جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ازجمله اقدام‌های مهم پیامبرأکرم(ص) در طول دوران رسالت خویش، امت‌سازی است، مسأله اصلی مقاله بررسی چگونگی سیر امت‌سازی به‌ویژه در دوران مکه است که برای احراز این امر، از چارچوب تفسیر تنزیلی که مبتنی بر تفسیر براساس سیر نزول سور‌های قرآن است، بهره‌برداری شده است. این سبک تفسیری به‌خوبی می‌تواند جریان شکل‌گیری هویت امت، در راستای ساخت دولت نبوی را تبیین نماید. مهم‌ترین ویژگی هویت‌بخش و اقتدار امت، عنصر عقیده است. اهمیت سوره‌های مکی را نیز باید در همین راستا مورد توجه قرار داد. بنابراین سور مکی قرآن کریم با بیان مولفه‌های امت‌سازی، بخشی از فرایندهای ساخت هویت امت را تبیین می‌کند. مهم‌ترین اقدام امت‌سازی پیامبراکرم(ص) تبیین ارزش‌های بنیادی اسلام در راستای ساخت امت اسلامی بر پایه آیات قرآن و تفسیر آن است.

تنتیجه ی پذیرش سحر النبی می تواند اصل نبوت پیامبر ص را موردحمله قرار دهد. از طرفی مواجهه غربیان با اسلام از طریق دانشمندان آنها صورت می پذیرد و به هنر،سیاست و سایر ابعاد انعکاس می یابد.از این روتحلیل علمی دیدگاه‌های خاورپژوهان درباره پیامبر(ص) ضرورتی انکارناپذیر است. گابریل مندل خان از اساتید پیشکسوتی است که در عمر طولانی خود مطالعات اسلام شناسانه داشته است.سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه انتقاداتی بر آراء گابریل مندل خان درباره مسحور شدن پیامبر ص وارد است ؟ اهم دیدگاه‌های اودر این باره عبارت است از: تأیید سحر شدن یا بیماری جسمی پیامبر(ص) در اثر سحر، طلسم نامیدن‌ سوره‌های‌ خاصی از قرآن، دوگانگی در معرفی مکی یا مدنی بودن معوذتین . از یافته های این پژوهش می توان به این موارد اشاره نمود :توجه نکردن به منابع شیعی بی‌توجهی به لوازم و تالی فاسد‌های سحر شدن پیامبر(ص)‌، دخالت ندادن دلالت‌ها و زمینه‌های دیگر نزول آیه و استفاده نکردن از کلام معصومان موجب شده تا مندل‌خان دیدگاه سحر شدن پیامبر(ص) را تأیید کند. اگر سوره فلق مدنی باشد با شأن نزول سحر شدن پیامبر‌(ص) توسط یهود مدینه سازگار است در حالی‌که برخی آن را مکی دانسته‌اند. سوره‌های فلق و ناس با نام معوذتین مشهورشده‌اندو به آن‌ها نام طلسم اطلاق نشده است‌. رویکرد تفاسیر به عنوان منابع مندل خان در این‌باره متفاوت است برخی سحر شدن حضرت را قبول کرده و برخی معنای آیه را به امور غیر از سحر نسبت داده‌اند. هرچند آن جناب را در امور تبلیغی و شریعت مصون از سحر می‌دانند.

با تشکیل دولت ـ شهر مدینه از سوی پیامبر صلی الله علیها و آله وسلم مهم‌ترین مسئلة فراروی دولت ایشان، یهودیان مدینه بودند. آنان بیشتر ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهر را در اختیار داشتند؛ بنابراین پیامبر صلی الله علیها و آله وسلم در گام نخست با آنان پیمان‌نامه‌ای منعقد کرد، که در آن مهم‌ترین شاخصه‌های آزادی‌های فردی و حقوق مدنی منعکس شده است؛ تا جایی که مفاد این پیمان‌نامه نخستین و اساسی‌ترین سند حقوقی فرادینی و فراملیتی قلمداد می‌شود. بر این اساس، پژوهش پیش روی به‌دنبال پاسخ دادن به این پرسش است که یهودیان در دولت پیامبر صلی الله علیها و آله وسلم از چه موقعیت اجتماعی برخوردار بودند و حقوق اجتماعی و آزادی‌های مدنی آنان تا چه میزان محترم شمرده شده است؟ یافته‌های این پژوهش که با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به تبیین موضوع پرداخته، بیانگر این است که یهودیان تا هنگامي که به مفاد پیمان‌نامه پایبند بودند، حقوق سیاسی و اجتماعی آنان محترم شمرده می‌شد و پیامبر صلی الله علیها و آله وسلم ضمن رعایت حقوق شهروندی یهودیان، آنان را مجبور به تغییر و ترک دین خودشان نکردند و یهودیان در جامعة اسلامی برای انجام فعالیت‌های اجتماعی، دینی و مذهبی خود از آزادی عمل برخوردار بودند؛ اما به‌دنبال نقض پیمان‌نامه، توطئه‌های مکرر، تحریک و همکاری با مشرکین مکه، پیامبر صلی الله علیها و آله وسلم با یهودیان پیمان‌شکن به مقابله برخاستند.

شریعتی در مقدمه «فاطمه فاطمه است»، مخاطب خود را زنانی دانسته که نه در قالب‌های سنتی قدیم مانده‌اند و نه قالب‌های وارداتی جدید را پذیرفته‌اند و می‌خواهند خود را بسازند و نیازمند الگو هستند. به گفته شریعتی، شخصیت حضرت فاطمه (س)، پاسخی به پرسش‌های این دسته از زنان است. او در ابتدا، ناشناخته ماندن چهره واقعی حضرت فاطمه (س)، و توجه بیش از اندازه به تعظیم و تجلیل و نقل کرامات را مورد انتقاد قرار داده و تاکید می‌کند که درباره آنچه باید از فاطمه آموخت، هیچ سخنی گفته نشده است.شریعتی در ادامه کتاب، با بیان نکاتی درباره دینداری عوام، دین سطحی و دین ناشی از احساسات، مسئولیت عالمان در معرفی صحیح دین را مورد تاکید قرار می‌دهد. شریعتی از اواسط کتاب، نکاتی درباره نظام قبیله‌ای عربی و نقش زن در آن بیان می‌کند که در آن وجدان جامعه قبایلی عرب، همه ارزش‌های انسانی را مختص پسر می‌داند و دختر را فاقد هر گونه فضیلت و اصالت بشری می‌شمرد. سپس به جایگاه حضرت زهرا (س) می‌پردازد که در چنین جامعه‌ای که ننگ دختر بودن را تنها زنده به گور کردنش پاک می‌کرد، وارث همه مفاخر خاندانش می‌شود. شریعتی سپس درباره رابطه ویژه پیامبر با دخترش، و جایگاه حساس و خطیر او پس از درگذشت پیامبر سخن می‌گوید.