جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این کتاب نگاهی اجمالی به گستره تفکر حوزوی در ایران درباره موضوع بحث برانگیز حجاب دارد. در دوران مدرن، ایران دچار تضادها و سردرگمی‌های زیادی شده است که ناشی از تأثیر دیدگاه‌های غربی درباره حجاب در قرن نوزدهم، فرمان رضاشاه پهلوی در سال 1936 مبنی بر ممنوعیت پوشش اسلامی و تحمیل حجاب در پی آن است. انقلاب اسلامی در سال 1979 حجاب به اختلاف نظر حوزویان در مورد حجاب در جمهوری اسلامی ایران با تمرکز بر سه متفکر نماینده می پردازد: مرتضی مطهری که حجاب را اجباری می دانست، احمد قابل استدلال بر مطلوبیت حجاب و محسن کدیور که آن را اجباری می دانست. نه لازم است و نه مطلوب در فصل اول، دیدگاه این سه محقق در چارچوبی که در میان حوزویان به «تفکر نوین دینی» معروف است، زمینه سازی شده است. درک هرمنوتیک این تفکر دینی جدید، کلید درک این موضوع است که چگونه و چرا نسل جوان علما قضاوت های متفاوتی درباره حجاب ارائه کرده اند. در ادامه فصل اول، کتاب به سه بخش موازی تقسیم شده است که هر بخش به یکی از سه حوزوی اختصاص دارد. اینها یک رویکرد زمانی ارائه می کنند و موضع هر محقق در مورد حجاب با توجه به ویژگی تاریخی و دیدگاه فقهی عام خود ارزیابی می شود. نمونه‌های گسترده‌ای از نوشته‌های این سه عالم در مورد حجاب نیز ارائه شده است.

هر چند رسیدن عقل بشری به کنه مصالح و مفاسد احکام در غالب موضوعات ناممکن است، اما تبیین حکمتهای احکام میتواند زمینه ساز پذیرش آنها بوده باشد. اعدام مرتد از جمله قوانین فقهی است که چالشهای چندی را ایجاد نموده است. این که اسلام انسانی را به خاطر تغییر عقیده به اعدام محکوم کند، در نظر بدوی ظالمانه به نظر میرسد. پاسخهای فراوانی در دفاع مجازات مرتد از سوی اندیشمندان داده شده که برخی ناظر به تبیین جرم ارتداد و برخی نیز حکمت اعدام را مد نظر قرار داده اند. نویسنده با ارائه طبقه بندی نوینی از پاسخها کوشیده تا زوایای پنهانی از بحث را نمایان سازد. از این رو مقاله حاضر رابطه مجازات اعدام مرتد را با عناصر سه گانه ای چون مقاصد شریعت، آزادی اندیشه و رحمت بررسی نموده و به این نتیجه رسیده که این حکم از زاویه مقاصد شریعت حفظ کیان دین، ضمانتی بر آزادی اندیشه و تجلی رحمت خدا بر مرتد است.

آقاى کدیور درباره ادله شرعى ارتداد اشکالاتى را مطرح کرده است; از جمله اشکال به مستند روایى و قرآنى ارتداد و نیز اشکال بر اصل اجراى حدود در عصر غیبت . نویسنده با استفاده از آیات، روایات و دیدگاههاى فقها به نقد آن پرداخته است . در قسمت پایانى مقاله به دیدگاه فقهاى نامدار شیعه درباره مشروعیت اجراى حدود در عصر غیبت پرداخته، از جمله دیدگاه فقیه نام آور شیعه صاحب کتاب گرانسنگ «جواهر الکلام‏» مرحوم محقق نجفى که با قاطعیت تمام از این مشروعیت دفاع کرده و مى‏فرماید مساله ولایت عام فقیه جامع الشرایط و از جمله اختیار اجراى حدود در عصر غیبت‏به اندازه‏اى آشکار است که نیازى به استدلال ندارد و شگفت‏آور است که برخى در این مساله وسوسه مى‏کنند، گویا این دسته، حتى اندکى هم طعم فقه را نچشیده‏اند .

