :
مقاله
,
کتابخانه عمومی