جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نقدی است پیرامون مباحث مطرح شده در مورد شخصیت حضرت محمد(ص) و حضرت زهرا(س) که در دایرةالمعارف اسلام ارایه شده است. در این پژوهش ضمن مطالعه انتقادی مقاله حضرت محمد و حضرت فاطمه مندرج در دایرةالمعارف اسلام، برخی اظهارات نویسندگان این مقالات درباره تاریخ زندگانی این دو شخصیت مهم اسلامی و سیره و اخلاق آنان مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. ازدواج حضرت فاطمه، اعتراض فاطمه نسبت به اموال پیامبر، مشاجرات علی (ع) و فاطمه، مسأله فدک، ویژگی‎های جسمانی فاطمه، فقر فاطمه، ابعاد تاریخی زندگانی پیامبر در مکه و مدینه و برخی دیگر از تهمت‏هایی که از لحاظ تاریخی به محمد و فاطمه وارد شده است؛ از اصلی‏ترین مباحث این کتاب است.

«پس از پیامبر (ص) امت اسلام از مسیر اصلی خویش منحرف شد و نزدیک بود یاد و سنت مؤسس این تمدن بزرگ فراموش شود. فرصت‌طلبان نیز کوشیدند ولایت را از صحنه اجتماع دور کنند، ولی حضرت علی و حضرت زهرا (ع) در آن شرایط پرتشویش، با درایتی شگفت‌انگیز، از ولایت و حقانیت آن دفاع و با تأکید بر سنت، از پراکندگی امت و جدایی کتاب خدا و سنت جلوگیری کردند.» نگارنده در این پژوهش، سیره حضرت زهرا و امام علی (ع) را مورد مطالعه قرار داده است. این اثر با هدف دست‌یابی به درکی درست از عملکرد و سیره اهل بیت (ع) و پیروی از آن و زمینه‌سازی برای تحقق تمدن نوین اسلامی در سایه نظام جمهوری اسلامی و حاکمیت ولایت فقیه تدوین شده است.

اثر حاضر، دربردارنده بخشی از کتاب ارزشمند «حیات‌القلوب» است که به قلم «علاّمه محمّدباقر مجلسی» نگارش یافته است. این اثر، به ذکر تاریخ ائمه معصومین (ع) اختصاص دارد. مطالب کتاب در دو باب تنظیم‌شده که باب نخست، به بیان وجوب امام در هر عصر اختصاص دارد. در این باب، مباحثی چون عصمت امام از گناهان، وجوب معرفت امام و اطاعت از ایشان، حدیث ثقلین و... تبیین شده است. در باب دوم، طی چهل و سه فصل، آیاتی که در شأن ائمه معصوم علیهم‌السّلام نازل‌شده، تشریح شده است. مطالب اثر، با استناد به منابع حدیثی معتبر و به زبانی ساده نگارش یافته است.

