جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آخرت شناسی از آن جهت که با غیب و به آینده نادیده بشر ارتباط دارد، همواره از مهمترین دغدغه های انسان و نیز از بحث انگیزترین آموزه های ادیان بوده است. بر اساس آموزه های قرآنی، همه انبیا به بهشت و سعادت بشارت داده اند و پیروان خویش را از عذاب های الهی ترسانیده اند و آنان را از سرکشی و عصیان و شومی عاقبت این اعمال انذار داده اند و فلسفه نبوت انذار و تبشیر بوده است و اتمام حجت خداوند بر مردم، تا در روز قیامت عذری در برابر محبت های الهی باقی نمانده باشد.بنابر چنین آموزه هایی موسی بن عمران، پیامبر بزرگ خداوند نیز می بایستی پیروان خود را نسبت به آینده ایشان انذار داده باشد و بحث معاد میان یهودیان مانند دیگر ادیان از همان ابتدای نبوت وی مطرح شده باشد. اما بیشتر دانشمندان دانش ادیان تصریح می کنند یهودیان اعتقاد روشنی به آخرت و روز جزا ندارند و جزای اعمالشان را بیشتر در این جهان می دانند و اعتقاد به رستاخیز که در دین آنان ذکر شده، قدمتی به اندازه قدمت دیگر اعتقاداتشان ندارد. متخصصان علوم ادیان بر آنند که اعتقاد به بهشت و جهنم و روز جزا در تورات مطرح نشده و این عقیده پس از همجواری بنی اسراییل با ایرانیان در دوره اسارت بابلی، از آیین زرتشتیان تاثیر گرفته است. به نظر می رسد مهم ترین و اولین منابع تشریح اعتقاد به معاد در منابع دین یهود، کتاب تلمود است. در کتاب گنجینه تلمود آمده است معاد جزو اصول دین یهودیان است و انکار آن گناهی بزرگ محسوب می شود، اما گروهی از یهودیان به نام فرقه صدوقیان معتقد به نابودی روح همراه با معدوم شدن جسم بوده اند. همچنین در این که آیا معاد شامل همه انسان هاست یا بعضی از اقشار مردم را شامل می شود، میان دانشمندان یهودی اختلاف است. مجموعه این مباحث و سوالات، ذیل عنوان معاد و فرجام شناسی از دیدگاه یهود به تفصیل در این مقاله مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته و نیز به تناسب، موضع قرآن درباره آخرت شناسی در دین یهود بیان گردیده است.

نوشتار حاضر در سه بخش کتاب واژگان دخیل در قرآن آرتور جفری را با محوریت واژگان عبری نقد و بررسی کرده است. ابتدا خلاصه‌ای در احوال و آثار علمی آرتور جفری و شخصیت اجتماعی وی ارائه شده و سپس چند ملاحظه کوتاه درباره کتاب او را یادآور گردیده و با سیری کوتاه در آیات مربوط، به بررسی واژه‌های دخیل در قرآن از دیدگاه مفسران و علمای علم لغت پرداخته است. پدیده توارد لغات و اخذ و عاریه زبانی از زبان دیگر به عنوان مقدمه‌ای لازم برای پیگیری موضوع واژگان دخیل است که به همراه ذکر اقوال و دلائل عمده قائلان به وقوع الفاظ اعجمى در قرآن، بخش دیگری از این پژوهش است. در ادامه ضمن بررسی پیشگفتار آرتور جفری که درکتاب خود آورده است، تقسیم‌بندی واژه‌ها توسط آرتور جفری و اعتقاد جفری مبنی بر اخذ بیشتر واژگان از منبع یهودی ـ عبری مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

