چکیده :
حکومت، اساسي ترين نياز انسان براي تمشيت امور سياسي - اجتماعی جامعه است.
بدین سبب مکاتب، ادیان و اندیشمندان هر عصری از جمله علامه طباطبایی، سید قطب و ابن خلدون از دیرباز سعی داشته اند، بهترین مدل حکومت و حاکمیت را با شاخصه ها و ویژگی های خاص ارائه کنند تا جوامع را سعادتمند سازند.
از این رو این رساله با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی به تحلیل تطبیقی آراء علامه طباطبایی، سید قطب و ابن خلدون درباره شاخصه ها و ویژگی‌های حاکمیت و حکومت بلد طیب در قران و آثارشان به منظور کشف، تبیین و تحلیل نقاط اشتراک و افتراق سه اندیشمند پرداخته است.
و آنها را به صورتی منسجم، طبقه بندی و مدون نموده، و به این نتایج دست یافته است: در بخش شاخصه های حاکمیت، سه اندیشمند به دلیل انتساب به دین اسلام ،حاکمیت را مختص خدای متعال دانسته و قائل به حاکمیت الهی هستند.
در بخش ویژگی های حاکمیت، قائل به این ویژگی ها هستند: مطلق، الهی، جامع، انحصاری، تقسیم ناپذیر، اصیل، حقیقی، مطاع ، توازن و هماهنگی، عادلانه و عالمانه .در باب شاخصه های حکومت اسلامی، سه اندیشمند بر ضرورت رهبری تاکید دارند اما در رهبری بعد از رسول گرامی اسلام افتراق دارند و قائل به دو سیستم امامت(علامه طباطبایی) و خلافت (سید قطب و ابن خلدون) می شوند.
سه اندیشمند بر ضرورت حاکمیت قانون الهی در جامعه اسلامی به دلیل جامعیت آن تاکید دارند.
علامه طباطبایی نقش مردم را مشروعیت بخشی به حکومت نمی داند، بلکه نقش آنان انتخاب گری و مقبولیت است در حالی که سید قطب و ابن خلدون معتقدند مردم مشروعیت سازند.در باب ویژگی های حکومت: سه اندیشمند بر ضرورت رابطه اخلاق و حکومت اهتمام دارند.و اخلاق را برآمده از دین، ضامن اجرای شریعت، عامل تداوم حکومت می دانند.
ابن خلدون قائل به نقش حداقلی برای دین است.
و سید قطب و علامه طباطبایی قائل به نقش حداکثری اند.
سه اندیشمند سعادت را در گرو آزادی در چارچوب دین می دانند.
علامه طباطبایی و ابن خلدون قائل به جهاد دفاعی هستند در حالی که سید قطب قائل به جهاد ابتدایی است.
سه اندیشمند اسلام و حکومت اسلامی را منعطف و پاسخگوی نیازهای بشردر همه اعصار می دانند.
سه اندیشمند معتقدند تحقق عدالت حقیقی- آرمان حکومت- تنها در سایه حکومت شرعی رخ می دهد.
ابن خلدون مرز جغرافیایی رسمی و عرفی را عامل همبستگی، وحدت و امنیت ملی می داند اما سید قطب و علامه طباطبایی ضمن پذیرش مرز های جغرافیایی تاکید بر مرز اعتقادی- مرز حقیقی- دارند.
موارد اشتراک و افتراق سه اندیشمند بیانگر مبانی خاص آنها است؛ مبنا و ماهیت بلد طیب علامه، تفسیری -قرانی که نقطه تعالی آن جامعه مهدوی است.
مبنا و ماهیت بلد طیب سید قطب، تدافعی-احیایی (تفکر دینی) است.
مبنا و ماهیت بلد طیب ابن خلدون، اجتماعی- تجربی - علمی است.حکومت مورد نظرعلامه طباطبایی با شاخصه‌ها و ویژگی‌های خاص خود، به دلیل انطباق با قران کریم، روایات معصومین، سیره عملی معصومین، سیره جمیع انبیا و نیز به دلیل هماهنگی و همسویی درعرصه عمل و نظر مورد تایید دین است و به عنوان دیدگاه برتر معرفی می شود.
;government is the fundamental human need to handle the community's socio-political affairs.
accordingly, schools, religions, and thinkers of every era, including allameh tabatabai, seyyed qutb, and ibn khaldun, have long sought to present the best government and governance model with special features to make societies blissful.
hence, the present treatise is a comparative analysis the views of allameh tabatabai, seyyed qutb, and ibn khaldun on the features of the governance and government of the clean land (balad-al-tayyib) in the holy quran and their works to discover, explain, and analyze the commonalities and differences among these three thinkers.
the features have been coherently categorized and codified and the following findings have been achieved:in the governance indicators section, given their affiliation with islam religion and believing in divine governance, the three thinkers consider governance belonged to god almighty.in the governance features section, they consider the features of absolute, divine, comprehensive, exclusive, indivisible, noble, true, obedient, balanced, coordinated, just, and wise.concerning the features of islamic government, all the three thinkers emphasize the necessity of leadership; however, they disagree on leadership after the holy prophet of islam, believing in two systems of imamate (allameh tabatabai) and caliphate (seyyed qutb and ibn khaldun).
due to its comprehensiveness, the three thinkers emphasize the necessity of the governance of divine law in islamic society.
allameh tabatabai does not consider the people's role in legitimizing the government, but in choosing and accepting, while seyyed qutb and ibn khaldun consider the people as legitimizers.concerning the features of governance, the necessity of the connection between morality and governance is concerned by all the three thinkers and they believe that morality is raised from religion and it guarantees the implementation of shari'at (religious law) and the continuity of the governance.
ibn khaldun considers a minimal role for religion, while seyyed qutb and allameh tabatabai believe in the maximum role for it.
all the three thinkers consider felicity dependent on freedom within the framework of religion.
although allameh tabatabai and ibn khaldun believe in defensive jihad, seyyed qutb considers elementary jihad.
all the three thinkers consider islam and the islamic government flexible, responding to human needs in all eras.
they all believe that the realization of true justice - the governance's ideal - occurs just in the shadow of religious (shari'at) government.
ibn khaldun believes that the official and customary geographical borders are the factor of solidarity and unity, as well as national security; nevertheless, while accepting the geographical borders, seyyed qutb and allameh tabatabai emphasize the belief border - the true border.the commonalities and differences among these three thinkers exhibit their specific principles.
the basis and nature of the clean land of allameh is commentary-quranic, with excellence point of mahdavi society.
the basis and nature of the clean land of seyyed qutb is defensive-revival (religious thinking).
the basis and nature of the clean land of ibn khaldun is social-experimental-scientific.the government considered by allameh tabatabai with its certain indicators and features is approved by religion and introduced as the superior viewpoint due to its compliance with the holy quran, the narrations of the imams, their practical life pattern, the life pattern of all the prophets, besides the harmony and alignment in the field of practice and perspective.