فدک، نوشته سید جاسم هاتو موسوی، کتابی است در جهت پاسخ به شبهاتی که «احسان الهی ظهیر» نویسنده وهابی پاکستانی در کتاب الشيعة و أهل‌البيت(ع) درباره موضوع فدک وارد کرده است. این کتاب به زبان عربی، در زمان معاصر و در یک جلد به نگارش درآمده است. نگارنده در مقدمه اشاره می‌کند به اینکه وهابیت که با آراء ابن تیمیه آغاز شده و محمد بن عبدالوهاب آن را گسترش داد، هنوز هم کسانی را می‌پروراند که همچون اسلاف خویش همه را کافر بدانند و برای هیچ مسلمانی حرمتی قائل نشوند. یکی از این وهابیان، احسان الهی ظهیر، نویسنده وهابی پاکستانی است که به تعصب در عقاید وهابیت شهرت دارد. او برای فتنه در عالم اسلام دست به تألیفاتی زد که بیشتر آن‌ها در رد شیعه است و از جمله آن‌ها می‌توان به «الشيعة و السنة»، «الشيعة و أهل‌البيت»، «الشيعة و التشيع»، «الشيعة و القرآن»، «الإسماعيلية»، «البابية»، «القاديانية»، «البهائية»، «الباطنية»، «التصوف» و غیره اشاره کرد. این کتاب‌ها به‌قدری انحراف دارد که برخی از متفکرین از اهل سنت در نقد و رد آنها دست‌به‌قلم شده‌اند. این نویسنده وهابی که در کتاب‌های خود به‌هیچ‌وجه جانب آداب اسلامی، دوری از تعصب و تمسک به اخلاق را رعایت نکرده است، خصوصاً در کتاب «الشيعه و أهل‌البيت(ع)» که از روش تحقیق در مسائل اختلافی به‌کلی خارج ‌شده و هیچ ارزشی برای کتاب باقی نگذاشته است؛ خصوصاً در موضوع فدک که در آن، صورت حقیقت را بسیار دور از واقع نشان داده است. مدخل این کتاب با عنوان «أموال الدولة الإسلامية» آغاز شده است. مؤلف در این مدخل ابتدا از اهمیت منابع مالی دولت اسلامی و اهتمام شارع مقدس به تعیین تکلیف این منابع به نفع جامعه اسلامی و صرف آن‌ها در جهت مصالح کلی نظام اسلامی سخن می‌گوید. از جمله منابع مزبور انفال، فیء، غنائم جنگی و صدقات پیامبر اکرم(ص) است که برای هرکدام، یک حکم خاص و واضحی در شرع اسلام وجود دارد. فدک از نظر تمام صاحب‌نظران جهان اسلام از جمله اموالی است که تماماً مختص به رسول اکرم(ص) بود و در مالکیت آن هیچ شخص یا گروهی شراکت نداشتد و در اثبات آن هیچ اختلافی بین شیعه و سنی وجود ندارد. به اجماع علمای شیعه حضرت رسول اکرم(ص) فدک را به دختر گرامی‌اش حضرت فاطمه زهرا(س) هدیه کردند و بدین ترتیب از ملکیت حضرت خارج شده و داخل در ملک حضرت زهرا(س) گردید. فصل اول کتاب با عنوان «إرث الأنبياء في النصوص الشيعية و تاريخية فدك» شامل دو مبحث: «السير التاريخي لفدك» و «عدم وراثة الأنبياء(ع) في المرويات الشيعية» می‌شود. نویسنده در مبحث اول این فصل به سیر اتفاقات و تبادلاتی در مورد فدک اشاره می‌کند؛ در مرحله اول ابوبکر فدک را از اهل‌بیت(ع) ظالمانه غصب کرد. در مرحله بعد عمر آن را به اهل‌بیت(ع) بازگرداند؛ البته از باب نظارت نه اینکه ارث ایشان باشد. سپس عثمان دگرباره آن را پس گرفت و به مروان سپرد و پس از آن یک‌به‌یک بین خلفای بنی امیه دست‌به‌دست شد. در زمان خلافت حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) فدک به اهل‌بیت(ع) بازگردانده نشد. ایشان در مورد این عدم بازگشت فرمودند: ما اهل‌بیت(ع) چیزی را که به ظلم از ما گرفته ‌شده باشد، پس نمی‌گیریم. در مبحث دوم این فصل، نگارنده به آن ‌دسته از روایاتی می‌پردازد که در آن‌ها اشاره شده به اینکه انبیا(ع) چیزی از خود به ارث نمی‌گذارند و تنها میراث انبیا(ع) علم و احادیث ایشان است. مؤلف در پاسخ بیان می‌دارد که این احادیث دلالت بر این نمی‌کند که انبیا از خود ارث مالی به‌جا نمی‌گذارند، بلکه منظور این است که هم و غم ایشان جمع مال و ثروت نبوده، بلکه تمام تلاششان ترویج بیش از پیش علم و معنویت بوده است. مؤلف در ادامه به ذکر شواهدی بر این ادعا می‌پردازد. «النحلة و الإرث»، عنوان فصل دوم کتاب است. در این فصل، دو مبحث: «فدك نحلة الرسول(ع) لفاطمة(س)»، «مطالبة الزاهراء(س) بإرثها» مطرح شده است. در مبحث اول، مؤلف بیان می‌دارد که بخشش فدک از طرف رسول اکرم(ص) به فاطمه زهرا(س) بین علمای شیعه امری مسلم است و در این راستا به ذکر ادله متقن روایی و شواهد تاریخی می‌پردازد که دلالت بر قطعیت این تملیک از جانب رسول اکرم(ص) دارد. در مبحث دوم، مؤلف دعوای مابین ابوبکر و حضرت زهرا(س) در موضوع فدک را بیان می‌کند و درباره اینکه حضرت زهرا(س) ارث خود را از ابوبکر مطالبه می‌کند مفصلا توضیح می‌دهد و در ادامه به شبهات و ادعاهای واهی که از طرف اهل سنت در این زمینه وارد شده است به‌تفصیل پاسخ می‌گوید. فصل سوم با عنوان «مناقشة استدلال أبي‌بکر بحديث «لا نوّرث» علی عدم الإرث» مشتمل است بر یک «تمهید» که در آن نگارنده نخست به طرح و رد برخی از احادیث صحیحین پرداخته، با این استدلال که برخی از این احادیث مطابقت با حقایق و مسلمات دینی و تاریخی نداشته و علمای زیادی در طول تاریخ به رد آن‌ها پرداخته‌ و به ‌مقتضای آن‌ها عمل نکرده‌اند. سپس تردید خود را به حدیث‌ «لا نورث» کشانده و بیان می‌دارد که از جمله شواهد بی‌اساس بودن این روایت آن است که چرا پیامبر اکرم(ص) نزدیکان خویش را که محل ابتلای مفاد این روایت هستند، بر آن مطلع نکردند و اینکه چرا امیرالمؤمنین علی(ع) و عباس مخالف مفاد این حدیث عمل کردند. ضمن اینکه این حدیث مخالفت صریح با قرآن کریم دارد؛ آنجایی که قرآن تصریح به ارث بردن بعضی از انبیا از بعضی دیگر دارد، مثل آیه 6 از سوریه مریم و آیه 16 از سوره نمل. در ادامه مؤلف به نقل و نقد قرائنی که اهل سنت برای اثبات اینکه در آیات مزبور، مراد از ارث غیر از مال است، پرداخته است.