علم تأویل و باطن آیات قرآن از جمله علومی است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مسلمان در حوزه علوم قرآن بوده است و هر کدام از مفسران دو فرقه شیعه و اهل سنت طبق تعاریف خود از این علم به آن پرداخته‌اند، اماواقعیت این است که متن اغلب تفاسیر، ظاهر و تنزیل قرآن است و پرداختن به تأویل آیات مورد توجه تعداد اندکی از مفسران بوده است،از جمله کتب تفسیری که به باطن آیات پرداخته‌اند؛ کتاب الکشف تالیف جعفربن منصورالیمن است که از جمله داعیان اسماعیلی اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم است و همینطور کتاب مرآه الانوار و مشکوه الاسرار تالیف ابوالحسن عاملی که از جمله دانشمندان اثنی عشری قرن دوازدهم هجری است، این دو دانشمند که از دو فرقه مختلف و دو قرن متفاوت هستند در کتب خود فقط به بطون و تأویل آیات پرداخته‌اند اما علاوه بر اینکه دیدگاه دو مفسر در پرداختن به بطون آیات متفاوت است، موضوعاتی که به آنها اشاره کرده‌اند نیز موضوعات مختلفی است که در برخی از این موضوعات اشتراک و در برخی دیگر تفاوتهایی دارند، همچنین روش پرداختن به بطون و تأویل آیات نیز در هردو کتاب متفاوت است، به نظر می‌رسد برای درک بهتر و فهم دقیقتر کتاب الکشف خواننده این کتاب نیاز به آشنایی با دو علم متفاوت دارد؛ علم سیمیا (که عبارت است از علم حروف ابجد، علم اعداد، علم کواکب، افلاک و بروج و،،،،) و دیگری دانستن احادیث تأویلی که از ناحیه ائمه(ع) بخصوص امام باقر و امام صادق(ع) وارد شده است، با نگاهی گذرا به این کتاب می‌توان فهمید که خود مولف نیز با توجه به این علوم و احادیث، دست به تالیف این کتاب زده است، اما درک مطالب کتاب مراه الانوار برای خواننده این کتاب آسان تر است زیرا تأویل آیات در این کتاب بر اساس روایات اهل بیت(ع) می‌باشد.

یکی از مسائلی که درباره پیامبر بحث می کنند، عصمت پیامبراسلام(ص)است. اگرچه درمباحث اعتقادی وکلامی دارای قدمت می باشد، اما از مهمترین مباحث کلام اسلامی دربین متکلمان و مفسران مسلمان بوده است. عده ای از علماء عصمت پیامبر را در قبل و بعد از بعثت ضروری میدانند ولی عده ای دیگر آن را شرط نمی دانند. دراین پژوهش کلیاتی درمقوله عصمت،تعریف مسأله، پیشینه عصمت، طرح پرسشهاي اصلی و فرعی، حدود ، فرضیات، اهداف وروش پژوهش مطرح گردیده است. سپس به مبانی نظری تحقیق شامل زندگی علمي علامه طباطبایی وفخر رازی، ادبیات تحقیق شامل واژه شناسی عصمت، معنای لغوی واصطلاحی عصمت، عصمت درقرآن، عصمت ازدیدگاه دومفسرپرداخته شده است. منشأ ومراتب عصمت ازدیدگاه دومفسرشيعه وسني به بحث گذاشته شده است. و همچنين دلایل لزوم عصمت پیامبر اسلام ازديدگاه آنان با استناد به آیات قرآن کریم بيان شده ومقایسه ای بین دو دیدگاه مطرح گردیده است. ودرپايان نيزمهمترین دلایل درباره مسأله سهو ونسيان نسبت به پیامبر اسلام وديدگاه علامه طباطبايي و فخررازي نيز طرح گرديده است.

