جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تجزیه و تحلیل مباحث انسان‌شناسی در چارچوب گفتمان ابوریحان، مهم‌ترین مسئله این مقاله را تشکیل می‌دهد. یکی از دانشمندان انسان شناسی، که بیش از هزار سال پیش توانسته این گفتمان را در زمانه خویش براساس مولفه­های مردم­شناسی توسعه دهد، بدون شک ابوریحان است، واکاوی و کنکاش در منابع ایشان و به‌دنبال آن ساختن یک چارچوب جدید بر مبنای مفاهیم و داده‌های ایشان می‌تواند کمک زیادی به این پژوهش در رسیدن به هدفش بکند. در این پژوهش که با روش کتابخانه­ای و تحلیل محتوا صورت گرفته است، ابوریحان بیرونی را دانشمندی با سبک و روش در علوم دریافته است، وی ضمن طبقه‌بندی علوم، سیستماتیک و نظام‌مند بوده است. ابوریحان به فهم و درک دقیقی از روش در علوم رسیده بود و هر علمی را بر اساس روش خودش انجام می‌داد. براین اساس، هدف‌مندی او باعث شکل‌گیری مبانی فکری و نظری ایشان شد. ابوریحان روح حقیقت‌جویی و ذهن خلاقی داشت به­گونه­ای که هر مطلبی را به سادگی نمی‌پذیرفت و نخست آن را مورد آزمایش داده و تا آن را در بوته امتحان قرار نمی‌داد به راحتی نمی‌پذیرفت. او هر علمی را با روش خودش می­سنجید و نتایج حاصل از آن را بیان می­کرد، او در علم مردم­شناسی از روش مشاهده، مشارکت، عدم ارزش­گذاری پیش داوری استفاده می­کرد و هرچه را می­دید بدون دخالت دادن عقاید خود، آن را بیان می­کرد و اهمیت پژوهش حاضر سبک و روش ابوریحان بیرونی را در بحث انسان­شناسی نمایان می­کند.

افکار بیرونى مجموعه‌اى از دانش‌ها و رویکردهاى متفاوت است. از این رو مسأله اساسى در مطالعات «بیرونى‌شناسى» شناخت ماهیت آرا و مبانى معرفت‌شناسى، هستى‌شناسى و انسان‌شناسى اوست. اگر چه نگاه بیرونى به غایت عالم طبیعى است و نقطه عزیمت اندیشه وى توصیف الگوها و قوانین طبیعى است، اما همو با تعلیل ذهنى و در نهایت به واسطه وحى و شهود به تعادل و انسجام مى‌رسد؛ به عبارت دیگر مدل پژوهش وى «معرفت ترکیبى» است که از حس و استقرا آغاز و با عقل و قیاس به تعادل و در نهایت با وحى به ثبات و استحکام مى‌رسد

مطالعه‌ی دین از منظر انسان‌شناسی از مهم‌ترین چشم‌اندازهایی به شمار می‌آید که در عصر کنونی با اقبال فراوانی روبه‌رو شده است. دین همواره به مثابه‌ی یکی از ارکان زندگی انسان، از منظرها و دیدگاه‌های گوناگونی مورد ارزیابی، تجزبه و تحلیل قرار گرفته است. در این میان، اندیمشندان زیادی در حوزه‌های مختلف مانند:الهیات، فلسفه، جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی به ابعاد دین از منظرهای گوناگون پرداخته‌اند. از طرفی اندیشه‌های بزرگان انسان‌شناسی هم‌چون: ابن خلدون و ابوریحان بیرونی، و از دیگر سو اندیشه‌ کسانی مانند کلیفورد گیرتز (مهم‌ترین انسان‌شناس عصر حاضر) در شکل‌گیری و بسط و توسعه انسان‌شناسی دین نقش آفریده‌اند. مقاله حاضر به دنبال این است تا اندیشه‌های دین‌شناسانه‌ی ابوریحان بیرونی و کلیفورد گیرتز را با محوریت قرار دادن رویکردشان نسبت به دین مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. در این مسیر ضمن پرداختن به این موضوع، به مسائلی نظیر تعریف دین، خاستگاه دین، نقش یا رویکرد دین از دیدگاه این دو اندیشمند پرداخته می‌شود.

ک » علم و مبتنی بر مسئله ی « هویت شناسی » از فروع مبحث « طبقه بندی علوم » ، از دید مؤلف مقاله نگریست: « طبقه بندی علوم » است. از نظر وی می توان با دو رویکرد، به مسئله ی « وحدت و تمایز علوم ترسیم » : 1. پسینی، 2. پیشینی. طبق تعریف ایشان طبقه بندی علوم، با رویکرد پسینی عبارت است از مؤلف در .« مهندسی مطلوب معرفت » : و با رویکرد پیشینی، عبارت است از « جغرافیای میراث معرفتی بشر همچنین اشاره به اهداف و فواید ،« علوم انسانی اسلامی » و « علم دینی » متن مقاله، پس از ارائه ی تعاریف طبقه بندی علوم و ضروت آن، نگاهی گذرا به تاریخچه ی طبقه بندی در دنیای غرب و نیز جهان اسلام افکنده است. در ادامه نیز با نقد اجمالی نظریه های مختلف در باب ملاک وحدت و تمایز علوم و تبیین سازواری چندوجهی مانعه الخلوی مؤلفه های رکنی علم) منطق پیشنهادی خود برای ) « نظریه ی تناسق » تفکیک و طبقه بندی علوم را که مبتنی بر نظریه ی مزبور است ، ارائه می کند. در انتها نیز سؤالات و اشکالات هرم- » احتمالی وارد بر نظریه را مطرح کرده، پاسخ می گوید. وی الگوی پیشنهادی خود را طبقه بندی(هرم- شبکه سان علوم می نامد.