جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واقع‌گرایی ساختاری از دیدگاه‌های تاثیرگذار در فلسفه‌ی علم معاصر است که در میان بسیاری از فیلسوفان علم واقع‌گرا مورد اقبال واقع شده است. این دیدگاه به شکلی سامان‌یافته از سوی جان ورال معرفی شده و دیگران آن را گسترش داده‌اند. هدف از این پژوهش بررسی نسبت میان شکل‌گیری دیدگاه واقع‌گرایی ساختاری و دیدگاه‌های پراکنده‌ی فیزیک‌دانان درباره واقع‌نمایی نظریه‌های علمی است و به این پرسش می‌پردازد که چگونه ساختارگرایی جان ورال بر زمینه‌ای از دیدگاه‌های فیزیک‌دانان درباره‌ی واقعیت فیزیکی و واقع‌نمایی نظریه‌های علمی شکل گرفته است؟ پس از بررسی دیدگاه جان ورال و نیز آرای شماری از فیزیک‌دانان برجسته در باب واقع‌نما بودن نظریه‌های علمی و شرح دو رویکرد مهم در تقابل میان آن‌ها، نشان داده شد که ورال از خلال رویکرد ساختارگرایانه‌ی هانری پوانکاره که به شکل روشن‌تری سامان یافته بود، به نظریه‌ی واقع‌گرایی ساختاری‌اش دست یافته،و نخستین کسی بود که جوهره‌ی اندیشه‌ی پوانکاره را دریافته و سپس آن را به شکلی فنی‌تر و فلسفی‌تر پرورش داده است. همچنین می‌توان نتیجه گرفت که برخلاف دیدگاه معمول، که در بسیاری موارد پنداشته می‌شود نظریه‌های فلسفی از مناقشات میان فیلسوفان سر برمی‌آورند، در این مورد می‌توان به روشنی دید که نظریه‌ی واقع‌گرایی ساختاری جان ورال ریشه در مناقشات فلسفی میان فیزیک‌دانان دارد.

بحث درباره قوانين طبيعت و وضعيت دو اصل استقراء و عليت، از مباحث طرح شده در رساله منطقى- فلسفى ويتگنشتاين (تراكتاتوس) است. در اين نوشته، سعى بر آن است تا ابتدا با ارايه گزارشى عمومى از آرای ويتگنشتاين در رساله، تلقى او از قوانين اصيل طبيعت و رابطه آنها با منطق مورد بررسى قرار گيرد. در اينجا مى ‌توان ميان قوانين «عمومى» و قوانين «محدود» تفاوت قايل شد و رابطه هر كدام را مستقلا با منطق بررسى كرد. پس از اين، به بررسى وضعيت دو اصل استقراء و عليت، از منظر رساله، پرداخته و نشان داده می شود كه چرا هيچ كدام از اين دو اصل، از نظر نويسنده رساله، در ميان قوانين اصيل طبيعت جای ندارند. در گام بعد، مقايسه‌ اى ميان آرای ويتگنشتاين و پوانكاره، به عنوان يك قرارداد گرا، در باب قوانين طبيعت صورت گرفته؛ و چند تفاوت مهم ميان رويكرد اين دو بررسی شده است. در اين بخش، اشاره شده كه چرا گزارش ويتگنشتاين از قوانين طبيعت، نمی ‌تواند از سوی دانشمند يا فيلسوف علمی كه برای تجربه، شانی خاص در فرآيند كار علمی قايل است، جدی تلقی شود.