این پژوهش معنا و کارکرد عقل را از دیدگاه فیض کاشانی و مجلسی مورد بررسی قرار می­دهد. پرداختن به ماهیت عقل و چیستی آن از منظر دو محدث صاحب نام قرن یازدهم که رویکرد­شان در مباحث معرفت دینی با رویکرد متکلمان متفاوت است، از اهمیت این پژوهش حکایت دارد. با وجود آنکه هم فیض کاشانی و هم علامه مجلسی محدث­اند با این حال ضمن برخورداری از نظرگاه مشترک هرکدام، در مواجهه با عقل، تفاوت دیدگاه­هایی هم دارند. فیض کاشانی به تأسی از غزالی چهار معنا برای عقل بیان می‌کند و سپس با جمع بین آن‌ها به عقل نظری و عملی معتقد می‌شود و برای هرکدام معنای خاصی را در نظر می‌گیرد که در کارکرد باهم تفاوت دارند. اما علامه‌ی مجلسی شش معنا برای عقل ذکر کرده است و برخلاف فیض، سعی می‌کند همه‌ی معانی شش‌گانه را تجمیع کند و حقیقت واحدی را برای عقل در­نظر گیرد؛ ولی با قائل شدن در معنای پنجم عقل به ‌عنوان تمثیل و نیز عدم پذیرش معنای ششم عقل که از سوی فلاسفه بیان گردیده، عملاً این اتحاد معنایی عقل را زیر سؤال می­برد. از سوی دیگر هر دو محدث می‌کوشند، متناسب با این معانی عقل، روایاتی را شاهد بر ادعای خود بیاورند که در این جستار علمی برخی از آنها ذکر شده و از رهگذر آن نظریه هرکدام روشن­تر خواهد شد. هدف نهائی این نوشتار که با روش توصیفی تحلیلی است، مقایسه‌ی این دو دیدگاه و برجسته ساختن وجوه اشتراک و اختلاف آن دو دیدگاه است.

پژوهش حاضر، تبيين معناي تاويل عرفاني واژه «خليفه» در سوره بقره مي باشد. نظر به اهميت بررسي واژگان و اصطلاحات قرآني، اين پژوهش پس از بررسي معناي لغوي اين واژه با تدبر در آيات 30 الي 39 سوره بقره به دريافت مفهوم عرفاني «خليفه الهي» اقدام نموده و با استفاده از مفاهيم واژگان و عبارات کليدي موجود در آيات مذکور، به نظر مي رسد به معناي عرفاني اين لقب در انسان دست يافته است. در همين راستا، ساختار وجودي «آدم» و رسالتش نيز مفهوم يابي شده است. در اين تحقيق، تاثير تعليم حقيقي «الاسماء کلها» در ساختار انسان مورد بررسي قرار گرفته است. نتيجه به دست آمده اين است که: تجلي کامل اسماء الهي در وجود نوع انسان، شايد عامل اصلي براي تحقق صفت «خليفه الهي» در او باشد. وقوع اين امر، فرمانبرداري قواي همه عالم را از انسان در پي خواهد داشت که در قالب سجده ملائکه بر آدم در قرآن از آن تعبير شده است. در حقيقت ائمه عليهم السلام کساني هستند که اسما و صفات «رب العالمين» در معناي اتم و اکمل خود، در آنها از قوه به فعل در آمده است و اين معناي تاويل عرفاني «علم الاسماء کلها» است.

در میان تفاسیر قرآن، « المیزان» اثر گرانقدر علامة معاصر طباطبایى، ب ى تردید یکى ، از بهترین تفاسیر ترتیبى قرآن است که هرچند روش تفسیرى آن مبتنى بر تقسیر قرآن به قرآن است، اما استناد به منابع حدیثى فریقین در تفسیر قرآن و بالاخص در تبیین مقام والاى اه لالبیت پیامبر 6، این تفسیر را از صرف فقط تفسیر قرآن به قرآن بودن خارج کرده و از جهت تکیه بر روایات و استفاده از منابع حدیثى، آن را به عنوان میزان و الگو در تفسیر قرآن مطرح کرده است. بر همین مبنا، این پژوهش بر آن است تا جایگاه و فضایل توضیح داده، « المیزان » اهل البیت را با تکیه بر آرا و اندیش ه هاى علامه طباطبایى در کیفیت و چگونگى آن را مورد پژوهش قرار دهد.

