جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از الگوهای مهم دعوت، الگوی فردی‌فرهنگی و اجتماعی‌ساختاری است. در الگوی اول، دعوت بیشتر جنبه فردی دارد و هدف، رساندن پیام به هر یک از مخاطبان است. در این الگوی ‌روان‌شناختی، مخاطب در اثرپذیری دعوت بسیار تأثیرگذار است، اما به نوع طبقه اجتماعی و ساختارهای اجتماعی توجهی نمی‌شود. در این پژوهش، دعوت پیامبر اسلام k در دوران مکه با روش کیفی تطبیق الگو تحلیل می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بسنده‌کردن به جنبه‌های فردی مخاطبان و بی‌توجهی به شاخصه‌ها و مدل‌های اجتماعی برای تحلیل کامل، صحیح نیست. دعوت پیامبر k در مکه به رغم آنکه بیشتر جنبه فردی داشت، اما گاهی، مثلاً در انذار خویشاوندان و ارسال نامه به نجاشی، شاخصه‌های مدل اجتماعی را به خدمت می‌گرفت. بر اساس این فرضیه می‌توان برای دعوت پیامبر اکرم k در مکه مدلی دوبعدی مطرح کرد. در این تحقیق، با استفاده از روش تطبیق الگو، درصدد شناخت معیارها و شاخصه‌های مدل دعوت و تطبیق آن بر سیره و روش دعوت پیامبر اسلام k در دوران مکه و پس از بعثت هستیم تا ببینیم نوع دعوت ایشان در مکه بر اساس چه نوع مدل دعوتی (فردی‌فرهنگی یا اجتماعی‌ساختاری) تبیین و تحلیل می‌شود.

با وجود آنکه اطاعت مطلق و حجیت سنّت گفتاری و غیرگفتاری پیامبر6 به روشنی در آیات وحی آمده است، اما قرآنیون که از جریان های تفسیری معاصر اهل سنّت به شمار می روند، بر مبنای اندیشه قرآن بسندگی در دین، با رأی گروی و تأویل گروی در برداشت از مفاهیم و مدالیل آیات وجوب اطاعت از پیامبر6، بر نفی جایگاه سنّت در شناخت دین پای فشرده اند. صاحبان این جریان با انکار حجیت سنّت برمبنای جامعیت تفصیلی حقایق قرآن، نفی وجود ابهام در احکام و آموزه های دینی در سایه امکان وجواز تدبر در قرآن، معصوم نبودن پیامبر6، تعلق اراده الهی بر حفاظت انحصاری قرآن، انحصار تشریع در قرآن و عدم اصالت تاریخی روایات پیامبر6، درگسترش نگاه منفی به سنّت و برداشت ذوقی از آیات اطاعت از پیامبر6 کوشیده اند. در این نوشتار تلاش شده است تا با رویکردی تحلیلی- انتقادی، آسیب های مبنایی این جریان در فهم و تفسیر آیات برابری اطاعت از پیامبر 6 با اطاعت الهی و آیات وجوب اطاعت مطلق از پیامبر6 روشن شود.

ترجمه یکی از عناصر مهم در داد و ستد اندیشه ها است که هرگونه خطا در آن می تواند به اشباهات اجتماعی یا سیاسی بیانجامد. یکی از کتابهایی که در سالهای اخیر در فضای مجازی منتشر شده، کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر است. در این کتاب متون عربی بسیار زیادی ترجمه شده و نویسنده بر اساس ترجمه هایی که ارائه کرده نتایج توجه برانگیزی نیز به دست آورده است. در موارد متعددی ترجمه های اشتباه در این کتاب سبب شده است مؤلف به برداشت اشتباهی درباره دیدگاه دینی در موضوع حجاب یا واکنش مسلمانان نسبت به حکم شرعی حجاب برسد. اینکه ترجمه های ارائه شده در این کتاب در چه وزانتی هستند مسأله ای است که این تحقیق با روش ادبی به آن می پردازد.

معراج پیامبر(ص) روایتی مهم و با تنوع بسیار در جزئیات در حوزه جهان اسلام است و همیشه منبع الهام شاعران، نقاشان و قصه­گویان بوده است. این روایت که ابعاد و تحولات فکری جامعه اسلامی را نشان می­دهد در کنار استناد قرآنی، از خیال­پردازی قصه­گویان خالی نبوده است. فردریک کولبای با بررسی روایت­های ابن عباس از نخستین دوره­های تاریخ اسلام تا قرن هفتم زمینه­های شکل­گیری و تحول معراج­، هنجارها،نیازهای مختلف جامعه اسلامی در زمان‌ها و مکان‌های مختلف را نشان داده است. تحقیقات وی بر تمرکز بر آیات قرآنی آغاز می­شود؛ آیاتی که در آن­ها یا با صراحت از سفر شبانه و نشان دادن آیات الهی سخن رفته است و یا مسلمانان آن­ها را در روایت­های معراج مندرج کرده­اند. وی نشان می­دهد چگونه ابهام قرآنی پرسش­های را ایجاد می­کند که پاسخ به آن­ها مهم­ترین منبع شکل­گیری و رواج روایت­های معراج است.