محسن کدیور در رساله نقد مجازات مرتد و ساب النبی ضمن نقد آراء برخی از فقهاء در مجازات حکم مرتد و ساب النبی، این مسئله را در مقام افتاء و اجراء حدود، صرفاً برعهده ولی فقیه دانسته و معتقد است اجراء حدود برفرض صحت آن باید در محکمه صالحه انجام پذیرد. وی همچنین بر این عقیده است اجرای حکم مرتد سبب وهن دین و مخالف آیات قرآن و عرف عقلاء می‌باشد. از دیگر مدعیات وی می‌توان به تغییر موضوع ارتداد نسبت به صدر اسلام اشاره کرد. مسئله این تحقیق آن است که آیا مجازات مرتد و ساب النبی سبب وهن دین و مغایر با رحمانیت اسلام است؟ روش تحقیق تحلیلی ـ انتقادی بوده و یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که سیره عقلاء نمی تواند به تنهایی دلیل کافی بر وهن‌آمیز بودن مجازات مرتد باشد بلکه در تعارض با ادله عقلی و نقلی است و تغییر موضوع ارتداد نیز مستند قابل دفاعی ندارد.

استاد دکتر عبدالکریم سروش تاکنون کوشیده است همۀ رقیبان و حریفان‌اش را با انواع حیله‌ها و حربه‌ها از میدان به در کند. کافی است که او با کسی درافتد آنگاه دیگر نقد و شرح نمی‌کند بل به ضرب و جرح متوسل می‌شود‌. خطابه‌های اقناع‌گر و جدل‌های اسکات‌گر او همراه با نثر کوبنده و گزنده‌اش دمار از روزگار مخالفان برمی‌آورند. مدتی است قرعه به نام محسن کدیور که قاعدتا باید برخی افکار و عقاید اصلاح‌طلبانه‌اش با سروش مشترک باشد افتاده است. سروش از کدیور چنان سخن گفته است که هر کس او را نشناسد فکر می‌کند از رهبران جریان‌های «تکفیر»ی و از هم‌مشربان ملاعمر و ابوبکر بغدادی و غیره است. سروش به عمد چنین می‌کند و احتمالا این را از برخی دشمنان قدیم‌اش آموخته است که معتقد بودند مخالف‌تان را منصفانه نقد نکنید بل تخریب و رسوا و لجن‌مال کنید. او بهتر از هر کس دیگری می‌داند که کدیور «روحانی» و «شیخ» هم باشد متفاوت است. علاوه بر آن، کدیور مدرک دکترای فلسفه دارد و سال‌هاست که استاد دانشگاه است. سروش با کدیور همان کار را می‌کند که روزگاری توده‌ای‌ها با منتقدانشان می‌کردند (صرفا برای نمونه رجوع کنید به کتاب‌هایی که تحت عنوان «خاطرات» از اعضای حزب توده منتشر شده است، علی الخصوص به «خاطرات» نورالدین کیانوری). الفاظ و تعابیرسروش اینهاست: «روحانی قشری»، «شیخ تکفیرگر»، «قشری مذهب» و «الفبای نواندیشی دینی را درک نکرده و همچون بعضی از هم‌کسوتان و پیشکسوتان حوزوی – سنتی خود همچنان بروجود «اسلام واقعی و ثابت» اصرار می‌ورزد». سروش از هر کدام از واژه‌های مذکور همان معنایی را مراد می‌کند که مستمعان و مخاطبانش در ایران سال‌ها با آن آشنایند.