هدف پژوهش ارائه موضع قرآن و اهل بیت (ع) در مورد مسئله » مال و ثروت « و مشخص نمودن دیدگاه اسلام در این مورد میباشد. روش پژوهش در این تحقیق به روش کتابخانه ای است. با مطالعات بروی تفسیر های متعدد قرآن کریم و دیگر منابع لازم و مورد نظر و نیز منابع معتبر حدیثی ، موضع قرآن و حدیث در مورد مال و ثروت بررسی شده است. طرح پژوهش، روشن شدن دیدگاه قرآن و حدیث در مورد مال و ثروت است که با تحقیق بر محور منابع معتبر مربوطه به انجام رسیده است. نتیجه کلی اینکه: دیدگاه اسلام، موضع قرآن کگریم و اهل بیت (ع) در مورد نال و ثروت دیدگاهی بدور از افراط و تفریط است و نشان میدهد که مال و ثروت از نیاز های جامعه امروزی میباشد.

بسم الله الرحمن الرحیم در قرآن کریم خداوند بیش از پنجاه مورد پیامبر و امت مسلمان و کافران و اهل کتاب را با عبارت " الم تر" و هم خانواده های آن مورد خطاب قرار داده و در رابطه با موضوعات بسیار قابل تاملی به «تاریخ گذشتگان» و «نفاق منافقان »و«ستم کاری های اهل کتاب»و «عظمت نظام هستی» و «تسبیح خداوند» و « ذکر بیشمار نعمات الهی» و «شجره طیبه» و بحث «رجعت» و «معاد» و بسیاری موضوعات دیگراشاره کرده و در باره موضوع تسبیح همه موجودات عالم می فرماید: «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یَسْجُدُ لَهُ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَمَن فِی الْأَرْضِ » (حج/ 18)لذا نوشتار حاضر درصدد است که با مراجعه به تفاسیر، موضوعات مورد تاکید قرار گرفته شده خداوند را دسته بندی و کاربرد آنها را در حد توان نویسنده روشن نماید.نتایجی که ازاین تحقیق حاصل شد اینکه حدود شصت مورد ترکیب « الم تر » و هم خانواده های آن در قرآن کریم آمده است که غیر از یک مورد که در قسمتی از داستان حضرت موسی علیه السلام آمده در بقیه موارد خطاب از جانب خداوند است و در اکثر آیات « خطاب به پیامبر است اما در حقیقت خطاب به همه مردم است » و مهمترین نتیجه اینکه در تمامی این آیات خداوند با عبارت " الم تر"( آیا نمی بینی؟) مردم را دعوت به «بصیرت» یا «بینش درونی» مینماید که با دید چشم ظاهری متفاوت است.شیوه کار دراین تحقیق و پایان نامه همانند دیگر پژوهش های مرتبط با رشته های علوم انسانی بصورت توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعه ، تحقیق ، گردآوری مطالب ، تجزیه و تحلیل آنها بوده و بمنظور مستند نمودن بخش های مختلف موضوعات آیات، نیاز به کتب تفاسیر و استفاده از نرم افزارهای مربوط می باشد. کلید واژه ها : « قرآن، ترکیب استفهامی، الم تر، الم یروا، الم تروا ، أرأیت »

هدف پژوهش شناسایی جریان غلات و تاثیر آن بر احادیث و عقاید شیعه می باشد. روش پژوهش کتابخانه ای بوده است. نتیجه گیری نشان می دهد مواضع و ارشادات ائمه علیهم السلام و زحمات علمای شیعه٬ تاثیر غلات بر عقاید حقه و احادیث شیعه را به حداقل رسانیده لکن برخی پژوهشگران تحت تاثیر شدید این جریان قرار گرفته و در نقد این جریان افراط کرده اند.‬