فَدَک فِی التّاریخ کتابی به زبان عربی نوشته سید محمد باقر صدر (متوفای ۱۳۵۹ش). وی در این اثر، به مسئله تاریخی فدک پرداخته و مطالب آن را در پنج فصل گردآوری کرده است. مؤلف در این بخش‌ها، سرگذشت فاطمه زهرا(س) پس از درگذشت پیامبر اسلام (ص)، گوشه‌هایی از سخنان وی و گفت‌وگوهایش با خلیفه اول درباره میراث انبیاء را مطرح و نیز تاریخچه جغرافیایی و سیاسی فدک وارزش مادی و معنوی این سرزمین را بیان کرده است. کتاب فدک فی التاریخ کتابی تحلیلی است و نویسنده آن تلاش کرده است کتاب را بی‌طرف بنویسد و تحت تأثیر گرایش‌های فرقه‌ای و مذهبی قرار نگیرد. به نظر شهید صدر، نویسنده کتاب، ماجرای فدک اختلاف بر سر مالکیت فدک نیست، بلکه موضوعی کاملا سیاسی است؛ بنابراین او در این کتاب به ابعاد سیاسی این واقعه پرداخته است. کتاب در پنج فصل تدوین شده است: - بر صحنه قیام (عَلی مَسْرَحِ الثّورَة):شهید صدر در این فصل، حرکت حضرت زهرا پس از رحلت پیامبر (ص) را قیامی بزرگ می‌داند که با تمام وسعت خود در تاریخ ثبت شده و در ادامه به شرح صحنه‌های این قیام می‌پردازد. - معنای حقیقی و رمزی فدک (فَدَك بِمَعْناهَا الْحَقيقی وَ الرّمْزی): این فصل دربردارنده مشخصات جغرافیایی فدک و تاریخچه سیاسی آن بوده و درباره رد و بدل شدن آن میان خلفا و خاندان اهل‌بیت سخن می‌گوید. - رقابت سیاسی خلفا با حضرت علی (تاريخُ الثّوْرَة): شهید صدر رقابت سیاسی خلفا با حضرت علی(ع) و نقش آنان در زمینه‌سازی برای خلافت امویان را توضیح می‌دهد. - گوشه‌هایی از کلام فاطمه زهرا (قَبَسات مِنَ الْكَلام الْفاطِمی): تجزیه و تحلیل بخش‌هایی از خطبه حضرت زهرا - ارزیابی نهایی ماجرا (مَحْكَمَةُ الْكِتاب) استناد حضرت زهرا به قرآن برای دفاع از ولایت.

کت‍اب‌ ع‍ل‍ی‌ و ال‍ت‍دوی‍ن‌ ال‍م‍ب‍ک‍ر ل‍ل‍س‍ن‍ة ال‍ن‍ب‍وی‍ة ال‍ش‍ری‍ف‍ة (وی‍ل‍ی‍ه‌ ب‍ح‍ث‌ م‍وج‍ز ع‍ن ال‍ج‍ف‍ر و م‍ص‍ح‍ف‌ ف‍اطم‍ة) کتابی است به زبان عربی که به بررسی و ماهیت مصحف امام علی(ع) و مصحف فاطمه(س) می‌پردازد. این کتاب به قلم مصطفی قصیر العاملی نوشته شده و توسط مجمع جهانی اهل بیت (ع) (به عربی: المجمع العالمی لأهل البیت) به چاپ رسیده‌است. کتاب حاضر؛ پژوهشی درباره وجود کتابی به نام کتاب علی(ع) است که مجموعه‌ای از احکام و معارف اسلامی را در بر دارد. نویسنده ضمن معرفی اجمالی چنین کتابی از امیرالمؤمنین(ع)، به دلایل و شواهد وجود این کتاب از جانب ائمه دیگر پرداخته و معتقد است که ائمه(ع) وجود این کتاب را تأیید کرده و آن را دیده‌اند. وی در ادامه کتاب‌های دیگری از علی(ع) را معرفی می‌کند که عناوین آنها از این قرار است: صحیفه علی(ع)، صحیفه الناموس، صحیفه الفرائض، صحیفه العبیطه، صحیفه فی ذوابه السیف و کتاب الجفر. تعارض بین روایات صحیفه علی(ع) و کتاب علی(ع)، مخفی بودن کتاب‌های علی(ع) و علت خفای آنها از دیگر مطالب مورد بحث توسط نویسنده است. وی همچنین به بررسی حقیقت علم جفر و مفهوم آن نزد اهل بیت(ع) می‌پردازد و ادعاهای واهی در مورد این علم را رد می‌کند. تحقیق در مورد مصحف فاطمه(ع) از دیدگاه اهل بیت، مبحث پایانی کتاب حاضر می‌باشد.