ترجمه ماشینی: تعدادی از مطالعات اخیر منتشر شده توسط محققان مسلمان با تفکر اصلاح طلب، ماهیت هنجاری آن را زیر سوال برده و بر نیاز به بازنگری در برخی از مفروضات اساسی و مدل های تفسیری حاکم بر نظریه ها و اخلاق سنتی حقوقی اسلامی تأکید کرده اند. به عنوان بخشی از این فرآیند، آنها بر لزوم توسعه هرمنوتیک جدید اسلامی تأکید کرده اند. یکی از عناصر اصلی در این ظهور هرمنوتیک جدید اسلامی، تولید تعداد فزاینده‌ای از آنچه من «مطالعه تأییدکننده برابری جنسیتی در مورد اسلام» می‌نامم است. آنچه که از دیدگاه نویسنده این مقاله بسیار جالب است، اگر نه جالب توجه است، این است که پژوهش در مورد تفاسیر اثباتی برابری جنسیتی از اسلام توسط دانشمندان مرد مسلمان با تفکر اصلاح طلب در سطوح بی سابقه ای از لحاظ تاریخی تئوریزه شده است که این همان چیزی است که این مطالعه به دنبال برجسته کردن آن است. . این مقاله به بررسی استدلال های سه محقق برجسته مرد اصلاح طلب مسلمان معاصر، اعم از شیعی و سنی، در توسعه تفاسیر اثباتی برابری جنسیتی از اسلام - نصر ابوزید، محسن کدیور، و خالد ابوالفضل می پردازد. تمرکز بر دانشمندان مرد در این مقاله عمدی است و به دنبال برجسته‌کردن اساسی‌ترین نکته و در واقع دلیل وجودی پشت آن است، یعنی تأکید بر حمایت بی‌سابقه‌ای که دانشمندان مرد مسلمان از توسعه تفاسیر فمینیستی از اسلام ارائه می‌کنند.

ترجمه ماشینی: این کتاب به مفهوم پسااسلامیسم از منظری عمدتاً فلسفی می پردازد و با استفاده از لیبرالیسم سیاسی که توسط جان رالز به عنوان ابزار اصلی تفسیری شرح داده شده است. وجه تمایز این کتاب از بسیاری از پژوهش های ایران شناسی این است که در درجه اول به پروژه های روشنفکران ایرانی از منظری هنجاری می پردازد، زیرا این مفهوم توسط فیلسوفان تحلیلی درک می شود. این جلد شامل تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف استدلال‌های زیربنای ایده‌های هر متفکر است، به جای جستجوی ریشه‌های تاریخی و جامعه‌شناختی، تبارشناسی و غیره آنها. اگرچه استدلال‌های ارائه‌شده از منابع مختلف اسلامی، به‌ویژه شیعیان استفاده می‌کنند. بنابراین، در حالی که شبستری و سروش اساساً از منظر کلامی یا کلامی نوگرایانه استدلال می‌کنند، استدلال‌های م.ح.طباطبایی و مهدی حائری یزدی عمدتاً مبتنی بر فلسفه سنتی اسلامی و تفسیر قرآن است. در حالی که کدیور، النعیم و فنایی به معنای دقیق کلمه پساسلام گرا هستند، ملکیان با ارائه نظریه ای برای معنویت که دین را در محدوده اندیشه روشنگری محدود می کند، فراتر از پساسلامیسم معمولی است. در سراسر کتاب، توجه ویژه ای به خوانش های فرارا و مارس از لیبرالیسم سیاسی شده است. اگرچه فصل‌های کتاب یک کل را تشکیل می‌دهند، اما اگر خواننده فقط در مورد روشنفکران خاصی که نظریه‌های سیاسی آنها مورد بحث قرار می‌گیرد کنجکاو باشد، می‌توان آن‌ها را به‌طور مستقل خواند.

مقاله «العقل و الدین بین المحدث و الحکیم» نوشته محسن کدیور است؛ در این مقاله علی ملکی میانجی از دیدگاه مکتب تفکیک آن را نقد کرده است.

دکتر محسن کدیور در سخنرانی عید مبعث ۱۴۰۰ خود گونه شناسی جدیدی از جریانهای فکری در ایران به دست داده است: سنتی (اعم از: ۱- سنتی مثل فقهای معروف، ۲- نوسنتی یا نواندیشان محافظه کار همانند آیت الله منتظری و آیت الله سروش محلاتی، و ۳- تندرو یا بنیادگرا همانند امام خمینی و آیت الله مصباح)، و جریان نوگرا شامل: ۱- نواندیشان (همانند استاد عبدالعلی بازرگان، دکتر فنایی و خود دکتر کدیور)، و ۲- تجدیدنظرطلبان (مثل دکتر سروش و استاد شبستری).